۸ روش برای آموزش آداب معاشرت کودکان

توسط حمیده کریمی | اردیبهشت ۲۴, ۱۴۰۰ | اصول تربیتی | ۰ دیدگاه

یکی از مهمترین وظایف پدرها، مادرها و افرادی که از بچه‌ها مراقبت می‌کنند، کمک کردن به بچه‌ها برای یادگیری مهارت‌های اجتماعی است. مهمترین مهارت‌های اجتماعی، داشتن رفتاری صحیح و مؤدبانه هنگام ارتباط با دیگران یا آداب معاشرت کودکان است. در دنیای امروز که بیش از هر زمان دیگری جوامع به مهربانی و احترام احتیاج دارند، آموزش رفتار صحیح به بچه‌ها روش مناسبی است تا آنها به تدریج اهمیت این مفاهیم با ارزش را درک کنند.

بچه‌ها در جامعه موقعیت‌هایی را تجربه می‌کنند که ممکن است رفتار مناسب با آن موقعیت را تشخیص ندهند. باید آنها را برای قرار گرفتن در این موقعیت‌ها آماده کرد تا بتوانند رفتاری شایسته از خودشان نشان دهند. در ادامه به راهکارهایی برای آموزش آداب معاشرت به کودکان اشاره می‌کنیم.

کلمات و عبارات صحیح را به آنها آموزش دهید

تعدادی کلمه و عبارت مؤدبانه و ساده وجود دارد که هنگام مکالمات روزمره از آنها استفاده می‌شود. اولین واژگانی که باید به بچه‌ها آموزش دهید، همین‌ها هستند. سلام، ممنون، لطفا، ببخشید، بله و نه، چشم و خداحافظ. برای اینکه بچه‌ها به استفاده صحیح از این کلمات و عبارات عادت کنند، هنگامی که در خانه با آنها صحبت می‌کنید، مقید باشید که خودتان هم اینگونه صحبت کنید. نباید سن بچه‌ها در نحوه گفت‌و‌گوی با آنها تفاوتی ایجاد کند.‌ آنها رعایت ادب را از شما می‌آموزند.

آموزش ابزار احساسات به کودکان یکی از روش‌های دیگر برای یاد دادن آداب معاشرت کودکان است.

میهمان خوبی باشید

اینکه بچه‌ها در میهمانی‌ها مؤدب باشند، مسئله‌ای است که حتما برای شما هم اهمیت دارد. مسئله‌ مهمی که در مورد بچه‌های بزرگ‌تر اهمیت آن هم بیشتر می‌شود. بچه‌ها در میهمانی نکاتی را که آموخته‌اند رعایت می‌کنند. قبل از اینکه به میهمانی بروید، آداب صحیح را به آنها آموزش دهید. آنها باید بیاموزند که نظافت شخصی را رعایت کنند، مؤدبانه صحبت کنند و تشکر کردن را فراموش نکنند. برای بچه‌ها توضیح دهید کسانی که شما را دعوت کرده‌اند، کارهای زیادی برای پذیرایی از شما انجام داده‌اند و شما باید از آنها تشکر کنید.

آداب غذا خوردن را به آنها آموزش دهید

معمولا هنگام وعده‌های غذایی، والدین و بچه‌های کوچک‌تر لحظات سختی را تجربه می‌کنند و به همین دلیل والدین کمتر به آداب غذا خوردن فکر می‌کنند. اما یکی از مهمترین مهارت‌های اجتماعی، همین آداب غذا خوردن است. بچه ها از سه یا چهار سالگی می‌توانند رفتار صحیح هنگام غذا خوردن را یاد بگیرند.

آموزش به بچه‌ها را شروع کنید و نگران نباشید؛ این رفتار صحیح به عادت تبدیل می‌شود. بچه‌ها باید بیاموزند که:

• قبل از غذا دست‌هایشان را بشویند.
• با دهان پر صحبت نکنند.
• بعد از غذا تشکر کنند.
• در آوردن و بردن وسایل غذا کمک کنند.

الگوی خوبی باشید

اگر می‌خواهید بچه‌ها رفتار صحیحی داشته باشند، تلاش کنید رفتار صحیحی از شما ببینند. گفتار شما به اندازه رفتارتان در یادگیری بچه‌ها تأثیر ندارد. تجربه نشان داده است که در بیشتر موارد این والدین مؤدب هستند که فرزندان مؤدب دارند.

در خانه تمرین کنید

اینکه بچه‌ها فقط از طریق شنیدن و تصور کردن رفتار صحیح اجتماعی را بیاموزند، تقریبا غیر ممکن است. عادت‌ها از طریق شنیدن و تصور کردن ایجاد نمی‌شوند. در کنار اینکه باید با بچه‌ها درباره رفتار صحیح اجتماعی صحبت کرد و آداب اخلاقی را به آنها آموزش داد، باید شرایط تجربه کردن را نیز برای بچه‌ها فراهم کرد. برای نمونه می‌توانید هنگام بازی مسائلی را به آنها آموزش دهید؛ کمی نقش بازی کردن می‌تواند مؤثر باشد.

بچه‌ها باید محیط‌های اجتماعی را تجربه کنند

آموزش و تمرین در خانه مرحله نخست آموزش آداب معاشرت کودکان است. در مرحله بعد، باید به بچه‌ها فرصت دهید تا از آموخته‌هایشان در محیط‌های اجتماعی واقعی استفاده کنند. آنها را به رستوران، کتابخانه یا مرکز خرید ببرید. این کار نه تنها آزمون خوبی برای بچه‌ها است، بلکه این تجربه انگیزه آنها برای یادگیری را هم بیشتر می‌کند.

آنها را تشویق کنید

بچه‌ها تشویق شدن را دوست دارند، به ویژه اگر از طرف والدین یا افرادی که بچه‌ها به آنها احترام می‌گذارند باشد. بیشتر والدین فقط به رفتارهای اشتباه و نامطلوب بچه‌ها واکنش نشان می‌دهند و رفتارهای صحیح و شایسته آنها را نادیده می‌گیرند. این رفتار شما می‌تواند نتیجه معکوسی داشته باشد. برای بچه‌ها مهم است که به آنها توجه کنید و برای جلب توجه شما هر کاری انجام می‌دهند. اگر به کارهای خوب آنها توجه نکنید، کارهای بدی را از آنها خواهید دید. هنگامی که بچه‌ها رفتار مؤدبانه‌ای دارند، آنها را تشویق کنید، حتی یک تعریف کردن ساده هم مشوق خوبی است.

صبور باشید

این مطلب که بیشتر بچه‌ها به صورت طبیعی خودمحوری دارند، کاملا صحیح است. هر پدر و مادری و همه کسانی که در زمینه تربیت بچه‌ها فعالیت دارند، می‌توانند به راحتی این ویژگی شخصیتی را تشخیص دهند. اما مسئله‌ای که اهمیت دارد، تلاش برای تغییر این ویژگی است. بچه‌ها باید اهمیت احترام به احساسات و نیازهای دیگران را بیاموزند. برای اینکه رفتار محترمانه‌ای داشته باشند نیاز است بیاموزند که:

• بیشتر بشنوند و کمتر صحبت کنند.
• اهمیت فروتنی را درک کنند و فروتن باشند.
• با دیگران هم‌فکری کنند و همدلی داشته باشند.

البته آموزش این مهارت‌ها به بچه‌ها، کار آسانی نیست. نباید دلسرد بشوید و هدف خود را فراموش کنید. ویژگی بچه‌ها این است که بهتر و بیشتر می‌آموزند، اگر با روش صحیح به آنها آموزش دهید.

نکته پایانی

برای اینکه راهکارهای ارائه شده برای آموزش آداب معاشرت کودکان بهترین نتیجه را داشته باشند، غیر از اینکه پیگیری و مهربانی شما نیاز است، این نکته راهم فراموش نکنید که هر چه زودتر شروع کنید، نتیجه بهتری می‌گیرید. بچه‌ها در سنین پایین‌تر برای آموزش سازگارتر هستند. اگر کمی صبر داشته باشید و تلاش کنید، رفتارهای بسیار شایسته‌ای از بچه‌ها می‌بینید؛ رفتارهایی که به شما انگیزه می‌دهند تا بیشتر آموزش دهید.

نحوه برخورد با اشتباهات نوجوانان و راهکارهایی برای ایجاد ارتباط سالم با آن‌ها

توسط حمیده کریمی | اردیبهشت ۱۷, ۱۴۰۰ | اصول تربیتی | ۰ دیدگاه

نوجوانی یکی از دوران‌های پرتلاطم زندگی است. نحوه برخورد با اشتباهات نوجوانان در این سن و سال می‌تواند روی شخصیتی که در آینده دارند، تاثیرگذار باشد. یادگیری نحوه صحیح برخورد با نوجوان‌ها، اهمیت زیادی برای والدین دارد.

به طور کلی تربیت فرزند کار آسانی نیست ولی در دوران نوجوانی فرزندان، تربیت آنها دشواری‌های خاص خود را دارد. ممکن است یک تأخیر ساده در آمدن به خانه، باعث نگرانی شما شود. در این لحظات است که از خود می‌پرسید فرزندتان کجاست، با چه کسانی همراهی می‌کند و در حال انجام چه کاری است.

در دوران نوجوانی، پدرها و مادرها معمولا در برقراری یک ارتباط صمیمی با فرزندشان مشکل دارند و نحوه برخورد با اشتباهات نوجوانان را نمی‌دانند. در این دوران نوجوان‌ها هم معمولا رفتاری هیجانی و غیرمنطقی دارند، احساسات خود را به شکلی شدید و بی‌پروا بروز می‌دهند، مغرور هستند و حاضر نیستند از تجربیات بزرگترها هم استفاده کنند. در این شرایط هر دو طرف تجربیات تلخی خواهند داشت.

نباید فراموش کرد که نوجوانی دوره ویژه‌ای است که نقش مهمی در آینده افراد دارد. نوجوان‌ها علایقی دارند که آینده آنها را می‌سازد. شاید برای پدر و مادری که فرزندشان رفتاری پرخاشگرانه دارد و به آنها بی‌توجهی می‌کند، باور این مطلب سخت باشد، اما نوجوان‌ها همچنان محبت و توجه والدین را می‌خواهند و به رد و پذیرش والدین اهمیت می‌دهند. رفتار یا گفتار آزاردهنده نوجوان‌ها اهمیت ندارد، مهم این است که آنها به راهنمایی و محبت شما نیاز دارند.

نکات مهم در برخورد با اشتباهات نوجوانان

وقتی فرزند نوجوانتان اشتباهی می‌کند، می‌توانید با رفتار صحیح خود، او را راهنمایی کنید و رابطه عاطفی بین خودتان را هم تقویت کنید. در ادامه نکاتی را بیان می کنیم که رعایت آنها به شما کمک می‌کند تا شرایط پیش‌آمده را مدیریت کنید. قطعا اشتباه فرزندتان نتایج ناخوشایندی دارد ولی می‌توانید این نتایج را به حداقل برسانید. در ادامه به چند روش موثر در برخورد با اشتباهات نوجوانان اشاره می‌کنیم.

ارتباط چهره به چهره

ارتباط چهره به چهره و مثبت، سریع‌ترین و مؤثرترین راه برای کاهش تنش است. تمرکز سیستم عصبی شما و فرزندتان مختل شده است و هر دو استرس زیادی را تجربه می‌کنید. باید سعی کنید این ارتباط را برقرار کنید تا به آرامش برسید. اگر تنش را از بین ببرید، بیش از آنچه تصور می‌کنید، روی فرزندتان تأثیر می‌گذارید.

استرس خود را مدیریت کنید

هنگامی که استرس و خشم زیادی را تجربه می‌کنید، زمان مناسبی برای برقراری ارتباط با فرزندتان نیست. قبل از اینکه گفت‌وگو را شروع کنید، صبر کنید تا آرام شوید و تمرکز لازم را پیدا کنید. شاید لازم باشد صبر زیادی از خود نشان دهید و همه انرژی مثبتی که می‌توانید را جمع کنید.

به فرزندتان توجه کنید

شاید فرزندتان به پیشنهاد شما برای گفت‌وگویی دوستانه، با رفتاری بی‌ادبانه و توهین‌آمیز پاسخ دهد. ولی مهم است به او نشان دهید که می‌تواند با شما صحبت کند. زمان مناسبی را برای گفت‌وگو انتخاب کنید و از فرزندتان بخواهید هر چیزی مانند موبایل که تمرکزش را از بین می‌برد کنار بگذارد. خودتان هم همین کار را انجام دهید. برای نمونه تماشای تلویزیون را کنار بگذارید. وقتی صحبت می‌کنید، به فرزندتان نگاه کنید و از فرزندتان هم بخواهید وقتی صحبت می‌کند به شما نگاه کند.

شاید در ابتدای این گفت‌وگو، تلاش شما نتیجه مطلوبی نداشته باشد ولی ناامید نشوید و ادامه دهید. اگر کمی صبور باشید، فرزندتان بی‌توجهی و سکوت را کنار می‌گذارد. او باید در شرایطی قرار بگیرد که بداند می‌تواند با شما صحبت کند.

نقاط مشترک را پیدا کنید

برای شروع گفت‌وگویی صمیمی که بتواند همراهی فرزندتان را به دنبال داشته باشد، موضوعاتی را انتخاب کنید که در آنها نظرات یکسانی دارید یا برای هر دوی شما جذاب هستند. شاید برای بسیاری از پدرها و پسرها موضوعی ورزشی و برای بسیاری از مادرها و دخترها موضوعی سینمایی مناسب باشد.

در واقعیت بسیاری از والدین نمی‌توانند بهترین دوست فرزندشان باشند اما سعی کنید مانند یک دوست صمیمی واقعی با فرزندتان در مورد نقاط مشترکتان صحبت کنید. این گفت‌وگوی صمیمی باعث می‌شود فرزندتان احساس راحتی بیشتری را تجربه کند و در نتیجه می‌تواند در مورد موضوعی که پیش آمده هم صحبت کند.

فقط شنونده باشید؛ نصیحت نکنید و نظر ندهید

وقتی فرزندتان با شما صحبت می‌کند، بسیار اهمیت دارد که شنونده خوبی باشید؛ برای بیان انتقاد یا ارائه پیشنهاد، حرف او را قطع نکنید و از روی بی‌میلی و بی‌توجهی صحبت‌های او را نشنوید. نوجوان‌ها می‌خواهند به حرف‌هایشان اهمیت دهید و آنها را درک کنید. تمرکز داشته باشید و حتی زمانی که فرزندتان به شما نگاه نمی‌کند، ارتباط چشمی با او را حفظ کنید. اگر تلویزیون تماشا کنید، روزنامه بخوانید یا حواستان به موبایلتان باشد، فرزندتان احساس می‌کند که برای شما اهمیتی ندارد که او چه می‌گوید. در واقع از نظر او، شما فقط منتظر هستید تا حرف‌هایش تمام شود تا نوبت به خودتان برسد.

انتظار نپذیرفتن را داشته باشید

ممکن است فرزند شما به تلاشتان برای برقراری ارتباط، با واکنش‌های منفی پاسخ دهد و رفتار آزاردهنده‌ای از خود نشان دهد. آرامش خود را حفظ کنید و به فرزندتان هم فرصت کافی بدهید تا آرام شود. وقتی هر دو به آرامش رسیدید، دوباره تلاش کنید. برقراری ارتباطی موفق و مؤثر با فرزندتان به زمان و تلاش نیاز دارد. پشیمان نشوید، صبر داشته باشید و ادامه بدهید؛ تلاش شما نتایج مطلوبی خواهد داشت.

کنار آمدن با رفتار پرخاشگرانه

ممکن است والدینی که پسر نوجوان آنها زیاد عصبانی می‌شود و  رفتاری خشن و پرخاشگرانه دارد، دائما نگران باشند. آنها منتظر هستند با هر تماس تلفنی یا صدای زنگ در، خبری ناراحت کننده را بشنوند؛ خبری مبنی بر اینکه پسرشان آسیب دیده است یا به دیگران آسیب زده است.

دختران نوجوان نیز عصبانی می‌شوند اما معمولا به جای رفتار پرخاشگرانه، پرخاشگری کلامی دارند.

پسران نوجوان هنگامی که عصبانی می‌شوند معمولا اشیای در دسترس را پرتاب می‌کنند، به درها لگد می زنند یا با مشت به دیوارها ضربه می‌زنند. حتی بعضی از آنها رفتار خشنی با والدین خود دارند. قطعا برای هر پدر و مادری، به ویژه مادرانی که به تنهایی سرپرستی خانواده را بر عهده دارند، اینگونه رفتارهای نوجوان‌ها، تجربه‌ای آزاردهنده و نگران‌کننده است. اگر این خشونت از حدی فراتر برود حتی ممکن است خطرهایی جدی برای شما و سایر اعضای خانواده به وجود بیاورد. ادامه این روند به یک اندازه برای شما و فرزند نوجوانتان مضر است.

داشتن امنیت جانی، حق عمومی همه افراد است. اگر فرزندتان رفتار خشنی با شما دارد و احساس خطر می‌کنید، از دیگران کمک بگیرید؛ با دوستان یا اقوام نزدیک تماس بگیرید و حتی اگر لازم است با پلیس تماس بگیرید. این کار شما به این معنی نیست که به فرزندتان محبت ندارید اما آن چیزی که همیشه اولویت دارد، امنیت خودتان و سایر اعضای خانواده است.

خشم می‌تواند احساسی چالش‌برانگیز برای نوجوان‌ها باشد. خشم می‌تواند مجموعه‌ای از نتایج احساسی و رفتاری را در پی داشته باشد؛ شرمندگی، ناامیدی، ترس، غم، آسیب دیدن، آسیب رساندن و…

نحوه برخورد با رفتار پرخاشگرانه نوجوانان

نوجوان‌هایی که در کنترل خشم و مدیریت احساس ناتوان هستند، خودشان و دیگران را در شرایط خطرناکی قرار می‌دهند. حتی بسیاری از پسرهای نوجوان در شناخت احساسات خود مشکل دارند چه برسد به اینکه آن را بیان کنند یا از دیگران کمک بخواهند.

اما شما به عنوان پدر و مادر هم با چالش دشواری مواجه هستید. شما وظیفه دارید به فرزندتان کمک کنید تا علاوه بر کنترل خشم، بتواند احساساتش را مدیریت کند. برای این کار می‌توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید.

در مورد حدود، قوانین و پیامدها با او صحبت کنید

هنگامی که شرایط آرامی را در خانه تجربه می‌کنید با فرزندتان درباره خشم صحبت کنید. برای او توضیح دهید که عصبانی شدن اشکالی ندارد و احساسی طبیعی است. اما روش‌های غیر قابل قبولی برای ابراز آن وجود دارد. شاید فرزندتان پیامدهای آسیب رساندن به دیگران را به روشنی نداند. دانستن حدود و قوانین به نوجوان‌ها کمک می‌کند تا هنگام عصبانیت، رفتارشان را مدیریت کنند و با احتیاط بیشتری واکنش نشان دهند.

دلیل پرخاشگری را پیدا کنید

ممکن است فرزندتان افسردگی داشته باشد یا به لحاظ روانی تحت فشار باشد. شاید داشته‌ها و توانایی‌های دوستانش را ارزیابی کرده‌ است و احساس کمبود می‌کند. شاید شما شنونده خوبی نبوده‌اید و به نظراتش اهمیت نداده‌اید. سعی کنید بفهمید که چه چیزی پشت این رفتار پرخاشگرانه پنهان شده است.

عوامل تأثیرگذار و نشانه‌ها را بشناسید

شاید فرزندتان قبل از اینکه از خشم منفجر شود، سردرد را تجربه می‌کند یا سرعت حرکاتش زیاد می‌شود. شاید بعد از گذراندن کلاس خاصی در مدرسه عصبانی می‌شود. عوامل تحریک‌کننده و نشانه‌های هشداردهنده را بشناسید و فرزندتان را هم در جریان بگذارید. شناختن این عوامل و نشانه‌ها به فرزندتان فرصت می‌دهد قبل از اینکه خشم او از کنترل خارج شود، برای فرو نشاندن آن اقدام کند.

در پیدا کردن روش‌های مناسب به فرزندتان کمک کنید

فعالیت‌های ورزشی مانند دویدن، دوچرخه‌سواری، کوهنوردی یا ورزش‌های گروهی گزینه‌های مناسبی برای کنترل خشم هستند. حتی زدن ضرباتی ساده به کیسه‌بوکس هم می‌تواند فشار روانی را کاهش دهد و به فرونشاندن خشم کمک کند. گوش دادن به موسیقی هم می‌تواند روش خوبی برای آرام شدن باشد. بعضی از نوجوان‌ها هم روش خلاقانه‌‌ای برای ابراز خشمشان دارند و از فعالیت‌های هنری و نویسندگی کمک می‌گیرند. باید به فرزندتان کمک کنید تا برای ابراز یا کنترل خشم، روش‌های سالمی را انتخاب کند.

به نوجوان خود فضای عقب‌نشینی بدهید

هنگامی که فرزندتان عصبانی است، به جای راحت و امنی نیاز دارد تا به آرامش برسد. دنبال او نروید، به او اصرار نکنید تا عذرخواهی کند و دائما از او توضیح نخواهید. این رفتارهای شما نه تنها باعث تشدید خشم و طولانی‌تر شدن زمان بروز آن می‌شود، می‌تواند واکنش فیزیکی فرزندتان را هم به دنبال داشته باشد.

خشم خود را کنترل کنید

اگر تعادل روحی و روانی خود را از دست بدهید، نمی‌توانید به فرزندتان کمک کنید. کار بسیار سختی است اما باید آن را انجام دهید، آرامش و تعادل خود را حفظ کنید و تحت تأثیر رفتار فرزندتان قرار نگیرید. نوجوان‌ها همان‌گونه که شما خشم خود را ابراز می‌کنید، خشمشان را ابراز می‌کنند. اگر فریاد بزنید، چیزی را پرتاب کنید یا واکنش فیزیکی نشان دهید، فرزندتان تصور می‌کند که این‌ها روش های مناسبی برای ابراز خشم هستند. در نتیجه هنگامی که عصبانی می‌شود، همین کارها را انجام می‌دهد.

هشدارهای جدی درباره رفتارهای خشن در نوجوانان

با مرور عناوین اخبار، متوجه می‌شویم که خشونت در نوجوانان مشکلی فزاینده است. فیلم‌ها، سایت‌ها و بازی‌ها باعث ترویج خشونت شده‌اند. در واقع نوجوان‌ها تحت تأثیر تصاویر و مطالب ارائه شده قرار می‌گیرند و به دنبال تجربه کردن دانسته‌های خود در دنیای واقعی هستند. البته در همه نوجوان‌ها، محتوای خشونت‌آمیز باعث بروز رفتارهای خشن نمی‌شود اما برای نوجوان‌هایی که به لحاظ عاطفی و روانی شرایط سالمی ندارند، در معرض محتوای خشونت‌آمیز قرار گرفتن می‌تواند پیامدهای غم‌انگیزی داشته باشد.

نشانه‌های هشداردهنده درباره خشونت در نوجوان‌ها:

• بازی با انواع اسلحه
• علاقه زیاد به فیلم‌ها، سایت‌ها و بازی‌هایی با محتوای خشونت‌آمیز
• تهدید کردن دیگران و زورگویی
• خیال‌پردازی درباره انجام دادن رفتار خشونت‌آمیز
• رفتار ظالمانه با حیوانات اهلی و سایر حیوانات

نشانه‌های افسردگی در نوجوانان

در دوران نوجوانی، دلیل بسیاری از رفتارهای اشتباه افسردگی است. برای هر پدر و مادری لازم است تا دلیل و نشانه‌های افسردگی فرزندشان را تشخیص دهند؛ مواردی از قبیل:

مشکلات در مدرسه

اگر مدتی است فرزندتان نمرات پایین‌تری کسب می‌کند، شاید در کلاس انرژی و تمرکز لازم را ندارد و این می‌تواند نشانه افسردگی او باشد.

فرار از خانه

بسیاری از نوجوان‌های افسرده از خانه فرار می‌کنند. بعضی از آنها هم برای اینکه شما بفهمید که به کمک نیاز دارند، درباره فرار از خانه صحبت می‌کنند.

عزت نفس ضعیف

یکی از نشانه‌های افسردگی تحریک و تشدید احساسات منفی است. نوجوان افسرده احساس شرمندگی و ناتوانی دارد، از اضطراب اجتماعی رنج می‌برد و انتقادپذیر نیست.

اعتیاد به فضای مجازی

نوجوان افسرده برای فرار از مشکلاتش وارد فضای مجازی می‌شود. حضور بیش از حد در فضای مجازی باعث می‌شود تمایل او به انزواطلبی بیشتر شود و در نتیجه وضعیت افسردگی او هم روز به روز وخیم‌تر می‌شود. نحوه برخورد با اشتباهات نوجوانان نقش مهمی در کاهش اعتیاد آنها به دنیای اینترنت دارد.

رفتار بی‌پروا

نوجوانان افسرده رفتارهای خطرناکی انجام می‌دهند؛ رانندگی پرخطر، ارتباط با افراد نامناسب، مصرف مواد مخدر و…

خشونت

در بعضی از نوجوان‌ها، به ویژه پسرها، افسردگی در قالب پرخاشگری و رفتار خشن خود را نشان می‌دهد.

ایجاد تعادل در زندگی نوجوان

هر رفتار اشتباهی، دلیلی دارد و تشخیص دلیل آن هم مهم است اما کمک به نوجوان برای تغییر در سبک زندگی، اهمیت بیشتری دارد. باید به نوجوانان کمک کرد تا سبک زندگی سالمی را در پیش گیرند و به تعادل روحی و روانی برسند. برای اینکه به فرزندتان کمک کنید، از نکات زیر کمک بگیرید:

حفظ و تداوم برنامه روزانه

حتما برای مدیریت خانه و خانواده برنامه‌ای تنظیم کرده‌اید که در آن هر یک از اعضای خانواده وظایفی دارد و باید نکاتی را رعایت کند. فرزندتان درباره این وظایف و نکات با شما مشاجره می‌کند و در عمل نیز پیروی لازم را ندارد. این فریادها و سرپیچی‌ها به این معنی نیست که فرزندتان به وجود این برنامه نیازی ندارد. داشتن نظم در برنامه روزانه مانند تعیین زمان مشخص برای وعده‌های غذایی، استفاده از لوازم الکترونیکی یا خوابیدن به نوجوان‌ها کمک می‌کند تا زندگی آرام و سالمی داشته باشند.

تشویق به ورزش

حتی کمی ورزش منظم می‌تواند افسردگی و استرس را کاهش دهد، الگوی خواب را تنظیم کند، عزت نفس را تقویت کند، کمبود انرژی با دلایل روانی و جسمانی را درمان کند و باعث بهبود روحیه شود. برای اینکه فرزندتان به ورزش کردن عادت کند، همه تلاش خود را بکار ببرید.

اهمیت دادن به غذای سالم و خواب کافی

یکی از مهمترین عوامل در ایجاد تعادل روحی و روانی، تقویت قوای ذهنی و تنظیم سطح انرژی در نوجوانان، داشتن رژیم غذایی سالم است. الگوی خوبی برای فرزندتان باشید؛ به ندرت از غذاهای نیمه‌آماده استفاده کنید و تا جایی که امکان دارد از بیرون غذا نخرید، میوه و سبزیجات بیشتری مصرف کنید و مصرف تنقلات مضر و نوشابه‌ها را کاهش دهید.

کمبود خواب می‌تواند باعث شود تا نوجوان‌ها استرس بیشتری داشته باشند، بدخلقی و پرخاشگری کنند و انرژی لازم برای فعالیت‌های روزمره را نداشته باشند. نوجوانانی که خواب کافی ندارند، معمولا وزن مناسبی ندارند، با مشکلات ذهنی مانند ضعف حافظه و نداشتن تمرکز لازم مواجه هستند و بیشتر مریض می‌شوند. شاید شش ساعت خواب شبانه برای شما کافی باشد اما فرزندتان برای حفظ توان ذهنی و تعادل روحی خود به هشت تا ده ساعت خواب شبانه نیاز دارد.

برای نمونه هنگام استفاده از لوازم الکترونیکی دیداری در شب،  نور صفحه آنها ترشح هورمون ملاتونین را کاهش می‌دهد و باعث می‌شود تا نوجوان هنگام خواب آشفتگی داشته باشد. به فرزندتان پیشنهاد دهید به جای حضور در فضای مجازی، قبل از خواب به موسیقی یا کتاب صوتی گوش دهد.

تفریح یکی از مهم‌ترین بخش‌‌های زندگی به خصوص در نوجوانی است. برای مطالعه بیشتر می‌توانید مطلب ما درباره بهترین تفریح برای نوجوانان را نیز مطالعه کنید.

مراقبت‌های شخصی

هر پدر و مادری در دوره نوجوانی فرزندشان استرس زیادی را تجربه می‌کنند. درباره نوجوانانی که مشکلات رفتاری دارند، این استرس به قدری است که می‌تواند سلامتی والدین را به خطر بیاندازد. این والدین باید به مراقبت از خودشان اهمیت دهند. لازم است تا نیازهای روانی و جسمانی خود را بشناسند و مدیریت استرس را یاد بگیرند. راهکارهای ساده و در عین حال مؤثر برای کمک به شما:

• هر روز زمانی را به استراحت اختصاص دهید.
• روش‌های سریع کاهش استرس و تکنیک‌های ایجاد آرامش را بیاموزید.
• درباره شرایط نامناسبی که تجربه کرده‌اید، با افراد مورد اطمینان صحبت کنید.
• از مشاوران خانواده کمک بگیرید یا به سراغ افرادی بروید که فرزندتان برای آنها احترام ویژه‌ای قائل است.
• اگر فرزند یا فرزندان دیگری دارید، آرامش و امنیت آنها را در نظر بگیرید.

بعضی از اشتباهاتی که نوجوانان انجام می‌دهند، خانواده‌ها را با مشکلات اساسی مواجه می‌کنند اما فراموش نکنید که هر مشکلی راه‌حل مناسب خودش را دارد. به کارگیری راه‌حل مناسب و نحوه برخورد با اشتباهات نوجوانان به شکلی صحیح، مهمترین بخش ماجرا است؛ مرحله‌ای که نه تنها می‌تواند مشکل پیش‌آمده را به بهترین شکل حل کند، می‌تواند از بروز مشکلات دیگر هم جلوگیری کند. او نوجوان است و شما پدر و مادر هستید، انتظار بیشتر از شما کاملا منطقی است.

اهمیت رشد اجتماعی کودکان و ۶ بازی برای تقویت آن

توسط حمیده کریمی | دی ۱۸, ۱۴۰۰ | اصول تربیتی | ۰ دیدگاه

رشد اجتماعی کودکان یکی از مهم‌ترین فرایندهای رشد است که بر جنبه‌های دیگر پرورش کودکان تاثیرگذار است. مرحله رشد اجتماعی کودکان اگر به درستی طی شود، استقلال، اعتمادبه‌نفس و مهارت‌های نیازمند برای بزرگسالی را به کودکان می‌آموزد.

رشد اجتماعی کودکان به چه معنا است؟

رشد اجتماعی کودکان فرایندی است که در آن کودکان یاد می‌گیرند تا با محیط اطراف و آدم‌های اطراف خود تعامل داشته باشند. به مرور زمان همانطور که آنها فردیت خود را در جامعه پرورش می‌دهند و درک می‌کنند، مهارت برقراری ارتباط با دیگران و پردازش اقدامات و کارهای خود را نیز کسب می‌کنند.

رشد اجتماعی کودکان چرا اهمیت دارد؟

رشد اجتماعی روی بسیاری از انواع دیگر رشد کودکان تاثیرگذار است. توانایی یک کودک برای تعامل با دیگران به شیوه‌ای سالم، روی بخش‌های مختلف زندگی او تاثیرگذار است. از یاد گرفتن کلمات جدید در دوران نوپایی گرفته تا پیدا کردن دوست در مدرسه و حتی کنار آمدن با چالش‌های زندگی در بزرگسالی.

مراحل رشد اجتماعی کودکان

رشد اجتماعی کودکان در چند مرحله و هم‌زمان با بزرگ شدن کودک اتفاق می‌افتد.

یک سالگی

در یک سالگی کودک بیشترین مهارت اجتماعی را از والدین یاد می‌گیرد. آنها ممکن است با دادن اسباب بازی به شما، تعامل داشته باشند و سعی کنند با اشاره و صدا ارتباط برقرار کنند. همچنین متوجه خواهید شد که کودک شروع به آشنایی بیشتر با کسانی می‌کند که به طور منظم می‌بینند و ممکن است با دیدن آنها با لبخند واکنش نشان دهند. اینها همه نشانه‌های مثبتی است که کودک شما از نظر اجتماعی رشد می‌کند و باید مورد تشویق قرار گیرد.

دو سالگی

در دو سالگی، تعامل اجتماعی کودک هنوز عمدتا بر اساس تعامل با والدین است. با این حال آنها ممکن است بیشتر از قبل برای دیگران دست تکان دهند یا لبخند بزنند. در این زمان شروع به بازی موازی می‌کنند. در این شکل از بازی، کودکان بیشتر از اینکه با همسالان خود بازی کنند، در کنار آنها بازی می‌کنند. در این سن معمولا اشیا را مال خود می‌دانند و تمایلی به اشتراک‌گذاری آنها ندارند. این سن معمول است که کودکان تا حد زیادی خودمحور باقی می‌مانند.

 سه سالگی

تغییرات بزرگی در رابطه با تعامل اجتماعی در حدود سه سالگی رخ می‌دهد. فرزند شما اکنون نه تنها در کنار کودکان دیگر بازی می‌کند، بلکه کودکان دیگر نیز شروع به بازی فعال با آنها می‌کنند. با این حال، توجه به این نکته مهم است که کودکان در این سن هنوز همه قوانین اجتماعی را رعایت نمی‌کنند و فعالیت‌های آنها اغلب ممکن است شامل ضربه زدن یا گاز گرفتن باشد. در این مواقع والدین می‌توانند از این فرصت استفاده کرده و کودک را راهنمایی کنند و دلیل نامناسب بودن چنین رفتاری را توضیح دهند. در این زمان بچه‌ها به احساسات دیگران آگاه‌تر هستند و می‌فهمند چگونه اقدامات آنها ممکن است منجر به پاسخ منفی یا مثبت از طرف والدین شود.

چهار سالگی

در سن چهار سالگی، کودکان تعامل بسیار بیشتری با همسالان خود دارند و همکاری با دیگران را یاد می‌گیرند. اگرچه مطمئناً هنوز بر سر مسائلی مانند اشتراک‌گذاری متعلقات خود درگیری خواهند داشت، اما کودکان در این سن درک بهتری از این مفهوم دارند. همچنین ممکن است در این زمان متوجه شوید که کودک شما نسبت به شما و سایر عزیزان خود محبت بیشتری دارد و وقتی متوجه شود که یکی از عزیزانش صدمه دیده یا ناراحت است، ممکن است نگرانی نشان دهد. آنها همچنین استقلال خود را در هر کجا که بتوانند اعمال می‌کنند. ممکن است بخواهند خودشان لباس بپوشند، در کارهای خانه کمک کنند یا خودشان به دستشویی بروند. در حالی که آنها مطمئناً نمی‌توانند هر کاری را که می‌خواهند انجام دهند، اما توصیه می‌شود که به کودک اجازه دهید کمی آزادی عمل یا قدرت انتخاب داشته باشد و مستقل عمل کند.

فعالیت‌هایی برای تقویت رشد اجتماعی کودکان در سنین مختلف

والدین و کسانی که از کودکان مراقبت می‌کنند، نقش مؤثری در رشد عاطفی و اجتماعی کودک دارند. این افراد به دلیل ارتباط سازگاری که با کودکان دارند می‌توانند این تأثیر را داشته باشند. برای رشد عاطفی و اجتماعی کودک لازم است که هر روز در انجام فعالیت‌های مشارکتی، او را همراهی کنید. فعالیت‌هایی که مناسب سن فرزندتان هستند را انتخاب کنید و شرایطی را فراهم کنید تا با کمک شما، فرزندتان فعالیت بیشتری انجام دهد. در ادامه، فعالیت‌های مناسب هر گروه سنی از کودکان را بیان می‌کنیم:

دوران نوزادی

• کودک خود را در آغوش بگیرید و به آرامی نوازش کنید.
• به سر‌و‌صدا و گریه‌های فرزندتان پاسخ دهید.
• هنگام غذا دادن او را در آغوش بگیرید.
• برای سازگاری بیشتر، از قبل آماده باشید.
• او را با احساساتی مانند شادی، غم و عصبانیت آشنا کنید

در حدود یک سالگی

• محدودیت‌هایی سازگار و منصفانه را در نظر بگیرید. به فرزندتان کمک کنید تا این محدودیت‌ها را بیاموزد. وقت آن شده است تا خیلی محکم اما به آرامی به او «نه» بگویید.
• برنامه‌ای روزانه و سازگار ایجاد کنید و به اجرای آن مقید باشید.
• هنگامی که فرزندتان کنجکاوی می‌کند، او را تشویق کنید.

در حدود دو سالگی

• هنگامی که فرزندتان باعث عصبانیت شما می‌شود، خشم خود را کنترل کنید تا بتوانید با ایجاد آرامش شرایط را مدیریت کنید.
• فرزند نوپای شما کارهایی را می‌تواند انجام دهد و انجام کارهایی هم برای او سخت است؛ سازگار باشید.
• با فرزندتان صحبت کنید تا کلمات مختلف را بشنود.
• از فرزندتان تعریف کنید و تشویق او را فراموش نکنید.

در حدود سه سالگی

• به فرزندتان کمک کنید تا برای بازی کردن، با کودکان دیگر ارتباط برقرار کند. به او بیاموزید تا بازی مشترک و بازی نوبتی را درک کند.
• فرزندتان به راهنمایی نیاز دارد تا بتواند به برخی از بزرگترها اعتماد کند.
• فرزندتان می‌خواهد احساساتش را بیان کند. کلمات مناسب برای بیان احساسات را به او آموزش دهید.

در حدود چهار سالگی

• هنگامی که فرزندتان صحبت می‌کند، به او توجه کنید.
• به فرزندتان اجازه دهید با کودکان دیگر بازی کند.
• برای گفت‌وگو با فرزندتان، عباراتی را انتخاب کنید که تأثیر مثبتی روی فکر او داشته باشد.

در حدود پنج سالگی

• با آرامش و از روی سازگاری به فرزندتان کمک کنید تا بتواند احساساتش را کنترل کند و رفتار صحیحی داشته باشد.
• صبور باشید و به پرسش‌های فرزندتان پاسخ دهید.

بازی‌هایی برای رشد اجتماعی کودکان

با رعایت نکاتی که بیان شد، والدین می‌توانند تأثیر زیادی در رشد عاطفی و اجتماعی فرزندشان داشته باشند. اما برای راهنمایی بیشتر، سرگرمی‌هایی را معرفی می‌کنیم که والدین، مربیان و پرستاران می‌توانند با اجرای آنها به رشد عاطفی و اجتماعی کودکان کمک کنند. این سرگرمی‌ها را هم بر اساس سن دسته‌بندی کرده‌ایم.

در دوران نوزادی و نوپایی

در دوران نوزادی و نوپایی می‌توانید از بازی‌های زیر برای پرورش مهارت‌های اجتماعی کودکان استفاده کنید.

دالی موشه

بازی دالی موشه تقریبا یک بازی همه جانبه و یکی از بهترین بازی‌ها برای پرورش هشیاری حسی در کودکان است. این بازی ارتباط چشمی را به کودکان می‌آموزد، باعث بهبود هماهنگی و مهارت‌های حرکتی در کودکان می‌شود و روش بسیار خوبی برای خندیدن کودکان است.

علاوه بر این ویژگی‌ها، دالی موشه مفاهیم مهمی درباره اشیا را به کودکان می‌آموزد؛ کودکان می‌آموزند که ندیدن با نبودن متفاوت است. کودکان معمولا از پنج ماهگی شناخت اشیای پیرامونشان را آغاز می‌کنند.

هنگامی که کودک به خوبی استراحت کرده است، زمان مناسبی برای بازی دالی موشه است. کودکان در این سنین خیلی زود خسته می‌شوند، پس مراقب باشید. اگر کودک بی‌میلی نشان داد، بازی را ادامه ندهید. بهتر است به او فرصت دهید تا استراحت کند. در زمان مناسب خودش علاقه نشان می‌دهد.

داستان خواندن

در دوران نوزادی، داستان خواندن با صدای بلند به برقراری ارتباط با کودک کمک می‌کند. این کار برای والدین همیشه امکان‌پذیر است چون کودک در سنین نوزادی هیچ چیز را به اندازه شنیدن صدای والدین خود دوست ندارد. هر چه بیشتر برای کودکان بخوانید، آنها لحن، آهنگ و انعطاف‌پذیری صدا را بیشتر درک می‌کنند. هنگامی که یادگیری خواندن را شروع کنند، این درک دوران نوزادی به آنها کمک زیادی خواهد کرد.

پژوهش‌های انجام شده نشان داده‌اند کودکانی که والدین آنها در دوران نوزادی برایشان می‌خواندند، در ابتدای دوران تحصیلی، مهارت‌های ریاضی بهتر و دانش واژگانی بیشتری دارند. همچنین بین تعداد واژگانی که کودک هر روز می‌شنود و مهارت‌های زبانی او رابطه مستقیمی وجود دارد.

هنگامی که برای توصیف شخصیت‌ها و موقعیت‌های مختلف، صدای خود را تغییر می‌دهید، کودک با احساسات مختلف آشنا می‌شود. انجام این کار به کودک کمک می‌کند تا درک کند که واژگان و صداها معنی دارند و مفهومی را انتقال می‌دهند.

بازی کردن با قطعات خانه‌سازی

طراحی این اسباب‌بازی‌ها به گونه‌ای است که کودکان باید قطعات را به یکدیگر متصل کنند یا در نوع ساده آنها، قطعات را در کنار هم بگذارند. اگر شرایطی را فراهم کنید تا کودک برای انجام این کار از کودکان دیگر کمک بگیرد، همین بازی سرگرم‌کننده، روحیه همکاری را در کودک تقویت می‌کند و باعث بهبود مهارت‌های اجتماعی او می‌شود.

در حقیقت این اولین فرصتی است که کودک می‌تواند به عنوان عضوی از یک گروه کار کند؛ گروه ساخت‌وسازی که اولین تعاملات خود را تجربه می‌کنند. قطعات خانه‌سازی ابزاری بسیار خوب برای پرورش مهارت‌های ارتباطی و اجتماعی در کودکان است. می‌توانید کودک را با این بازی آشنا کنید تا فرصت مناسبی برای پرورش خلاقیت در اختیار او بگذارید. همچنین بازی با قطعات خانه‌سازی میزان مناسبی از آزادی عمل را برای کودک فراهم می‌کند.

در مرحله پیش از دبستان

بازی‌های نمایشی

بازی‌های تخیلی، خود‌آگاهی را تقویت می‌کنند و باعث می‌شوند کودک موقعیت‌های اجتماعی را بهتر درک کند. هنگامی که کودک در کنار دیگران نمایش‌نامه‌ای را اجرا می‌کند، در موقعیتی قرار می‌گیرد که در آن، همه باید برای موفقیت اجرا همکاری کنند. کودکان معمولا در انجام بازی‌های تخیلی ضعف دارند و دلیل اصلی این ضعف، ناتوانی آنها در همکاری با دیگران است. در این سنین کمک به کودک برای یادگیری کار گروهی و داشتن درک متقابل بسیار ضروری است.

البته آموزش این مهارت‌ها به کودک، کار سختی است اما باید نقش کمکی خود را ایفا کنید. اشکالی ندارد؛ برای راهنمایی کودکان، در بازی تخیلی آنها دخالت کنید. بازی آنها را به سمتی هدایت کنید که مجبور به همکاری شوند و خواسته‌های یکدیگر را درک کنند.

عروسک‌های انگشتی

بازی با عروسک‌های انگشتی، کودکان را برای قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی آماده می‌کند. همچنین می‌تواند شروع خوبی برای بازی‌های تخیلی باشد. برای کودکان بیش‌فعال یا مبتلا به اوتیسم که ممکن است برای قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی ضعف داشته باشند، بازی با عروسک‌های انگشتی، سرگرمی بسیار مناسبی است. بهتر است هنگامی که این کودکان با چالش‌های اجتماعی مواجه می‌شوند، شما این چالش‌ها را مدیریت کنید تا کودک احساس خستگی بیش از اندازه را تجربه نکند. به این نکته توجه کنید که فرصت مناسبی برای دخالت شما به وجود آمده است. پس از گذر از چالش و در موقعیتی مناسب کودک را تشویق کنید تا در مورد رفتار و واکنش‌های دیگران هنگام چالش فکر کند.

همچنین اگر کودک اعتماد به نفس لازم را ندارد، عروسک‌های انگشتی به او کمک می‌کنند تا خودش را نشان دهد. در واقع کودک با بازی در شخصیت‌های مختلف ابراز وجود می‌کند.

جستجوی گنج

این بازی برای انجام دادن به صورت گروهی مناسب است اما والدین هم می‌توانند با فرزندشان این بازی را انجام دهند. برای انجام این بازی، ابتدا جستجوگر بیرون از فضای مشخص شده (اتاق، خانه، حیاط، باغچه و …) منتظر می‌ماند تا مسئول بازی شیء مورد نظر که همان گنج است را مخفی کند.

سپس جستجوگر وارد می‌شود و به دنبال گنج‌ می‌گردد. سایر اعضای گروه می‌توانند او را برای رسیدن به گنج راهنمایی کنند. معمولا برای این راهنمایی از صدای خاصی استفاده می‌کنند؛ برای نمونه وقتی از گنج دور می‌شود به‌ آرامی دست می‌زنند و هر چه به گنج نزدیک‌تر می‌شود بلندتر دست می‌زنند. این بازی روحیه همکاری در کودکان را تقویت می‌کند و باعث می‌شود آنها پشتکار بیشتری از خود نشان دهند. همچنین این بازی، سرگرمی خوبی برای بهبود مهارت‌های شنیداری در کودکان است.

البته در این بازی روش‌های مختلفی برای راهنمایی جستجوگر اجرا می‌شود. سایر اعضای گروه می‌توانند به جای استفاده از صداها، با انجام حرکت‌هایی که از قبل مشخص کرده‌اند او را راهنمایی کنند. برای نمونه وقتی از گنج دور می‌شود سرشان را به طرفین تکان می‌دهند و وقتی به گنج نزدیک می‌شود سرشان را به طرف بالا و پایین حرکت می‌دهند. این روش بازی به کودکان کمک می‌کند تا بتوانند زبان بدن دیگران را بفهمند؛ آنها می‌آموزند که می‌توان مفاهیمی را بدون استفاده از واژگان انتقال داد.

بیش فعالی در کودکان و نکاتی باید در مورد تربیت کودک بیش‌فعال بدانید

توسط حمیده کریمی | دی ۱۹, ۱۳۹۹ | اصول تربیتی | ۰ دیدگاه

بیش فعالی در کودکان یکی از مشکلات رایجی است که داشتن اطلاعات کافی در مورد آن، کمک می‌کند که شیوه تربیتی مناسبی اتخاذ کنید. در ادامه علائم با بیش‌ فعالی در کودکان و روش‌هایی برای کنترل آن آشنا می‌شوید.

علائم اختلال نقص توجه و بیش‌ فعالی در کودکان (ADHD)

دو نوع از مشکلات رفتاری می‌توانند نشانه وجود این اختلال باشند: بی‌توجهی ـ بیش‌فعالی و تکانشگری. البته در بیشتر موارد، افراد دارای این اختلال هر دو نوع این مشکلات را تجربه می‌کنند، ولی افرادی هم هستند که فقط با یکی از این مشکلات مواجه می‌شوند.

برای نمونه این اختلال در افرادی که مشکل بی‌توجهی دارند اما بیش‌فعال و تکانشگر نیستند، با عنوان اختلال نقص توجه (ADD) شناخته می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به ADD، به دلیل اینکه این اختلال علائم کاملا مشهودی ندارد، برای حل مشکلشان اقدامی نمی‌کنند.

علائم بیش فعالی در کودکان و نوجوانان

ADHD در کودکان و نوجوانان علائم کاملا مشخصی دارد که تا قبل از شش سالگی به راحتی قابل تشخیص است. نکته مهم درباره این علائم، تکرار آنها در موقعیت‌های مختلف است؛ برای نمونه هم در خانه مشاهده می‌شوند و هم در مدرسه.

علائم اصلی بی‌توجهی:

• توجه کوتاه مدت دارند و به راحتی حواسشان پرت می‌شود.
• به دلیل بی‌دقتی و سهل‌انگاری، اشتباهات زیادی دارند. (به ویژه در انجام تکالیف مدرسه)
• فراموش‌کار می‌شوند و وسایلشان را گم می‌کنند.
• در انجام تکالیف دشوار، وقت‌گیر و خسته‌کننده، ناتوان هستند.
• دیگر شنونده خوبی نیستند و اگر کاری را از آنها بخواهید، نمی‌توانند به درستی انجام دهند.
• دائما تغییر می‌کنند و فعالیت‌های مختلفی را برای انجام دادن انتخاب می‌کنند.
• نامنظم هستند و نمی‌توانند با برنامه‌ریزی کارهایشان را انجام دهند.

علائم اصلی بیش‌فعالی و تکانشگری:

• نمی‌توانند آرام باشند و محیط آرام و ساکت را تحمل نمی‌کنند.
• دائما در حال حرکت و فعالیت هستند.
• برای انجام کارهای مختلف، تمرکز لازم را ندارند.
• اعضای بدنشان را بیش از اندازه تکان می‌دهند.
• زیاد حرف می‌زنند.
• نمی‌توانند صبر کنند تا نوبتشان برسد.
• کارها را بدون فکر انجام می‌دهند.
• هنگام گفت‌وگو، صحبت دیگران را قطع می‌کنند.
• احساس خطر کمی دارند یا احساس خطر نمی‌کنند.

این علائم می‌توانند مشکلات قابل توجهی را در زندگی کودک ایجاد کنند؛ مشکلاتی مانند کم‌آموزی در مدرسه و افت تحصیلی، ضعف در برقراری روابط اجتماعی با سایر کودکان و بزرگ‌ترها و مشکلات انضباطی و تربیتی.

بایدها و نبایدها در ارتباط با بیش فعالی در کودکان

بیش فعالی در کودکان باعث می‌شود که والدین با چالش‌های بیشتری در زمنیه تربیت فرزند مواجه شوند. در نظر گرفتن این نکات کمک می‌کند که بتوانید بهتر با این اختلال کنار بیایید.

ایجاد ساختار

برای فرزندتان برنامه روزانه‌ای تنظیم کنید و به آن پایبند باشید. در این برنامه برای وعده‌های غذایی، انجام تکالیف مدرسه، بازی کردن و خوابیدن زمان‌بندی مشخصی داشته باشید. انجام منظم کارهای روزمره می‌تواند به فرزندتان برای پذیرش یک ساختار ذهنی و رفتاری معین کمک کند. می‌توانید از کارهای ساده شروع کنید؛ برای نمونه از فرزندتان بخواهید هر روز در ساعت مشخصی لباسهای فردای خودش را آماده کند.

تقسیم کردن وظایف و تکالیف به مراحل قابل کنترل

می‌توانید از یک تقویم دیواری بزرگ استفاده کنید تا به کودکتان برای یادآوری وظایف و تکالیف کمک کنید. برای مشخص کردن وظایف روزمره و تکالیف مدرسه، از کدگذاری‌های رنگی استفاده کنید. این کار باعث می‌شود فرزندتان از سردرگمی رها شود. برای اینکه کارها آسان‌تر و در زمان کمتری انجام شوند، آنها را به چند بخش تقسیم کنید. فقط دقت داشته باشید که این تقسیم‌بندی عملی باشد و بتوانید هر بخش را مدیریت کنید. درباره تمامی وظایفی که برای فرزندتان در خانه مشخص می‌کنید و برای همه تکالیف مدرسه‌اش، این تقسیم‌بندی را انجام دهید.

کمک به کودکان برای داشتن زندگی ساده و منظم

برای فرزندتان شرایطی فراهم کنید تا از آشفتگی‌های روزمره زندگی فاصله بگیرد و در فضایی خصوصی و آرام، تکالیفش را انجام دهد و استراحت کند. خانه را منظم و مرتب نگه دارید تا فرزندتان همیشه جای هر چیزی را بداند. نظم باعث می‌شود تا چیزهای کم‌اهمیت باعث حواس‌پرتی نشود.

محدود کردن حواس‌پرتی‌ها

کودکانی که اختلال ADHD دارند، از عوامل در دسترسی که باعث حواس‌پرتی می‌شوند، استقبال می‌کنند. تلویزیون، کنسول بازی یا تبلت، کودک را به داشتن رفتار تکانشی ترغیب می‌کند. باید برای استفاده از این‌ها نظمی ایجاد کنید. زمان استفاده از این وسایل را محدود کنید و شرایطی فراهم کنید تا فرزندتان بیرون از خانه فعالیت‌های جذاب داشته باشد. زمان در خانه ماندن را کم کنید و زمان فعالیت بیرون از خانه را بیشتر کنید. فرزندتان باید با این نوع از فعالیت‌ها انرژی درونی خود را تخلیه کند.

تشویق کودکان به ورزش

فعالیت‌های ورزشی راه سالمی برای سوزاندن انرژی اضافی است. همچنین ورزش علاوه بر کاهش تکانشگری، باعث می‌شود تا فرزندتان روی موضوع خاصی تمرکز داشته باشد و در نتیجه به بهبود تمرکز کمک می‌کند. ورزش خطر ابتلا به افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد و به تقویت توان ذهنی هم کمک می‌کند. جالب است بدانید که بسیاری از ورزشکاران حرفه‌ای و قهرمانان ورزشی، به ADHD مبتلا هستند. بر اساس نظر کارشناسان، تشویق کودکان به ورزش به کودکان دارای ADHD کمک می‌کند تا راه مفید و مناسبی برای تمرکز روی علایق، حواس و انرژی خود پیدا کنند.

تنظیم الگوی خواب

معمولا کودکان مبتلا به ADHD، هنگام رفتن به رختخواب، رنج زیادی را تحمل می‌کنند و خوابیدن برای آنها دشوار است. کمبود خواب باعث تشدید بی‌توجهی، بیش‌فعالی و بی‌پروایی می‌شود. کمک به کودکان برای اینکه خواب بهتری داشته باشند، اهمیت زیادی دارد. برای این منظور می‌توانید مصرف محرک‌هایی مانند مواد قندی و کافئین را حذف کنید، ساعات استفاده از لوازم الکترونیکی را کاهش دهید و شرایط آرامی را در خانه ایجاد کنید.

تشویق به تفکر با صدای بلند

ممکن است کودکان مبتلا به ADHD، ضعف در خودکنترلی داشته باشند. این مشکل باعث می‌شود آنها قبل از اینکه فکر کنند، صحبت کنند و کاری را انجام دهند. از فرزندتان بخواهید وقتی تصمیم می‌گیرد حرفی بزند یا کاری انجام دهد، افکار و استدلال‌هایش را به صورت شفاهی بیان کند. اگر می‌خواهید به فرزندتان کمک کنید تا رفتار تکانشی خود را مهار کند، باید درک صحیحی از چگونگی تفکرات او داشته باشید. بسیار مهم است که با طرز فکر فرزندتان آشنا باشید.

افزایش زمان انتظار

راهکار دیگری که برای کنترل رفتار تکانشی هنگام صحبت کردن توصیه می‌شود، آموزش مکث است. باید به فرزندتان بیاموزید که چگونه قبل از صحبت کردن یا پاسخ دادن، لحظه‌ای مکث کند. او را تشویق کنید پاسخ‌هایی متفکرانه بدهد.

می‌توانید از پرسش‌های تعاملی استفاده کنید. درباره تکالیف مدرسه یا موضوعات مورد علاقه او پرسش‌هایی بپرسید که پاسخ به آنها، به گفت‌وگو نیاز داشته باشد.

باور داشتن به کودک

رفتار فرزندتان نتیجه یک اختلال است و شاید او درک نکند شرایطی که در آن قرار دارد، می‌تواند استرس بیشتری برای او ایجاد کند. باید پشتیبان و مشوق خوبی باشید و افکار مثبتی داشته باشید. هنگامی که فرزندتان رفتار صحیحی از خود نشان می‌دهد، او را تحسین کنید. این کار باعث می‌شود رفتار صحیح در او نهادینه شود. هنگامی که عصبانی می‌شوید و امیدتان را از دست می‌دهید، فراموش نکنید که اکنون فرزندتان در حال مبارزه با ADHD است اما این اختلال تا ابد باقی نمی‌ماند. به فرزندتان اطمینان کنید و دید مثبتی به آینده او داشته باشید.

انجام مشاوره‌های تخصصی بیش فعالی در کودکان

نمی‌توانید همه کارها را به تنهایی انجام دهید. می‌توانید مشوق خوبی برای فرزندتان باشید اما او به کمک‌های تخصصی هم نیاز دارد. برای مشاوره با کودکتان، به درمانگرها مراجعه کنید. این راهکار بسیار خوبی است. شما به کمک نیاز دارید و نباید بترسید. بعضی از والدین فقط روی مشکل فرزندشان تمرکز دارند و نیازهای روانی خودشان را فراموش کرده‌اند. درمانگرها در کنار فرزندتان به شما هم کمک می‌کنند تا استرس و اضطراب خود را مدیریت کنید.

استراحت کافی داشتن

نمی‌توانید همیشه پشتیبانی کنید. خستگی و آشفتگی کاملا طبیعی است. فرقی هم نمی‌کند که از انجام کارهای شخصی خودتان خسته شده باشید یا از کمک به فرزندتان. شما هم مانند فرزندتان به استراحت نیاز دارید. برنامه‌ریزی و اختصاص زمانی به خودتان اهمیت زیادی دارد. حتی اگر امکان دارد، می‌توانید از پرستار بچه کمک بگیرید. برای اینکه استراحتی مطلوب و مؤثر داشته باشید می‌توانید گزینه‌های زیر را در برنامه خودتان بگنجانید:

• پیاده‌روی
• رفتن به باشگاه ورزشی
• دوش گرفتن

حفظ آرامش

هنگامی که عصبانی هستید و آشفتگی روحی دارید، نمی‌توانید به کودک تکانشگر کمک کنید. کودکان رفتار شما را تقلید می‌کنند و اگر هنگام عصبانیت، خودتان را کنترل کنید و رفتار آرامی داشته باشید، به فرزندتان در یادگیری رفتار صحیح کمک می‌کنید. قبل از اینکه برای آرام کردن فرزندتان اقدامی کنید، زمانی را به ایجاد آرامش در خودتان اختصاص دهید، به آرامی نفس بکشید و افکارتان را مرتب کنید. آرامش شما باعث آرامش فرزندتان می‌شود.

رها کردن مسائل کم‌اهمیت

برای سازش با فرزندتان، آمادگی داشته باشید. اگر انجام سه تکلیف را از فرزندتان خواسته‌اید و او دو تکلیف را انجام داده است، منعطف باشید و تکلیف باقیمانده را از او نخواهید. این کار در روند آموزشی کودکان، بسیار مؤثر است. حساب کردن تمامی موفقیت‌ها از شمردن شکست‌ها مهم‌تر است.

مهم‌ترین توصیه

تربیت فرزندی که اختلال بیش‌فعالی و نقص توجه دارد، قطعا کار دشواری است و برای کسی که این مشکل را تجربه نکرده است، گفتن  این توصیه‌‌ها کار آسانی است، اما تجربه نشان داده است آن چیزی که امروز باعث ناآرامی در خانه شما شده است، اگر صبور باشید و کمک کنید، در فردایی روشن از بین می‌رود و فقط منظره‌ای از آن در ذهن شما باقی می‌ماند. بیش فعالی در کودکان پایدار نیست و قابل کنترل است. افکار منفی را از خودتان دور کنید، برای درمان فرزندتان بیشتر تلاش کنید و حامی قدرتمندی برای او باشید.