وزن عامل مهمی در چرخه زندگی انسان است که از بدو تولد، اندازه‌گیری و میزان آن برای والدین و پزشک موضوع قابل توجهی است. امروزه به دلیل تغییر شیوه زندگی، اضافه وزن بیش از کمبود وزن در بین کودکان شایع است. علت چاقی در کودکان دلایل مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها خواهیم پرداخت.
پزشکان وزن هر فرد را به ۴ دسته کم‌وزن، وزن متناسب، اضافه وزن و چاق دسته‌بندی می‌کنند. این مقدار بر اساس شاخص توده بدنی یا BMI محاسبه می‌شود. شاخص توده بدنی وزن هر فرد را بر اساس قد و وزن او تعیین می‌کند.
مقدار آن برای دخترها و پسرها متفاوت است و نشان می‌دهد که چه مقدار چربی در بدن ذخیره شده است. یک کودک قد بلند به‌طور طبیعی می‌تواند وزنی بیش از کودکی با قد کوتاه‌تر داشته باشد. اما همچنان اضافه وزن نداشته باشد.
علت چاقی در کودکان چیست؟
اضافه وزن در کودکان دلایل مختلفی دارد. تجمع چربی بیش از حد در بدن انسان یکی از دلایل چاقی است. به این صورت که کالری که بدن از غذا و نوشیدنی‌ها دریافت می‌کند؛ بیش از میزان کالری است که از طریق فعالیت بدنی مانند، فوتبال و پیاده رفتن تا مدرسه می‌سوزاند. این کالری اضافی به‌صورت چربی در بدن ذخیره می‌شود. علت چاقی در کودکان از آنجا نشات می‌گیرد که هرچه کودک کالری بیشتری مصرف کند، چربی بیشتری ذخیره می‌کند.
البته، اضافه وزن در کودکان باتوجه به زندگی مدرن بشر به‌راحتی اتفاق می‌افتد. چرا که آن‌ها زمان بیشتری را در مقابل صفحه نمایش چون، تلویزیون، تلفن، کامپیوتر و کنسول‌های بازی می‌گذرانند.
در مقابل، زمان کمتری برای تحرک و فعالیت‌های بدنی خواهند داشت. ترجیح می‌دهند با سرویس مدرسه، تاکسی تلفنی یا توسط والدین به مدرسه بروند؛ تا اینکه بخواهند پیاده به مدرسه بروند.
ساعت ورزش در مدرسه نسبت به قبل کمتر شده است. بچه‌ها بیشتر وقت خود را به‌جای اینکه با دوستانشان وسطی بازی کنند در خانه به بازی با موبایل و Xbox می‌گذرانند.
والدین نیز بسیار پرمشغله هستند. به همین دلیل وقت کمتری برای پختن وعده غذایی سالم و خانگی دارند. درنتیجه، غذاهای آماده چون، فست‌فودها و تنقلاتی که ارزش غذایی ندارند جایگزین غذای سالم شده است. همین امر سیستم بدن کودکان را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
اما، شایع‌ترین علت چاقی در کودکان عوامل ژنتیکی است که همانطور که پیش‌تر به آن اشاره شد؛ عادات بد غذایی، کم تحرکی یا ترکیبی از این عوامل به این موضوع دامن می‌زند.
در مواردی نادر، علت اضافه وزن در کودکان ممکن است ناشی از بیماری‌های پزشکی چون، اختلال در هورمون‌ها باشد. با معاینه از طریق پزشک و انجام آزمایش خون می‌توان دلیل آن را فهمید.
چگونه عادت‌های سالم را برای درمان چاقی جایگزین عادت‌های ناسالم کنیم؟
بعد از شناخت علت چاقی در کودکان بهتر می‌توان راه‌های درمان چاقی را یافت. درنتیجه، می‌توان روش‌های بهتری را برای جایگزین کردن عادات رفتاری ناسالم پیدا کرد.
اگر شما به‌عنوان والدین فعالیت بدنی و تحرک داشته باشید، کودکان از شما الگو می‌گیرند. تشویق می‌شوند تا آن‌ها نیز ورزش کنند.
سعی کنید فعالیت‌های خانوادگی مانند، قدم زدن، دوچرخه‌سواری یا شنا را در برنامه روزانه خود بگنجانید. یا فعالیت‌های بدنی دیگری چون، ورزش‌های رزمی، تنیس را متناسب با استعداد و نیاز کودک درنظر بگیرید.
مراقب فرزندانتان باشید. بچه‌هایی که دچار مشکل اضافه وزن هستند، بسیار حساس خواهند شد. به‌همین دلیل، ممکن است از شرکت در برخی فعالیت‌ها احساس ناراحتی کنند. سعی کنید فعالیت‌هایی را برای آن‌ها درنظر بگیرید که از انجام آن لذت ببرند و احساس شرم و خجالت نکنند.
مدت زمان بازی با موبایل، ویدیو گیم‌ها و تماشای تلویزیون را کاهش دهید. در این رابطه می‌توانید برای آشنایی بیشتر با تاثیر شبکه های اجتماعی بر کودکان می‌توانید مقاله ما در رابطه با تاثیر شبکه های اجتماعی بر کودکان و نوجوانان را مطالعه کنید. با کمک فرزندتان وعده غذایی سالمی را در خانه تهیه کنید. به این روش می‌توانید ساعات بیشتری را از کنارهم بودن لذت ببرید.
کودکان چاق در معرض چه بیماری‌هایی قرار می‌گیرند؟
چاقی عامل بیماری است. چاقی در کودکان اغلب باعث به‌وجود آمدن عوارض پیچیده جسمانی، اجتماعی و روحی در آن‌ها می‌شود. برای مراقبت از کودکان و تشخیص بیماری‌ها ابتدا باید علت چاقی در کودکان را بیابید. پس از بررسی عوارض چاقی، علل چاقی در کودکان را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
۱. عوارض اجتماعی و روحی چاقی کودکان
کودک از نظر اجتماعی و روحی ممکن است در جامعه مورد تمسخر و آزار هم‌سن و سالان خود قرار بگیرد. این سخنان نیشدار باعث از دست رفتن عزت نفس و افزایش خطر افسردگی، استرس و خشم در او شود.
۲. عوارض جسمانی چاقی کودکان
عوارض جسمانی چاقی کودکان به شرح زیر است:
دیابت نوع ۲: چاقی و بی‌تحرکی خطر دیابت نوع ۲ را در کودک افزایش می‌دهد.
کلسترول و فشار خون بالا: رژیم غذایی نادرست باعث افزایش این دو عامل شده که در نهایت، ممکن است منجر به سکته قلبی یا مغزی در کودکان شود.
درد مفاصل: اضافه وزن فشار زیادی به مفاصل وارد می‌کند. باعث درد در لگن، پشت و زانوها می‌شود.
مشکلات تنفسی: شیوع آسم در کودکانی که اضافه وزن دارند بیشتر است. اختلالی است که در آن تنفس کودک به‌طور مکرر در طول خواب متوقف شده و بازمی‌گردد.
مشکلات کبد چرب غیر الکلی: این اختلال تقریبا علائمی ندارد. باعث تجمع رسوبات چربی در کبد شده و به کبد آسیب می‌رساند.
در پایان
یکی از بهترین راهکارها برای کاهش چاقی در کودکان بهبود عادات غذایی کل خانواده و ورزش کردن است. درمان و جلوگیری از چاقی کودکان به محافظت از سلامتی کودک در حال و آینده کمک خواهد کرد. به جای اینکه او را تبدیل به فردی غمگین، افسرده و منزوی کند، از او فردی شاد و فعال می‌سازد.
سوال‌های پرتکرار
دلایل چاقی در کودکان چیست؟
کم تحرکی، پرخوری، ژنتیک، رژیم غذایی مملو از کربوهیدرات‌ها، اختلالات روانی و داروها عامل چاقی هستند.
آیا می‌توان مانع از چاقی در کودکان شد؟
مهم‌ترین راهکار برای پیشگیری از چاقی داشتن تحرک و رژیم غذایی مناسب است. هم‌چنین، کنترل ساعاتی است که کودک صرف بازیهای ویدیویی و تلفن همراه می‌کند.
چگونه بفهمیم که فرزندمان دچار اختلال چاقی است؟
یک راه برای تعیین وزن نرمال استفاده از شاخص توده بدنی یا BMI است. BMI شاخصی است که مقدار وزن بدن را نسبت به قد می‌سنجد.طبق این شاخص افراد در چهار دسته «کمبود وزن، وزن نرمال، اضافه وزن و چاق» قرار می‌گیرند.
نکات طلایی
امروزه به‌دلیل تغییر شیوه زندگی، اضافه وزن در بین کودکان بسیار شایع شده است.
چاقی عامل بسیاری از بیماری‌های جسمی و روانی است.
نداشتن رژیم غذایی سالم و کم‌تحرکی عامل اصلی چاقی در کودکان است.
برای پیشگیری و درمان چاقی سعی کنید ورزش کردن را در برنامه هر روز کودک بگنجانید.
رسیدن به موفقیت مسیر اعجاب‌انگیزی ندارد. تنها به زمان، استمرار در تلاش، جسارت و پرورش خلاقیت نیاز دارد. برای اینکه بتوانید فرزند موفقی داشته باشید باید خلاقیت و جسارت را در او پرورش دهید. یک راه برای پرورش خلاقیت انجام آزمایش علمی برای کودکان در خانه است.
به‌همین دلیل، می‌توانید آشپزخانه خود را با رعایت نکات ایمنی تبدیل به آزمایشگاه علمی فرزندتان کنید. با این روش هم ارتباط بین شما و فرزندتان قوی‌تر می‌شود و هم کودک مطالب زیادی را به‌طور عملی می‌آموزد. در این مقاله ۶ نوع آموزش علمی را بررسی خواهیم کرد.
انجام آزمایش علمی به همراه فرزندتان یکی از سرگرمی های کودکان در خانه است که هم جنبه علمی دارد و هم می‌تواند اوقات فراغت کودک را پر کند. هم‌چنین، مزایای منحصربه‌فردی برای هر رده سنی خواهد داشت. این آزمایش‌ها می‌توانند کودک را با فرآیندهای جدید آشنا کنند. اطلاعاتش را افزایش دهند. دیدگاهش را نسبت به جهان اطراف و فعل و انفعالاتی که رخ می‌دهد تا پدیده‌ای به‌وجود بیاید را گسترش دهند. علاوه بر آن، توانایی برنامه‌ریزی، حل مسئله و هدفمند بودن را در کودک پایه‌ریزی کنند. در نهایت، این آزمایش‌ها ممکن است مانند جرقه‌ای کوچک اما، موثر بتوانند جهت مشخصی به زندگی او در آینده بدهند. در ادامه چندین آزمایش علمی را بررسی خواهیم کرد.
۱. میکروب و صابون
بچه‌ها اغلب زمانی که از بازی در فضای بیرون به خانه برمی‌گردند، از شستن دست‌هایشان ممانعت می‌کنند. یا در نهایت، با گریه و زاری و اصرار والدین مجبور به شستن دست‌هایشان می‌شوند. برای اینکه بتوانید بچه‌ها را ترغیب کنید و مفهوم میکروب را به آن‌ها بیاموزید می‌توانید آزمایش میکروب و صابون را امتحان کنید. علاوه بر این آزمایش می‌توانید برای کودک از بیماری‌هایی چون سرماخوردگی و عفونت‌های مختلف که ناشی از ورود میکروب به بدن رخ می‌دهد صحبت کنید.
این آزمایش درک میکروب را برای کودک آسان‌تر می‌کند و گویی کودک می‌تواند به‌طور عملی میکروب‌ها را ببیند. دلیل شستن دست‌هایش بعد از ورود به خانه را بفهمد و درک دقیق‌تری نسبت به نحوه شستن دست‌ها پیدا کند. برای انجام این آزمایش علمی در خانه به موارد زیر احتیاج داریم.
مواد لازم:
اکلیل یا پودر کاکائو
صابون مایع آبی رنگ
ظرف آب کم عمق
آب
آب را درون ظرف مورد نظر و تا نزدیک به لبه پر کنید. مقداری اکلیل یا پودر کاکائو داخل ظرف بریزید. برای کودک توضیح دهید که این اکلیل یا پودر کاکائو مانند میکروب عمل می‌کند. سپس، یا مقداری صابون را به‌طور مستقیم درون ظرف و بر روی اکلیل‌های شناور بریزید.
یا می‌توانید این آزمایش را از طریق دیگری انجام دهید. انگشت خود را آغشته به صابون کنید و سعی کنید به سمت اکلیل‌ها درون ظرف نزدیک کنید. منتظر بمانید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد.
کم‌کم، خواهید دید که اکلیل‌ها با اضافه شدن صابون از سطح دور شده و به یک سمت می‌روند. هرچه مقدار صابون بیشتر باشد، واکنش بیشتر شده و اکلیل‌ها زودتر از صابون فاصله می‌گیرند.
۲. آزمایش علمی چرخه آب
مطالعه علوم به‌صورت تئوری تفاوت زیادی با انجام آزمایش‌های عملی دارد. تجربه‌هایی که از طریق آزمایش عملی کسب می‌شوند، بهتر در ذهن کودک باقی می‌مانند. برای آموزش چرخه آب که شامل تبخیر، میعان و بارش است می‌توانید این آزمایش را با کودک در خانه انجام دهید. برای تولید چرخه آب به موارد زیر احتیاج خواهیم داشت. درصورت نداشتن سشوار باید این آزمایش را در یک روز آفتابی انجام دهید.
مواد لازم:
کیف پلاستیکی به اندازه یک گالن
آب
رنگ غذای آبی رنگ
ماژیک ضد آب و دائمی
چسب بسته‌بندی
یک روز آفتابی یا سشوار
ابتدا، با استفاده از ماژیک طرح چرخه آب را مانند تصویر بر روی کیسه پلاستیکی که تهیه کردید رسم کنید. کیسه را تا حدود ۵ سانتی‌متر از آب پر کنید. سپس، چند قطره رنگ غذای آبی به آن اضافه کنید.
در کیسه را محکم ببندید. اگر فکر می‌کنید در کیسه به‌طور کامل بسته نشده است، می‌توانید از چسب بسته‌بندی برای محکم‌تر کردن آن استفاده کنید. کیسه را در یک روز آفتابی با چسب به پنجره بچسبانید. اگر هم هوا آفتابی نبود می‌توانید از سشوار با درجه پایین استفاده کنید. دقت کنید که نباید سشوار را خیلی به کیسه نزدیک کنید که باعث شود کیسه ذوب شود.
با تابش آفتاب بر روی کیسه پلاستیکی، آب داخل آن شروع به تبخیر شدن می‌کند. ازآنجایی‌که، در کیسه بسته است، آب تبخیر شده در محیط کیسه باقی می‌ماند و به قسمت بالایی کیسه منتقل می‌شود و باعث می‌شود رطوبت درون کیسه افزایش یابد.
زمانی که رطوبت افزایش پیدا کند، هوای داخل کیسه اشباع شده و باعث می‌شود فرآیند میعان روی بخار آب انجام شده و دوباره تبدیل به قطرات آب شود. این قطرات در امتداد کناره‌های کیسه جمع می‌شوند و از کنار کیسه به پایین می‌غلتند که این تداعی کننده فرآیند بارش است. آب در همان مکان کوچک هر سه فرآیند چرخه آب را طی می‌کند.
۳. ساخت اجاق خورشیدی
وقتی صحبت از آزمایش‌های علمی به میان می‌آید، هر چیزی که در اطرافمان وجود دارد می‌تواند الهام‌بخش باشد. اگر در یک روز آفتابی به سر می‌برید، بهتر است استفاده بهینه را از این هوای گرم آفتابی کنید و به‌همراه فرزندتان یا دانش‌آموزانتان یک اجاق خورشیدی کاربردی درست کنید.
مواد لازم:
جعبه پیتزا یا هر نوع جعبه در اندازه متوسط
فویل آلومینیومی
بسته‌بندی پلاستیکی
کاغذ مشکی ضخیم
نوار چسب
چسب مایع
مداد
قیچی
مواد غذایی چون شکلات، بیسکوییت، دانه ذرت یا هرچیز دیگری که در دسترس بود
انجام آزمایش علمی برای کودکان در خانه معمولا به‌صورتی است که هم مواد اولیه تقریبا موجود باشد. هم کودک بتواند بیشتر مراحل آن را به‌تنهایی انجام دهد. در این آزمایش ابتدا، در جعبه را با کمک چاقو یا قیچی از سه طرف جدا کنید. به‌صورتی که یک طرف آن به جعبه چسبیده باشد. سمت چسبیده را با فویل بپوشانید.
کاغذ مشکی را با چسب به ته جعبه بچسبانید. رنگ مشکی گرما را جذب می‌کند، به همین دلیل از کاغذ مشکی استفاده می‌کنیم. بیسکوییت و شکلات و هر مواد غذایی دیگری که میل دارید را بر روی این کاغذ مشکی قرار دهید. سپس، پلاستیکی را بااستفاده از نوار چسب بر روی دهانه جعبه بچسبانید. این کار باعث می‌شود، هوای داخل جعبه بیشتر گرم شود و گرمای جذب شده در داخل جعبه باقی بماند و خارج نشود. اجاق گاز خورشیدی آماده است. تنها کافی است، آن را در معرض آفتاب قرار دهید تا غذای مورد نظر آماده شود.
۴. آشنایی با مفهوم چگالی
چگالی میزان جرم یک جسم به حجم آن است. چگالی مواد سبک مانند آب و الکل از عسل و عصاره ذرت که سنگین‌تر است کمتر است. برای آشنا کردن کودک با این مفهوم می‌توانیم آزمایشی را با مواد مختلف و با چگالی‌های مختلف انجام دهیم.
مواد لازم:
عسل
عصاره یا شربت ذرت
مایع ظرفشویی
آب
روغن نباتی
الکل طبی (الکلی با پایه اتانول)
روغن چراغ
هر کدام از مواد نام برده را به مقدار۲۰۰ گرم تهیه کنید. برای اینکه حالت رنگارنگ بهتری به این ترکیب بدهید می‌توانید مقداری رنگ خوراکی به الکل و عصاره ذرت اضافه کنید. سپس، با نهایت دقت مایعات را یکی یکی در وسط لیوان و بر روی مایع قبلی به‌نحوی بریزید که با دیواره لیوان تماسی نداشته باشد. دقت کنید که بعد از اضافه کردن هر مایع، کمی صبر کنید تا مایع به‌خوبی ته‌نشین شود.
ابتدا عسل را به عنوان اولین ماده، درون لیوان بریزید. حواستان باشد که عسل یا هرکدام از مایعات بعدی به اطراف ظرف برخورد نکند. سپس، عصاره ذرت را بر روی عسل بریزید. این روند را به‌ترتیب با مایع ظرفشویی و سپس، آب انجام دهید. برای اضافه کردن آب از قطره‌چکان استفاده کنید. سپس، کم‌کم آب را اضافه کنید.
از اینجا به بعد یعنی بعد از اضافه کردن آب، اگر مواد به اطراف لیوان برخورد کند هم مشکلی ندارد. در این مرحله، روغن نباتی را نیز با قطره چکان به لیوان اضافه کنید. برای این کار کافی است قطره‌چکان رابر روی لبه لیوان قرار دهید و آن را بفشارید تا روغن به‌آهستگی پایین بیاید و لایه بعدی را تشکیل دهد.
قطره‌چکان را با آب و صابون به‌خوبی بشویید. سپس، الکل را با کمک آن به سایر مواد اضافه کنید. دوباره قطره‌چکان را بشویید و روغن چراغ را در مرحله آخر اضافه کنید. روغن چراغ قابل اشتعال است و باید مراقب باشید که شعله‌ای اطراف آن روشن نباشد.
۵. آزمایش علمی تولید گردباد
شاید بارها تماشای گردباد، هنگامی که کودک بودید، شما را به‌وجد آورده باشد و اکنون، فرزندتان با دیدن گردباد به وجد بیاید. حال، می‌توانید با یک آزمایش بسیار ساده گردباد کوچکی بسازید که مانند گردبادهای بزرگ باشد و به این طریق فرزندتان را با نحوه تشکیل گردباد در طبیعت آشنا کنید.
مواد لازم:
بطری خالی درب دار
اکیل به میزان ۳ تا ۴ قاشق چایخوری
قیف
آب
ابتدا، می‌توانید اکلیل‌ها را به کمک قیف به درون بطری بریزید. به خاطر داشته باشید که هرچه میزان اکلیل بیشتر باشد، به نتیجه بهتری دست خواهید یافت. سه چهارم بطری را با آب پر کنید. درب بطری را محکم ببندید. بطری را وارونه کنید و به‌صورت دایره‌وار و به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تکان دهید.
بطری را همانطور وارونه بر روی میز قرار دهید و مشاهده کنید که چگونه گردباد تشکیل خواهد شد. اکیل خاصیتی شبیه به خاک دارد که همچون خاک در گردباد در هوا می‌رقصد. هنگامی که بطری را دایره‌وار می‌چرخانید، گرداب ایجاد شده شبیه به یک گردباد به‌نظر می‌رسد. برای درک بهتر مراحل این آزمایش می‌توانید به ویدیوی آموزش مربوط به آن به آدرس Cool Science Experiments مراجعه کنید.
۶. جادوی انعکاس و شکست نور
برای اینکه بتوانید کودک را با پدیده شکست نور آشنا کنید، بهتر است این کار را از طریق یک آزمایش عملی انجام دهید.
مواد لازم:
یک لیوان آب
کاغذ یا یک قطعه دستمال کاغذی
خودکار
برای شروع نقش دو فلش هم جهت یا تصویر صورت یک انسان یا هر چیز دیگری که دوست دارید را روی کاغذ رسم کنید. سپس، لیوان را مقابل یکی از آن‌ها قرار دهید و از طریق لیوان به آن تصویر نگاه کنید. چه چیزی می‌بینید؟ اگر تصویر فلش باشد، جهت یکی از فلش‌ها در لیوان متفاوت از جهت فلش دیگر دیده می‌شود. اگر تصویر صورت یک فرد باشد، جهت نگاه کردن آن آدم از طریق لیوان تغییر می‌کند. این پدیده به‌دلیل شکست نور اتفاق می‌افتد.
هنگامی که نور از اجسام شفاف عبور می‌کند، به‌اصطلاح می‌شکند. هنگامی که لیوان را پر از آب می‌کنید، مانند یک عدسی عمل می‌کند و تصویر را وارونه نشان می‌دهد. تصویر وارونه بسته به اینکه شی مورد نظر در چه فاصله‌ای از لیوان قرار می‌گیرد، ممکن است بزرگتر، کوچکتر یا همان اندازه دیده شود. البته، علاوه بر این موارد قطر لیوان نیز پارامتر مهمی در این تفاوت‌ها است.
در پایان
یکی از بهترین روش‌های آموزش، آموزش عملی است و علم شاخه‌ای است که تنها با خواندن مطالب به‌صورت تئوری، راهی به‌پیش نمی‌برد. آزمایش‌های علمی در سطح کودکان به‌نوعی مانند بازی های آموزشی برای کودکان تعامل و کنجکاوی کودک را برمی‌انگیزد. سوال‌های بسیاری در ذهنش به‌وجود می‌آورد و لاجرم کودک را وادار می‌کند به‌دنبال جوابی برای سوال‌هایش برود. گاهی حین یک آزمایش جرقه‌ای در ذهنش زده می‌شود و به اکتشافات دیگری منجر می‌شود. بنابراین، سعی کنید آزمایش علمی برای کودکان را چه در خانه و چه در مدرسه در برنامه فرزندتان بگنجانید.
سوال‌های متداول
چرا انجام آزمایش علمی برای کودکان مفید است؟
آزمایش‌های علمی و عملی دید علمی کودک را پرورش می‌دهند. به‌جای اینکه کودک مطالب را بدون اینکه ذهنیتی نسبت به آن داشته باشد را حفظ کند. می‌تواند آن را از طریق تجربه لمس کند. علاوه بر آن، آزمایش‌های علمی باعث کشف و یادگیری می‌شوند و فرآیند علت و معلول را نیز به کودک می‌آموزند.
چه آزمایش‌های علمی را می‌توان در خانه انجام داد؟
لازم نیست ابزار و ادوات خاصی برای انجام یک آزمایش علمی تهیه کنید. با همان وسایل ساده و موجود درخانه نیز می‌توانید یک آزمایش خوب انجام دهید. درست مثل تولید گردباد، ساخت چرخه آب، ساخت اجاق گاز و مانند آن.
آیا باید بچه‌ها را از سنین پیش از دبستان با علوم آشنا کرد؟
آشنا کردن کودک با مباحث علمی و پیش از دبستان باعث می‌شود، کودک درک بهتری نسبت به مفاهیم علمی پیدا کند. درنتیجه، در سنین دبستان و بالاتر بهتر بتواند با مفاهیم عمیق‌تر ارتباط برقرار کند.
نکات طلایی
یادگیری از طریق آزمایش‌های عملی بهتر در ذهن کودک باقی می‌ماند.
آزمایش علمی ذهن کودک را باز می‌کند و کنجکاوی‌اش را برمی‌انگیزد.
انجام آزمایش علمی در خانه و پیش از دبستان درک کودک را بالا می‌برد و او را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند.
بازی نقش مهمی در رشد و پرورش کودک ایفا می‌کند. هر بازی ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که می‌تواند مهارت‌های مختلف کودک را تحت تاثیر قرار دهد. به‌طور مثال، بازی برای آموزش همدلی مهارت همدلی را در کودک تقویت می‌کند. بازی برای تقویت مهارت های شناختی در کودکان، مهارت‌های شناختی را در کودک بهبود می‌بخشد. بازیهای حسی نیز حواس پنج‌گانه کودک را تحریک کرده و او را برای زندگی آینده آماده می‌کنند و می‌توانند راه ارتباطی کودک با جهان اطراف باشند. در این مقاله به بررسی فواید و انواع بازی های حسی برای کودکان می‌پردازیم. با ادامه مقاله همراه باشید.
کودک از بدو تولد تا اوایل دوره کودکی به‌طور طبیعی از حواس پنج‌گانه خود برای کشف جهان اطرافش استفاده می‌کند. در بزرگسالی نیز این حواس در تصمیم‌گیری‌های مختلف به او کمک می‌کنند.
بازی های حسی به ایجاد ارتباطات عصبی در مغز کمک می‌کنند. فرصتی را برای کودک فراهم می‌کنند تا از نظر مغزی و حسی رشد کند. باعث بهبود مهارت‌های حرکتی و زبانی کودک می‌شوند. مهارت حل مسئله و تفکر علمی را در کودک ارتقا می‌دهند.
حس لامسه، بویایی، چشایی، بینایی و شنوایی و هرچیزی که باعث حرکت کودک شود از طریق بازیهای حسی برانگیخته می‌شود.
بازیهای حسی علاوه بر سرگرمی، کودک را وادار به کنکاش و جستجو می‌کنند. راهی را برایش باز می‌کنند تا مانند روش‌های علمی به مشاهده، استنباط، آزمایش و نتیجه‌گیری بپردازد. این ویژگی کنجکاوی کودک را تحریک می‌کند و باعث موفقیت او در آینده خواهد شد.
علاوه بر آن، بازیهای حسی توانایی دسته‌بندی اطلاعات را براساس اطلاعات مفید و غیر مفید به کودک می‌دهند. به‌طور مثال، هنگامی که کودک مشغول بازی با دوستانش است، ممکن است صداهای آزار دهنده اطراف تمرکز او را بر‌هم بزند. بازیهای حسی به کودک می‌آموزند تا بتواند مانع صداهای مزاحم شده، تمرکزش را از دست نداده و به بازی ادامه دهد.
انواع بازی های حسی برای کودکان
بازیهای حسی برای نوزادان، کودکان نوپا، پیش‌دبستانی‌ها و دبستانی‌ها مفید هستند. هنگامی که کودک از چند حواس خود برای انجام کاری استفاده می‌کند، تجربه بیشتری به‌دست می‌آورد. بنابراین، بهتر است بازی‌هایی برای او درنظر گرفته شود که حواس او را بیشتر درگیر کند. در ادامه بازیهای حسی مختلفی را معرفی خواهیم کرد.
۱. ساخت رنگین‌کمان شنی
شن بازی سرگرمی خوبی برای کودکان است. این سرگرمی می‌تواند ساعت‌ها کودک را به خود مشغول کرده و قوه تخیل او را تقویت کند. برای شروع بازی مقداری شن، قیف، لوله، بطری، در بطری، ماسوره، قاشق چایخوری و اسکوپ بستنی تهیه کنید.
برای ساخت رنگین‌کمان می‌توانید مقداری شن رنگی تهیه کنید یا آن را با اضافه کردن رنگ به شن در خانه تهیه کنید. شن‌های رنگی را با قاشق یا اسکوپ بردارید. سپس، به کمک لوله‌های مقوایی آن‌ها را در یک راستا کنار هم بریزید تا یک رنگین کمان شنی زیبا بسازید. فواید این بازی:
ارتقا خلاقیت و قوه تخیل او هنگام نقش‌آفرینی و داستان پردازی
قوی‌تر شدن حس لامسه هنگام لمس شن و فرم دادن به آن
۲. خلق اثری هنری با شن
در این بازی به شن، پشم یا الیاف نخی، چسب PVA، کاغذ، قاشق، قیچی و قلم‌مو احتیاج داریم. چسب PVA را به مقدار زیادی و با کمک قلم‌مو بر روی کاغذ بمالید. الیاف نخی را به‌اندازه منظره‌ای که می‌خواهید به‌تصویر بکشید برش بزنید. قطعات پشمی را بر روی کاغذ بچسبانید.
شن‌های رنگی را با نوک انگشت یا قاشق بر روی طرحی که ساخته‌اید بپاشید. هنگامی که رنگ‌ها خشک شدند، اگر هنوز چسب و شن لازم است، بر روی نقاشی بپاشید. می‌توانید عناصر دیگری چون، صدف، برگ، چمن و مانند آن را به این اثر هنری اضافه کنید. فواید این بازی:
افزایش خلاقیت و قوه تخیل کودک
درک علل و معلول
درک ابعاد و اندازه‌ها
حس غرور و کامیابی
کشف و شهود
غلبه بر مشکلات و افزایش توانایی حل مسئله
ارتباط با جهان و بیان عقاید و توسعه مهارت زبانی در کودک
یک جعبه مقوایی یا پلاستیکی تهیه کنید. داخل آن را با پوشال‌های بازیافتی یا خرده کاغذهای مجعد مانند تصویر پر کنید. این نوع کاغذ یک ماده بسیار عالی برای تقویت حواس کودک است. حال، چندین سکه را داخل جعبه قرار دهید و جعبه را به کودک تحویل دهید تا به‌دنبال سکه‌ها بگردد. فواید این بازی حسی:
تقویت مهارت‌های حرکتی مانند استفاده از انگشتان و بازوها
تقویت حس لامسه
شناخت و تمایز بافت متفاوت مواد
۴. حباب بازی
کودکان نوپا عاشق بازی کردن با حباب هستند. می‌توانید این بازی را در فضای باز برای کودک در نظر بگیرید. برای ساخت حباب کافی است کمی صابون را به آب گرم اضافه کرده، آن‌ها را باهم مخلوط کنید. اجازه دهید تا حباب تشکیل شود. می‌توانید وسایلی چون قاشق، قیف، توپ و مانند آن را به ظرف بازی او اضافه کنید تا کودک بیشتر سرگرم شود. سپس، بعد از بازی با کمک کودک محیط را تمیز کنید. فواید این بازی:
جذب ویتامین دی
تقویت مهارت های حرکتی و شناختی
تقویت حس لامسه و تمایز و شناخت بافت مواد
۵. شناخت گل‌ها و گیاهان
گیاهان مختلف خاصیت و بوی مختلفی دارند. به‌طور مثال، گیاهی چون نعناع به‌دلیل بافت و بویی که دارد نمونه خوبی برای تقویت حواس پنج‌گانه کودک است. با کمک کودک نعناع‌ها را از بوته جدا کنید. آن‌ها را بشویید. نعناع‌ها را در اختیار کودک قرار دهید تا آن‌ها را لمس کند. با بافت برجسته آن آشنا شود. آن را بو کند و نظراتش را درمورد آنچه تجربه کرده است با شما به اشتراک بگذارد. سپس، یک دمنوش دلچسب درست کنید و کنار هم از نوشیدن آن لذت ببرید. برای اطلاعات بیشتر در مورد گیاهان مختلف به سایت عطارک مراجعه کنید.
علاوه بر دمنوش می‌توانید یک کاردستی بهاری زیبا بسازید. یک عدد کاغذ، چسب، گل آفتابگردان و کمی نعناع تهیه کنید. می‌توانید گیاه را بر روی کاغذ بچسبانید و یک اثر هنری خلق کنید. می‌توانید گیاهان مختلف را برش بزنید تا کودک محتویات درون آن را ببیند و بیشتر با ساختار آن آشنا شود. سپس، محتویات درون گیاه را بر روی کاغذ بچسبانید. فواید شناخت گیاهان برای کودک:
تقویت حس لامسه، بویایی، چشایی و بینایی
همکاری و کار گروهی
آشنایی با طبیعت و خواص گیاهان
در پایان
بازیهای حسی یکی از انواع بازی‌هایی است که می‌تواند مهارت‌های حرکتی، حواس پنج‌گانه و تمرکز کودک را تقویت کند. کار با انواع مواد مانند ماکارانی، شن، گِل، پلاستیگ، گل و گیاه و مانند آن به کودک کمک می‌کند تا بافت متفاوت مواد مختلف را لمس کند. آن را ببیند، بچشد یا بو کند و از این طریق بتواند جهان اطرافش را بیشتر درک کند.
سوال‌های پرتکرار
مهارت‌های حسی چه نوع مهارت‌هایی هستند؟
مهارت‌های حسی شامل بینایی، شنوایی، لامسه، بویایی، چشایی و اطلاعات عمومی در زمینه عضلات و مفاصل است.
چگونه بازیهای حسی به رشد کودک کمک می‌کنند؟
بازی های حسی برای کودکان شامل فعالیت‌هایی است که می‌تواند حواس کودک را تحریک کرده و او را با محیط اطرافش پیوند بزند. درنتیجه، باعث رشد و پرورش کودک شود. بازیهای حسی به‌طور طبیعی کودک را تشویق می‌کند تا هنگام بازی دست به خلق، کنکاش و جستجو بزند.
بازیهای حسی شامل چه بازی‌هایی هستند؟
وسایلی که کودک می‌تواند آن‌ها را لمس کند حس لامسه کودک را تقویت می‌کند. موادی را که می‌تواند بو کند حس بویایی را در کودک تقویت می‌کند. بازی با اجسام سخت مانند مواد غذایی، مواد طبیعی، مایعات، مواد با رایحه‌های مختلف مانند بو کردن شکوفه درختان در بهار حواس کودک را تقویت می‌کند.
نکات طلایی
بازیهای حسی کودک را به جهان اطرافش پیوند می‌زند.
حواس پنج‌گانه کودک از طریق بازیهای حسی تقویت می‌شود.
بازیهای حسی تمرکز کودک را افزایش می‌دهند.
شن، کف صابون، حباب، آشنایی با گل‌ها و گیاهان، بازی با ماکارونی، برنج و مانند آن همگی نمونه‌هایی از بازی های حسی برای کودکان هستند.
کودک برای حضور در جامعه و رشد عاطفی و اجتماعی باید بتواند مهارت‌هایی را کسب کند. نجاری یکی از روش‌هایی است که می‌توان به کمک آن این مهارت‌ها را در کودک پرورش داد. در این مقاله فواید نجاری برای کودکان، نکات ایمنی هنگام کار و ایده‌هایی برای نجاری کردن را بررسی خواهیم کرد.
نجاری فعالیتی بسیار غنی است که مهارت‌های مختلفی را در خود می‌گنجاند. در دنیای امروز که کودک قبل از راه رفتن، کار با گوشی‌های هوشمند را یاد می‌گیرد. نجاری فرصت مناسبی را برای پرورش مهارت‌های مختلف در او فراهم می‌کند. هم‌چنین، می‌تواند ساعاتی او را از تلفن و بازی‌هایی ویدیویی دور کند.
نجاری به کودک کمک می‌کند تا کار با ابزار واقعی و استفاده از مواد طبیعی را تجربه کند و بتواند وسایل خانه را تعمیر کند. تعمیر و استفاده از وسایل قدیمی درس خوبی در زمینه احترام به طبیعت و تغییر فرهنگ مصرف‌گرایی به کودک می‌دهد. درنتیجه، به او کمک می‌کند تا به‌فکر نجات زمین نیز باشد.
بو و لمس چوب، صدای اره و چکش همگی تجربه شگفت‌انگیز و کاملا متفاوتی برای کودک به‌همراه می‌آورد. توجه کودک را به‌خود جلب می‌کند. باعث می‌شود کودک هنگام کار با چوب، اره و چکش از ماهیچه‌های خود استفاده کرده و مهارت های حرکتی او تقویت شوند.
ازآنجایی‌که، هنگام نجاری کودک باید همزمان از دستانش نیز استفاده کند و قطعات چوب را برش زده و آن‌ها را به‌هم متصل کند. هماهنگی چشم‌ها و دستانش افزایش می‌یابند. اگرچه که انتظار می‌رود فواید نجاری برای کودکان به کار با دست، ساخت‌وساز و خلق ایده جدید معطوف شود. اما، در حقیقت تحول واقعی کار با چوب در درون کودک رخ می‌دهد و به رشد فردی او منجر می‌شود. فواید نجاری برای کودکان به‌طور خلاصه شامل موارد زیر است.
تقویت مهارت‌های حرکتی
افزایش صبر و تداوم
تمرکز
همکاری و کار گروهی
رشد مهارت‌های شناختی
رشد عاطفی و اجتماعی
تقویت درک ریاضی کودک
هماهنگی چشم و دستان
چالاکی
حل مسئله
تفکر خلاق
نقش آفرینی
قوه تخیل
استقلال و اعتماد
ایمنی محیط کار هنگام نجاری
شاید والدین با شنیدن اسم نجاری نگران صدمه دیدن فرزندشان شوند. اما، با رعایت نکات زیر می‌توان محیطی ایمن را برای کودک ایجاد کرد.
لازم نیست کودک از همان ابتدا با اره برقی کار کند. می‌تواند با وسایل ساده‌تر مانند چوب، کاغذ سمباده و پتکی کوچک و سبک شروع کند. سپس، کم‌کم که کار با چوب و استفاده از ابزار را یاد گرفت، می‌تواند کارهای سخت‌تر و پیچیده‌تری را انجام دهد. یعنی با رعایت ایمنی از ابزار حرفه‌ای‌تری استفاده کند.
کودکان کمتر از ۳ یا ۴ سال بهتر است با ابزار پلاستیکی کار کنند. بعد از ۵ سال نیز می‌توانند از ابزار واقعی استفاده کنند.
کودک را با نحوه استفاده از ابزار نجاری آشنا کنید. درمورد نکات ایمنی که هنگام کار باید رعایت کند صحبت کنید. کودک را از خطرات سهل‌انگاری و بی‌توجهی به نکات ایمنی آگاه کنید. به آن‌ها هشدار دهید که اگر موارد ایمنی را رعایت نکنند، اجازه نجاری و کار با ابزار را ندارند.
فضای کافی برای کار با چوب را برای کودک درنظر بگیرید.
اگر خواستید از اره استفاده کنید، حتما از گیره نگهدارنده استفاده کنید تا چوب را ثابت نگه دارد.
از میخ‌هایی استفاده کنید که از ارتفاع چوب بلندتر نباشند.
می‌توانید از حفاظ‌هایی استفاده کنید که بین انگشت کوچک و میخ قرار می‌گیرد و مانع از آسیب رسیدن به کودک می‌شود.
۴ ایده برای نجاری برای کودکان
ابتدا بهتر است کودک قبل از شروع نجاری با چوب و خواص آن آشنا شود. اگر برایتان مقدور است با کودک به دل طبیعت بروید تا بیشتر با درختان انس بگیرد. درختان را بو کند. چوب‌ها را لمس کند و با بافت انواع چوب آشنا شود. به این شیوه هم او را با طبیعت آشنا می‌کنید. هم کودک می‌تواند اتفاقی فراموش نشدنی را تجربه کند. برای تهیه ابزار نجاری نیز می‌توانید به وب‌سایت دیجی کالا مراجعه کنید.
۱. ساخت حروف الفبا
به این روش می‌توانید با یک تیر دو نشان بزنید. هم حروف الفبا را به کودک بیاموزید. هم کودک را با نجاری آشنا کنید.
برای شروع می‌توانید وسایلی مانند چکش مخصوص کودک، پیچ گوشتی، میخ بلند و کوچک و کاغذ مقوایی تهیه کنید. حروف الفبا را روی کاغذ مقوایی رسم کنید. آن را بر روی یک بلوک چوبی قرار دهید تا کودک با کمک چکش میخ‌ها را روی نقاطی که حروف نوشته شده بکوبد. برای اینکه مقوا ثابت بماند، می‌توانید با پیچ گوشتی آن را بر روی تخته چوبی پیچ کنید.
هنگامی که کودک با روند کار آشنا شد، می‌توانید نام کودک را بر روی مقوا بنویسید تا کودک اسمش را با میخ طراحی کند.
۲. پیچ و مهره
فواید نجاری برای کودکان متناسب با فعالیت‌های مختلف تغییر می‌کند. یعنی در واقع هر بازی یک بعد از شخصیت و مهارت‌های بالقوه کودک را می‌تواند پرورش دهد. در بازی پیچ و مهره مهارت های حرکتی و هماهنگی دست و چشم‌ها در کودک تقویت می‌شود. کودک می‌تواند با مفاهیمی چون بزرگ، کوچک، بلند، کوتاه و متوسط آشنا شود و همکاری و کار گروهی را یاد بگیرد.
برای شروع تنها کافی است یک تخته چوبی، پیچ و مهره و آچار تهیه کنید. تعدادی پیچ را روی تخته چوبی پیچ کنید. چند مهره را در اختیار کودک قرار دهید تا با کمک آچار مهره‌ها را مانند تصویر محکم کند. این فعالیت دستان کودک را برای نوشتن در آینده آماده می‌کند. در مجموع تمام ویژگی‌های یاد شده مهارت‌های مهمی را در کودک پرورش می‌دهند.
۳. تار عنکبوت
با کمک چند رشته نخ کاموایی، چند میخ، یک قطعه چوب و چکش می‌توانید یک صفحه هندسی یا تار عنکبوت بسازید. ابتدا، با مداد نقاطی را که می‌خواهید میخ‌ها در آنجا قرار بگیرند بر روی تخته چوبی علامتگذاری کنید. به کودک کمک کنید تا میخ‌ها را با چکش بر روی آن نقاط بکوبد. سپس، نخ کاموایی را به‌دور میخ‌ها بپیچد تا طرحی چون تار عنکبوت ایجاد شود. اگر نخ کاموایی در دسترس نبود می‌توانید از کش نیز استفاده کنید.
۴. مهر چوبی
طبیعت بسیار الهام‌بخش است. با کمک چند قطعه چوب می‌توانید مهر یا تمبر چوبی بسازید. تنها کافی است، یک قطعه چوب ضخیم، اره، کاغذ سمباده، چکش، میخ، پیچ و مهره تهیه کنید.
قطعه چوب ضخیم را با کمک اره به چند قطعه ۱۲ سانتی‌متری کوچکتر برش بزنید. با کمک کاغذ سمباده سطح بالایی،اطراف و سطح پایینی آن را صیقل دهید تا صاف و یکدست شود. یک مهره کوچک را بردارید. آن را بر روی قطعه چوبی که سمباده کشیده‌اید قرار دهید. با چکش بر روی مهره بکوبید تا نقش آن روی چوب حک شود.
این کار را تا جایی ادامه دهید که سطح چوب پر شود. در این حالت تمبر ما آماده است. شما می‌توانید از وسایل دیگری برای ساختن تمبرهای متنوع استفاده کنید.
در پایان
نجاری دنیای کودک را متحول می‌کند. هنگامی که کودک وسیله‌ای را می‌سازد احساس مفید بودن و غرور می‌کند. این حس توانمندی و موفقیت به رشد کودک کمک می‌کند و اعتمادبه‌نفسش را افزایش می‌دهد.
فواید نجاری برای کودکان بسیار است و می‌تواند کودک را برای زندگی در آینده آماده کند. کار با چوب شرایطی را برای کودک فراهم می‌کند تا بدون اینکه احساس کند که در میدان رقابتی قرار گرفته است بتواند مفاهیم بسیاری را یادبگیرد. در عین حال، قوه تخیل و مهارت‌هایش نیز به‌طور همزمان پرورش یابد.
سوال‌های پرتکرار
فواید نجاری برای کودکان چیست؟
نجاری مهارت‌های پایه و مختلفی را در کودک پوشش می‌دهد. کودک را با ساخت‌وساز و صرفه‌جویی آشنا می‌کند. در یک کلام می‌توان گفت، نجاری درس زندگی است.
پیش‌نیاز کار با چوب چیست؟
ازآنجایی‌که، فرد نجار باید بتواند قطعات چوب را برش بزند و آن‌ها را جابجا کند. می‌توان گفت که نجاری نیازمند قدرت بدنی قوی است. اما، در مورد نجاری برای کودکان می‌توان فعالیت‌هایی را متناسب با توانایی کودک انتخاب کرد. یا در این مسیر به کودک کمک کرد.
آیا نجاری برای کودکان خطرناک است؟
با استفاده از وسایل مخصوص کودک و رعایت نکات ایمنی می‌توان کودک را از خطرهای احتمالی در امان نگه داشت.
نکات طلایی
نجاری خلاقیت را در کودک بیدار می‌کند.
به کمک نجاری مهارت حل مسئله، تفکر ریاضی، کاوش علمی، آشنایی با تکنولوژی و میزان درک کودک از جهان اطرافش افزایش می‌یابد.
نجاری به رشد عاطفی، افزایش قدرت بدنی، درک همکاری، ارتباط و زبان کودک کمک می‌کند.
ازآنجایی‌که نیاز افراد به اینترنت از کودکی تا بزرگسالی روزبه‌روز در حال افزایش است و نمی‌توان آن را از زندگی کودکان حذف کرد یا اهمیت آن را نادیده گرفت، این نگرانی برای والدین پیش می‌آید که چگونه می‌توانند فرزندشان را از محتوای نامناسب و خشونت‌آمیز در اینترنت در امان نگه دارند. روش‌های مختلفی برای این کار وجود دارد که باید تمامی جوانب آن درنظر گرفته شود تا کمترین آسیب را به کودک بزند. در این مقاله روش‌های کنترل دسترسی کودکان به اینترنت را بررسی می‌کنیم.
با ظهور فناوری و رشد روزافزون شبکه‌های اجتماعی و فعالیت‌های آنلاین نوع سرگرمی کودکان تغییر کرده است. تاثیر شبکه های اجتماعی بر کودکان روزبه‌روز بیشتر شده و جامعه را با افق جدیدی روبرو کرده است. رویکردی که هم می‌تواند برای کودک مفید بوده و پله ترقی او شود. هم می‌تواند مضر باشد و کودک را در معرض حملات سایبری و محتوای نامناسب قرار دهد.
اما، در این هنگام چه واکنشی مناسب است؟ آیا کنترل دسترسی کودکان به اینترنت راه خوبی است یا خیر؟ آیا سخت‌گیری بیش از حد باید انجام شود یا اجازه دهیم کودک همراه با این موج جریان پیدا کند؟
البته که نوع تربیت و استراتژی افراد در تربیت فرزندانشان متفاوت است. اما، همیشه حفظ تعادل و پرهیز از افراط و تفریط و تعامل راهگشا بوده است. کنترل گری بیش از حد در کودکی و برداشته شدن آن حدود در بزرگسالی به کودک آسیب جدی وارد می‌کند و نتیجه خوبی در بر نخواهد داشت. از طرفی آزادی بیش از حد نیز کودک را به قهقرا می‌برد.
اما، در حالت کلی نظر کارشناس محترم روانشناسی کارپازل، آقای مصطفی میررمضانی در این رابطه به شرح زیر است.
مهم‌تر از همه این والدین هستند که هم باید الگوی خوبی برای فرزندشان باشند. هم باید اساس کار خود را بر پایه تعامل و بستری سالم بگذارند. اگر چنین بستری فراهم شد، مسائلی که جذابیت‌های فراوانی برای کودک دارد و دردسر ایجاد می‌کند اولویتشان را از دست می‌دهند.
در نتیجه، بسیاری از نیازهای کودک از طریق این ارتباط سازنده در خانه برطرف می‌شود. اگر چنین بستری مهیا نباشد، اولین جذابیت خارج از خانواده او را به سمت خودش می‌کشد. با فرهنگ سازی، آگاه سازی، گفت‌وگوی سازنده می‌توان کودک را به سمت درستی هدایت کرد.
مصطفی میررمضانی، کارشناس روانشناسی
روش‌های کنترل دسترسی کودکان به اینترنت
به‌عنوان والدین این وظیفه شما است که به کودک بیاموزید که چگونه باید آگاهانه از اینترنت استفاده کند. در عین حال چگونه باید هنگام جستجو در اینترنت از محتوای نامناسب در امان باشد. در ادامه روش‌های مختلفی را بررسی خواهیم کرد.
۱. الگوی خوبی برای کودک باشید
ابتدا، الگوی خوبی برای کودک باشید. تمام مدت زمانی را که در خانه سپری می‌کنید صرف جستجو در اینترنت و کار با تلفن نکنید. زمان خود را به صحبت کردن، همدلی و وقت گذراندن با کودک صرف کنید. به او مهر بورزید و محیطی امن را برای او فراهم کنید.
۲. جایگزین مناسبی برای اینترنت پیدا کنید
به جز موارد ضروری که کودک به جستجو در اینترنت احتیاج دارد. سعی کنید جایگزین مناسبی برای اینترنت پیدا کنید. فعالیت‌هایی مانند وقت گذراندن با خانواده، مطالعه کردن، تعامل اجتماعی حضوری و فعالیت‌های بدنی که به اینترنت احتیاجی ندارند جایگزین مناسبی هستند. بازیهای بیرون از خانه را برای کودک تدارک ببینید. متناسب با فصل کاردستی بهاری، کاردستی پاییزی یا زمستانی درست کنید.
۳. محیطی امن را برای جستجوی کودک فراهم کنید
سعی کنید شرایطی را فراهم کنید که کودک در حضور شما به جستجو در اینترنت بپردازد. مثلا می‌توانید لپ‌تاپ را در پذیرایی قرار دهید. یا هنگام استفاده از تلفن همراه کنار او بنشینید. به این روش کودک نمی‌تواند در حضور شما محتوای ناسالمی را جستجو کند.
۴. زمان استفاده از گوشی را مدیریت کنید
زمان استفاده از اینترنت و گوشی را محدود کنید. به این روش کودک مجبور می‌شود از زمان اندکش استفاده مناسب را بکند و تنها مطالب ضروری را جستجو کند. هم اینکه برای پر کردن باقی مانده اوقات فراغتش کتاب بخواند. بیرون از خانه با دوستانش بازی کند یا بازیهای فکری انجام دهد.
۵. با کودک صحبت کرده و او را آگاه کنید
آگاه سازی روش مناسبی در محافظت از کودک است. متناسب با سن کودک، او را از مسائلی که ممکن است به او صدمه بزنند آگاه کنید. بدون اینکه احساس کنترل شدن کند سعی کنید در مورد آنچه جستجو می‌کند، با شوخی یا گفت‌وگویی دوستانه اطلاعات کسب کنید.
محیطی امن را برای کودک فراهم کنید. او را مزاحمت‌های احتمالی اینترنتی آگاه کنید. به او آموزش دهید که نحوه رفتار افراد را تحلیل کند. به او بیاموزید که رفتار مناسب را از رفتار نامناسب تشخیص دهد. اگر احساس کرد که آن فرد رفتار نامناسبی دارد و ممکن است به او آسیب بزند از او در فضای مجازی فاصله بگیرد. از او بخواهید با هر مشکلی مواجه شد آن را با شما درمیان بگذارد. به او اطمینان خاطر دهید که از او پشتیبانی می‌کنید.
به او بگوئید که تمام آنچه دراینترنت به‌اشتراک گذاشته می‌شود واقعی نیست. ممکن است از ترفندهای ویژه در تولید آن محتوا استفاده شده باشد.
به کودک بگویید که تمام آنچه در زندگی‌اش رخ می‌دهد را بهتر است در شبکه‌های اجتماعی به‌اشتراک نگذارد. حریم خصوصی‌اش را حفظ کند. صفحه‌اش را خصوصی کند.
۶. وب‌سایت‌های نامناسب را فیلتر کنید
گام دیگر استفاده از نرم‌افزارهایی مانند Net Nanny است که دسترسی کودکان به اینترنت را زمانی که شما در خانه نیستید مسدود می‌کند. یا نرم‌افزارهایی که سایت‌هایی با محتوای نامناسب را فیلتر می‌کند.
می‌توانید گزینه سرچ امن گوگل SafeSearch را برای مرورگر گوگل نیز فعال کنید. برای اندروید گزینه‌های متفاوتی وجود دارد. اما، می‌توانید Google’s Family Link را دانلود کنید. برای سیستم عامل IOS و IPadها نیز می‌توانید گزینه Screen Time یا Parental Control را فعال کنید. به این وسیله می‌توانید کلیه فعالیت‌های کودک را کنترل کنید. در حالت کلی این نرم‌افزارها کاربردهای متفاوتی دارند که به شرح زیر است.
محتوایی که نمی‌خواهید فرزندانتان ببینند مانند محتوای مخرب و صحنه‌های خشن را فیلتر و دسترسی به آن را مسدود می‌کنند.
محتوای در دسترس بچه‌ها را محدود می‌کنند.
مدت زمان آنلاین بودن بچه‌ها را محدود می‌کنند.
دسترسی کودکان به اینترنت را در طول ساعاتی از روز محدود می‌کنند.
نمایه‌های مختلفی را برای تک تک افراد خانواده به‌طور مجزا تنظیم می‌کنند تا هر فرد سطح دسترسی متناسب با خودش را داشته باشد.
در پایان
با توجه به اینکه اینترنت فضایی است که اطلاعات مختلف مناسب و نامناسب در آن بدون محدودیت به‌اشتراک گذاشته می‌شود. کنترل دسترسی کودکان به اینترنت موضوع بسیار حساسی است که باید به‌درستی انجام شود.
کنترل‌گری بیش از حد و در عین حال، اجازه نامحدود هر دو به یک اندازه می‌توانند به کودک آسیب بزنند. حفظ تعادل موضوعی است که باید مدنظر قرار بگیرد. بنابراین، بهتر است کنترل کودک هرچه بیشتر به‌صورت نامحسوس و در فضایی امن و دوستانه صورت بگیرد. آگاه سازی کودک می‌تواند کمک شایانی به محافظت از او کند. وضع قوانین در استفاده از اینترنت نیز می‌تواند مفید باشد.
سوال‌های پرتکرار
چگونه می‌توانم دسترسی فرزندم به اینترنت را محدود کنم؟
با پیدا کردن جایگزین مناسب برای اینترنت می‌توانید مدت زمان استفاده کودک را کاهش دهید. یا با استفاده از نرم‌افزارهای مختلفی می‌توان دسترسی کودک به اینترنت را محدود کنید.
آیا والدین باید دسترسی کودک به اینترنت را محدود کنند؟
دسترسی آسان به هر نوع محتوا در اینترنت و مزاحمت‌های اینترنتی ضرورت کنترل والدین را تایید می‌کند. تعیین محدودیت‌های استفاده از اینترنت در زمان‌های خاص راه خوبی برای محافظت از کودکان است. راهی است که کودک را از فعالیت‌های مضر دور نگه می‌دارد. او را تشویق می‌کند تا از وقتش استفاده بهینه را کند.
آیا کنترل کودک جنبه منفی هم دارد؟
کنترل‌گری متاسفانه می‌تواند حس بی‌اعتمادی والدین نسبت به کودک را در کودک ایجاد می‌کند. به همین دلیل، هرچه کنترل نامحسوس‌تر انجام شود بهتر است. در عین حال فرصت تصمیم‌گیری هوشندانه و پذیرش عواقب کارهایش را از کودک می‌گیرد.
نکات کلیدی
نرم‌افزارهای مختلفی برای کنترل دسترسی کودکان به اینترنت وجود دارند.
آموزش رفتار مناسب و نامناسب به کودک می‌تواند او را نسبت به مزاحمت‌های اینترنتی آگاه کند.
ایجاد محیطی امن و دوستانه و جلب اعتماد کودک می‌تواند او را به سمت خانواده جذب کند تا نسبت به عوامل نامناسب بیرونی کششی نداشته باشد.
تعیین قوانینی برای میزان استفاده از اینترنت، انتخاب جایگزین مناسب برای اینترنت، الگوی خوبی بودن می‌تواند راه مناسبی برای کنترل دسترسی کودک به اینترنت باشد.
کارآفرینی نیز مانند خیلی از مهارت‌های دیگر بهتر است از کودکی در فرد پرورش داده شود. چه کودک تصمیم بگیرد در آینده کارآفرین شود یا خیر. مهم این است که اگر در مقطعی از زندگی تصمیم بگیرد شغلی را راه بیاندازد توانایی انجام آن را داشته باشد. در این مقاله به بررسی ۹ روش در تربیت کودک کارآفرین می‌پردازیم.
بسیاری از بزرگسالان از اینکه بخواهند کسب‌وکاری را شروع کنند واهمه دارند. از شکست می‌ترسند. از اینکه نتوانند از عهده این مسئولیت بربیایند می‌ترسند. اما، همین افراد اگر در کودکی آموزش داده می‌شدند، شاید در بزرگسالی می‌توانستند رویاهایشان را زندگی کنند.
۱. روی طرز تفکر کودک کار کنید
افراد کارآفرین در تاریکی نور می‌بینند. تغییر و چالش برای آن‌ها فرصتی است که می‌توانند آن را به موفقیت تبدیل کنند. در درون هر مشکلی یک راه حل پیدا می‌کنند. خود را به چالش می‌کشند و رشد می‌کنند.
والدین باید این طرز تفکر کارآفرینانه را در کودکان خود تقویت کنند. آن‌ها باید فرزندانشان را باور داشته باشند. از رویای فرزندانشان حمایت کنند. شرایطی را فراهم کنند تا کودک بتواند استعدادهایش را بشناسد. رویا پردازی کند. خودش را باور داشته باشد. باور داشته باشد که فردی قوی است و می‌تواند موانع را پشت سر بگذارد و به آنچه می‌خواهد دست پیدا کند.
کودک باید ارزش تلاش کردن و متعهد بودن را بیاموزد. این امر تنها زمانی امکان‌پذیر است که کودک بتواند شکست و اشتباهاتش را به عنوان فرصتی برای شروع دوباره ببیند. فرصتی که با شروعی قوی‌تر و بهتر از گذشته همراه خواهد بود.
۲. مهارت‌ها و استعدادهای کودک را پرورش دهید
تربیت کودک کارآفرین به یک برنامه‌ریزی مدون احتیاج دارد تا با کمک آن بتوان مجموعه مهارت های کارآفرینی را در کودک تقویت کرد. مذاکره با دیگران، مهارت تصمیم گیری، رهبری، خدمات مشتری و تفکر خلاقانه در مجموعه مهارت‌های کارآفرینی قرار می‌گیرند.
برای پرورش این مهارت‌ها بهتر است روزانه چالشی را متناسب با سن فرزندتان در نظر بگیرید. در مورد اینکه چه غذایی درست کنید با کودک تبادل نظر کنید. از کودک بخواهید که برنامه‌ای را در مورد برنامه هفته آینده خود طرح کند. یا هنگام سفر اجازه دهید او مقصد را تعیین کند یا تصمیم بگیرد چه لوازمی را باید برای سفر با خود بردارد. یا می‌توانید او را با کارآفرینان موفق آشنا کنید تا از آن‌ها الهام بگیرند. نسبت به روش زندگی آن‌ها کنجکاو شوند و بخواهند که خودشان نیز آن مسیر را طی کنند.
۳. در شناختن فرصت‌ها به کودک کمک کنید
گاهی در از دست دادن فرصت‌هایی که در مسیر زندگی‌مان قرار می‌گیرند استادانه رفتار می‌کنیم. یکی از ویژگی‌های فرد کارآفرین این است که بتواند فرصت‌های پیش آمده را مغتنم بشمرد. با قلب و ذهنی باز از آن‌ها استقبال کند. باور داشته باشد که همیشه و در همه جا فرصتی وجود دارد. تنها باید این فرصت‌ها را کشف کند.
برای تربیت کودک کارآفرین بهتر است به او بیاموزید که نگاهی موشکافانه به اطرافش بیاندازد. پیرامون خود را تجزیه و تحلیل کند. دائما ایده‌های جدیدی داشته باشد. با توجه به نیاز جامعه راه حل، محصول یا خدمات جدیدی را ارائه دهد. به این روش ذهن کودک برای جستجوی فرصت‌ها تربیت می‌شود.
برای شروع می‌توانید از وسایل داخل انباری شروع کنید. کودک را با خود به انباری ببرید. از او بپرسید «که به نظر تو با وسایلی که لازم نداریم چگونه می‌توانیم مشکل افراد دیگر را حل کنیم؟ از او بخواهید که برای این مشکل راه حلی را ارائه دهد.»
۴. اجازه دهید کودک مشکلاتش را خودش حل کند
کودک را تشویق کنید تا کتاب بخواند، مطالب جدید یاد بگیرد. چیزهای جدید را امتحان کند و خودش از پس کارهایش بربیاید. هنگامی که کودک بتواند خودش مشکلاتش را حل کند اعتمادبه‌نفسش افزایش پیدا می‌کند. درنتیجه، می‌تواند در مسیر موفقیت قرار بگیرد. این نکته را فراموش نکنید که او همچنان به حمایت و پشتیبانی شما احتیاج دارد. نه او را رها کنید و نه دائما مراقبش باشید. تعادل را حفظ کرده و از او حمایت کنید.
۵. پس‌انداز کردن و سرمایه‌گذاری را به کودک خود بیاموزید
کارآفرینان تصمیم می‌گیرند کاری را انجام دهند. سپس، آن را عملی می‌کنند. اما، این موضوع در رابطه با کودکان صدق نمی‌کند. چرا که معمولا این والدین هستند که برای کودک تصمیم می‌گیرند. برای اینکه بتوانید فرزندتان را از کودکی مانند یک کارآفرین تربیت کنید به این نکات توجه کنید.
علایق و استعدادهای فرزندتان را کشف کنید. آن‌ها را پشتیبانی کنید. اگر با کمک آن استعداد و علاقه می‌توانند از همان کودکی کسب درآمد کنند، آن‌ها را تشویق کنید. در مورد برنامه‌ریزی کردن و ارزش کار کردن با کودک صحبت کنید.
مدیریت پول تو جیبی به کودکان را بیاموزید. آن‌ها را تشویق کنید تا پول‌هایی را که از طریق کار در خانه، پول تو جیبی و عیدی گرفتن جمع‌آوری می‌کنند را سرمایه‌گذاری کنند. تونی هاک، موسس و مدیرعامل بردهوس اسکیترز Birdhouse Skaters، می‌گوید:
من انسان خوش شانسی بودم. والدینم بدون اینکه بدانند که علاقه زیاد من به اسکیت آینده‌ای خواهد داشت یا خیر حمایتم کردند. پدرم به من آموخت که چگونه پول‌هایم را برای خرید خانه پس‌انداز کنم. پشتیبانی آن‌ها اعتمادبه‌نفسم را افزایش داد. در نهایت باور، پشتیبانی و آموزش سرمایه‌گذاری والدینم به من کمک کرد تا بتوانم شرکت بردهوس اسکیترز را تاسیس کنم.
تونی هاک، موسس بردهوس اسکیترز
۶. کودک را به کتاب خواندن تشویق کنید
کسی که کتاب می‌خواند پیش از مردن هزار بار زندگی می‌کند و با خواندن هر کتاب می‌تواند تجارب بسیاری را کسب کند. کتاب‌های انگیزشی ذهن انسان را تربیت می‌کنند. رمان‌ها درس زندگی به او می‌دهند و قدرت بیان را قوی می‌کنند. کتاب‌های ماجراجویی حس کنجکاوی را در او بیدار می‌کنند. اما، کسی که کتاب نمی‌خواند تنها یک بار زندگی می‌کند و از تجربه دیگران استفاده نمی‌کند. درحالی‌که با خواندن کتاب و استفاده از تجارب افراد دیگر می‌توانست خودش را از تکرار اشتباه یا مسیر نادرست مصون نگه دارد. یا با کمک کتاب می‌توانست دلیل شکست‌ها و مشکلاتش را پیدا کند.
هر کتاب درسی را به مخاطبانش می‌دهد. اگرچه که تشویق کودک به کتاب خواندن ممکن است چالش بزرگی برای والدین باشد. اما، والدین باید بدانند که کتاب‌خوانی عادت بسیار خوبی است که ذهن کودک را باز می‌کند. به او ایده می‌دهد و او را برای زندگی آماده می‌کند. حتی اگر کودک نخواهد در آینده یک کارآفرین شود، جسارت داشتن، ریسک پذیری و ایده پردازی را در او تقویت می‌کند.
۷. کودک را در تصمیم‌گیری شریک کنید
مارکوس هتزنگر، موسس و مدیرعامل NYBA Media GMBH، یک آژانس بازاریابی دیجیتال در آلمان می‌گوید:
مادرم همیشه من را در تصمیم‌گیری‌های مهم شریک می‌کرد. تصمیم‌ها و نظراتم را نقد می‌کرد و ابعاد مثبت و منفی آن را برایم تحلیل می‌کرد. به این روش من یادگرفتم که چگونه بتوانم به‌درستی و قاطعانه تصمیم بگیرم.
مارکوس هتزنگر، موسس آژانس بازاریابی دیجیتال
هنگامی که از کودک می‌خواهید که نظر بدهد، یا در تصمیم‌گیری‌ها شریک شود، در واقع به او کمک می‌کنید تا احساسات و عقایدش را با شما درمیان بگذارد. این حس اعتماد درواقع سکوی پرتاب او به سمت موفقیت خواهد شد.
۸. همیشه همه چیز را برای کودک فراهم نکنید
هنگامی که هر چیزی که کودک می‌خواهد را در اختیار او قرار می‌دهید، داشتن انگیزه را از او می‌گیرید. چرا که، همیشه هرچه را که لازم داشته است را برایش تهیه کرده‌اید. او دیگر رغبتی برای تلاش بیشتر و به‌دست آوردن آنچه می‌خواهد در خود احساس نمی‌کند. با این کار بی‌انگیزگی که مرگی تدریجی است را به او هدیه می‌دهید.
در عوض، از تهیه وسایل مازاد و غیر ضروری بپرهیزید و از او بخواهید برای رسیدن به آنچه می‌خواهد تلاش کند. به او بیاموزید که به جای اینکه منتظر بماند تا یک روز به آنچه می‌خواهد برسد، مسئولیت زندگی را به عهده بگیرد. رابرت مارتین، موسس Rockstar Capital، شرکت سرمایه‌گذاری املاک و مستقلات می‌گوید:
زمانی که کوچک بودم، خانواده من درآمد قابل توجهی نداشتند. یکی از دوستانم مجموعه کاملی از چهره‌های فیلم‌های اکشن داشت. در حالی که من فقط صاحب تعداد کمی از این مجموعه بودم و این مجموعه قیمت بالایی داشت. آن‌ها نمی‌توانستند این مجموعه را برای من تهیه کنند. اگر چیزی می‌خواستم خودم باید برای داشتن آن تلاش می‌کردم. همین موضوع باعث شد که انگیزه‌ام بیشتر شود و برای رسیدن به آرزوهام تلاش کنم و به موفقیت برسم.
رابرت مارتین، موسس Rockstar Capital
۹. قدردان بودن را به فرزندتان بیاموزید
به فرزندتان بیاموزید که حتی اگر چیزی ندارد یا دچار شکست و درد شد یا چیزی را از دست داد قدردان باشد. به آن‌ها نحوه روبرو شدن با موفقیت و شکست را بیاموزید. به آن‌ها بیاموزید که به جای اینکه بترسند، با قدر دانی و تلاش از پس مشکلات بر بیایند.
با این طرز فکر کودک هرگز در مقابل چالش‌های زندگی سر خم نخواهد کرد. بعد از شکست دوباره بلند خواهد شد تا زندگی‌اش را از نو بسازد.
در پایان
آموزش سواد مالی به کودکان، حمایت آن‌ها، افزایش اعتمادبه‌نفس کودک و تقویت مهارت تصمیم‌گیری همه در تربیت کودک کارآفرین موثر هستند. در کنار نوع تربیت کودک روحیات فردی او نیز عامل مهمی در انتخاب کارآفرینی است.
حتی اگر با همه تلاش‌ها کودک تمایلی به کارآفرین شدن نداشته باشد، پیروی از نکات گفته شده کمک شایانی به او می‌کند. به او می‌آموزد که مستقل باشد. از شکست نترسد. بتواند درست تصمیم بگیرد. زندگی‌اش را مدیریت کند. خودش را باور داشته باشد. بزرگ فکر کند و سختی‌ها را به عنوان پلی برای رسیدن به موفقیت ببیند.
سوال‌های متداول
چگونه کودکی کارآفرین تربیت کنیم؟
برای تربیت کودک کارآفرین به او اجازه دهید تا مشکلاتش را خودش حل کند. آن‌ها را به سرمایه‌گذاری و کتاب خوانی تشویق کنید. آن‌ها را حمایت کنید. کودک را در تصمیم گیری شریک کنید. همیشه همه چیز را برای کودک فراهم نکنید و اجازه دهید او نیز برای خواسته‌هایش تلاش کند. قدردان بودن را نیز به او بیاموزید.
چگونه کارآفرینی را به فرزندم آموزش دهم؟
برای اینکه کودک را به سمت کارآفرینی تشویق کنید می‌توانید از گام‌های کوچک شروع کنید. به‌طور مثال، می‌توانید در مراسم‌های خیریه به همراه فرزندتان شرکت کنید. مقداری شربت، مربا یا هرچیز دیگری که می‌توانید را تهیه کنید. در بازار خیریه به دیگران بفروشید. با این قدم هم کودک را با همدلی و کمک به هم‌نوعش آشنا می‌کنید. هم او فروش، صحبت با مردم، کسب درآمد و بازاریابی را می‌تواند تجربه کند.
چرا کودکان باید کارآفرینی را یاد بگیرند؟
جامعه برای رشد به افرادی احتیاج دارد که ریسک پذیر باشند. بتوانند به دیگران انگیزه بدهند و شغلی را در جامعه به وجود بیاورند. این ویژگی‌های یک کارآفرین است. بنابراین، جامعه به یک کارآفرین احتیاج دارد. بهترین زمان برای شروع آموزش کارآفرینی کودکی است.
نکات طلایی
برای تربیت کودک کارآفرین باید بتوانید مهارت‌ها و استعدادهای کودک را باور داشته باشید.
هنگامی که کودک کتاب می‌خواند و مطالب جدید یاد می‌گیرد، تجربه کسب می‌کند و به موفقیت نزدیک‌تر می‌شود.
هنگامی که کودک یاد می‌گیرد خودش مشکلاتش را حل کند اعتمادبه‌نفسش افزایش پیدا می‌کند.
اگر هر چیزی که کودک می‌خواهد را برایش فراهم کنید انگیزه را در او از بین می‌برید.
آخرین دیدگاهها