شنیدن موسیقی یکی از بهترین تجربه‌ها در زندگی ما است. کودکان با لالایی به خواب می‌روند و در مهدکودک و مدرسه همواره با موسیقی در ارتباط هستند. اما موسیقی چه تاثیری در رشد جسمی و ذهنی کودک دارد؟ چگونه می‌توانیم از موسیقی برای پرورش کودکی سالم‌تر استفاده کنیم؟ در این مقاله تاثیر موسیقی بر رشد کودک را بررسی خواهیم کرد. با ادامه مقاله همراه باشید.
موسیقی چه تاثیری بر رشد کودک دارد؟
رشد کودک شامل رشد ذهنی، رشد احساسی، رشد فردی، اجتماعی، خلاقیت، سرگرمی، مهارت‌های حرکتی، شنیداری، زبانی، تمرکز و عزت نفس است. موسیقی همچون ریاضی و علوم بر رشد ذهنی کودک تاثیر می‌گذارد. موسیقی ترکیبی از ریاضی، علم، زبان خارجی (خواندن نت‌ها)، تربیت بدنی و از همه مهم‌تر هنر است که همه ابعاد شخصیتی، روحی و رشد کودک را پوشش می‌دهد.
رشد کودک را می‌توان به فرآیندی تشبیه کرد که در آن کودک با گذشت زمان در هر زمینه‌ای دچار تغییر و تحول می‌شود. این دوره، از زمان بارداری تا بزرگسالی ادامه دارد. در این مسیر اتفاق‌ها و عوامل محیطی بسیاری بر فرآیند رشد او تاثیر خواهند گذاشت.
موسیقی یکی از عواملی است که بر رشد کودک تاثیر می‌گذارد. در ادامه این تاثیر و ابعاد مختلف آن را بیشتر بررسی می‌کنیم.
۱. تاثیر موسیقی بر رشد ذهنی کودک
موسیقی تمام ابعاد رشد کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یافته‌های تصویربرداری عصبی نشان می‌دهد که حتی آموزش کوتاه مدت موسیقی باعث افزایش جریان خون در سمت چپ مغز می‌شود. درنتیجه، تصور می‌شود که موسیقی باعث بهبود توانایی پردازش زبان شود. قرار گرفتن کودکان در معرض موسیقی، در مراحل اولیه رشد به آن‌ها کمک می‌کند تا اصوات و معانی کلمات را بهتر یاد بگیرند.
مطالعاتی در سال ۲۰۱۶ در موسسه مغز و خلاقیت دانشگاه کالیفرنیای جنوبی انجام شد، نشان می‌دهد:
موسیقی رشد مغز کودک را مخصوصا در زمینه یادگیری زبان و مهارت خواندن تسریع می‌کند. درنتیجه، این فرآیند کودک را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند.
مطابق با تحقیقاتی که توسط انجمن ملی موسیقی (بنیاد NAMM) نیز انجام شده است:
توانایی و یادگیری نواختن ساز موسیقی، می‌تواند روند یادگیری ریاضی را در کودکان بهبود ببخشد. حتی باعث شود نمرات بچه‌ها در مدرسه افزایش پیدا کند.
اما، تاثیر موسیقی بر رشد کودک تنها به رشد آکادمیک او ختم نمی‌شود. بلکه ارتقا سواد فکری، اجتماعی، عاطفی و مهارت‌های حرکتی و زبانی کودک نیز تحت تاثیر موسیقی رشد می‌کنند.
۲. تاثیر موسیقی بر رشد حسی کودک
همانطور که طعم‌ها، بافت اجسام و رنگها رشد حسی کودک را تحت تاثیر قرار می‌دهد، موسیقی نیز به همان اندازه بر رشد حسی او تاثیر گذار است. قرار گرفتن کودک در معرض انواع سبک‌های موسیقی ارتباط بین سلول‌های مغز کودک را بیشتر می‌کند. تاثیر موسیقی بر رشد کودک زمانی بیشتر می‌شود که شما بتوانید موسیقی را با کارهای دیگری چون رقصیدن تلفیق کنید.
رقصیدن و انجام حرکات موزون همراه با موسیقی مهارت‌های حرکتی را در کودکان افزایش می‌دهد. به‌علاوه، به کودک توانایی ابراز وجود می‌دهد که این خود عامل افزایش اعتماد به نفس در کودکان است.
۳. تاثیر موسیقی بر خواندن، نوشتن و شمارش
نوزادان از سنین پایین می‌توانند تفاوت بین انواع مختلف صدا را تشخیص دهند. آن‌ها بعد از چند هفته می‌توانند به‌راحتی صدای مادر را از صداهای دیگر تشخیص دهند.
پخش موسیقی یا نواختن ساز می‌تواند توانایی تشخیص اصوات و کلمات را در کودک ارتقا دهد. کودکان یاد می‌گیرند کلمات را بعد از شنیدن بخشی از ترانه تکرار کنند یا آن را حفظ کنند.
با خواندن اشعار کودکانه به آن‌ها کمک می‌کنید که بتوانند الگوهای صوتی را شناسایی کنند و از طریق تمرین و تکرار، بیشتر بیاموزند. بر اثر تکرار اشعار متن ترانه را حفظ می‌کنند. این کار به آمادگی بیشتر کودک برای یادگرفتن خواندن و نوشتن و شمارش کمک می‌کند.
۴. تاثیر موسیقی در رشد هماهنگی و مهارت‌های حرکتی
حتی اگر کودک نوپا شما نتواند متن ترانه را درک کند، می‌تواند با موسیقی آن ارتباط برقرار کند و متناسب با ریتم، حرکت کند یا برقصد. حتی او می‌تواند با بعضی از آهنگ‌ها ارتباط بیشتری برقرار کند.
موسیقی با کمک به مهارت‌های حرکتی، کودک را به حرکت کردن تشویق می‌کند. کودکان نوپا با تکان دادن دست و پا به آنچه می‌شنوند واکنش نشان می‌دهند. این یعنی به‌طور فیزیکی اعلام حضور می‌کنند. این بالا و پایین پریدن‌ها به رشد عضلات و حفظ تعادل آن‌ها کمک می‌کند.
۵. تاثیر موسیقی بر رشد اجتماعی کودک
موسیقی گنجی نهان دارد که تنها با نواختن یا شنیدن در جمع می‌توان آن را کشف کرد. موسیقی افراد را به هم متصل می‌کند. موسیقی باعث می‌شود کودک در سال‌های اولیه زندگی‌اش بتواند خودش را ابراز کند و احساسات و عواطفش را به‌اشتراک بگذارد. تحقیقات نشان داده است، کودکانی که ساز می‌زنند، تمایل بیشتری به ارتباط بر قرار کردن با دیگران دارند.
توانایی درک و دریافت احساسات دیگران، زمینه را برای رشد همدلی در کودکان فراهم می‌کند. یکی از راه‌های پرورش این مهارت، ساختن موسیقی به کمک کودک است. این کار اعتماد به نفس کودک را بالا می‌برد و حس رهبری را در کودک تقویت می‌کند که قطعا برای او در آینده بسیار ارزشمند خواهد بود.
موسیقی عامل ارتباط افراد و فرهنگ‌ها با یکدیگر است، و عامل مهمی در رشد و بقای این فرهنگ‌ها است. موسیقی افراد را از طریق اعتماد، همدلی و همکاری به هم گره می‌زند و آن‌ها را در کنار هم نگه می‌دارد.
برای تقویت مهارت‌های اجتماعی در کودک، می‌توانید راهکارهای زیر را انجام دهید:
از کودکتان بخواهید به نوبت با کودکان دیگر بنوازد.
از دو کودک بخواهید که از هم سوال بپرسند و با ابزارهای موسیقی پاسخ «بله» یا «خیر» بدهند.
یک گروه چند نفره موسیقی تشکیل دهید. هر بار از یک کودک بخواهید که گروه موسیقی را هدایت کند و بقیه بنوازند.
تحقیقات نشان داده است که کودکان پیش‌دبستانی که در موسیقی گروهی و فعالیت‌های حرکتی مشارکت می‌کنند، در مقایسه با کودکانی که فعالیتی ندارند، در کار گروهی، همکاری و تعامل با دیگران قوی‌تر عمل می‌کنند. این میزان همدلی و کار گروهی نیاز جامعه امروز ما است.
در پایان
موسیقی در هر لحظه از زندگی با انسان همراه است. کودکان از سنین کم با همراهی موسیقی، مهارت‌های مهم را یاد می‌گیرند و با شنیدن موسیقی به خواب می‌روند. موسیقی همچنین بخشی از فرهنگ ما را شکل می‌دهد و به ما کمک می‌کند با سایر فرهنگ‌ها ارتباط برقرار کنیم.
در نتیجه کودکان باید از سنین کم موسیقی بشنوند و آن را یاد بگیرند. موسیقی نه تنها در رشد مهارت‌های ذهنی و جسمی کودک تاثیر دارد، بلکه مهارت‌های اجتماعی او را هم تقویت می‌کند. موسیقی کودک را در معرض چالش‌هایی قرار می‌دهد که می‌توانند در زندگی او بسیار تاثیرگذار باشند. در نتیجه می‌تواند عملکرد کودک در زمینه‌هایی چون برنامه‌ریزی، تمرکز، حافظه فعال و انعطاف‌پذیری را بهبود ببخشد.
سوال و جواب
آیا موسیقی در رشد ذهنی کودک موثر است؟
بله، آموزش موسیقی به کودکان رشد مغز را در نقاطی که مسئول پردازش اصوات، یادگیری زبان جدید، درک گفتار و مهارت خواندن است سرعت می‌بخشد. در نتیجه موسیقی در رشد مهارت‌های ذهنی کودک تاثیر به سزایی دارد.
آیا موسیقی، یادگیری کودک را تقویت می‌کند؟
مطالعات متعددی نشان داده است که موسیقی تاثیر مثبتی بر بدن و ذهن انسان می‌گذارد. موسیقی هر دو سمت مغز یعنی هم سمت چپ و هم سمت راست را همزمان باهم فعال می‌کند. زمانی که هردو نیمکره باهم فعال شوند، میزان یادگیری بیشتر و حافظه نیز تقویت می‌شود.
موسیقی چه تاثیری بر خلاقیت کودک دارد؟
موسیقی به کودکان کمک می‌کند از تخیل خود استفاده کنند. خواندن نت‌های موسیقی، درست مانند مهارت خواندن الفبا ترکیبی از مهارت‌های شناختی و تقلید از الگوها است. موسیقی ذهن را آرام و کودک را برای خواب آماده می‌کند. هرچه خواب کودک بهتر و منظم‌تر شود، ذهن او بازتر و خلاق‌تر خواهد شد. شنیدن انواع مختلف موسیقی نیز کودک را بیشتر و بهتر با جهان اطرافش آشنا می‌کنند.
نکته‌های کلیدی:
موسیقی باعث می‌شود ذهن و بدن باهم هماهنگ شوند.
شنیدن موسیقی در سال‌های اولیه رشد، باعث می‌شود کودک با اصوات و معانی کلمات بهتر آشنا شود.
حرکات موزون و رقصیدن با موسیقی مهارت‌های حرکتی را در کودکان تقویت می‌کند.
موسیقی، هوش هیجانی و مهارت‌های ذهنی متعددی را تقویت می‌کند.
امروزه جهان به سمتی پیش می‌رود که از وسایل پلاستیکی و اسباببازیهای پر سر و صدا پر شده است. کودکان وقت کمتری را بیرون از خانه سپری می‌کنند و آگاهی کمتری درمورد محیط اطراف خود دارند. پس باید به‌دنبال راهی باشیم که ارتباط کودک با طبیعت بیشتر شود. کودک بیشتر بتواند با مواد طبیعی در ارتباط باشد و مهارت‌ها و دانش خود را نسبت به محیط اطرافش بیشتر کند. در این مقاله اهمیت شناخت مواد طبیعی در یادگیری و رشد کودک را بررسی می‌کنیم.
فهرست مطالب
اهمیت شناخت مواد طبیعی در یادگیری و رشد کودک چیست؟
راه‌های مختلف شناخت مواد طبیعی برای کودکان
اهمیت شناخت مواد طبیعی در یادگیری و رشد کودک از طریق بازی
پیدا کردن تقارن در طبیعت
در جستجوی مواد طبیعی
خلق شخصیت داستانی با کمک مواد طبیعی
ارتقا دانش
آزمایش علمی در کلاس یا خانه
نقاشی سه‌بعدی
اهمیت شناخت مواد طبیعی در یادگیری و رشد کودک
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد، شناخت مواد طبیعی همانند بازی بیرون از خانه برای کودک مفید است. همانطور که بازی بیرون از خانه خلاقیت، تفکر انتقادی، رشد علمی و مهارت‌های جسمانی کودک را پرورش می‌دهد، شناخت مواد طبیعی نیز در یادگیری و رشد کودک تاثیر بسزایی دارد. مواد طبیعی به‌راحتی در دسترس همه قرار دارد و باید عنصر جدایی ناپذیر در بازی کودک باشد. مواد طبیعی مانند شاخه، برگ، شن و ماسه، خلاقیت و قوه تخیل کودک را در سال‌های اولیه زندگی‌اش تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بافت، بو، اندازه، رنگ و صداهای مختلف در مواد طبیعی مختلف حواس پنج‌گانه کودک را فعال می‌کند. باعث می‌شود کودک با دقت بیشتری به محیط اطرافش توجه کند، حس کنجکاوی‌اش تحریک شود، چیزهای جدیدی را کشف کند و بیشتر با طبیعت همراه شود. به‌طور مثال، بازی با لیموی پلاستیکی هرگز نمی‌تواند طعم ترش و بوی لیموی واقعی را به کودک نشان دهد. اما، یک لیموی واقعی می‌تواند.
مواد طبیعی کودک را به سمت کاوش بیشتر سوق می‌دهد. بنابراین، منبع بسیار خوبی برای پرورش تفکر انتقادی و خلاقیت در کودکان است. مجموعه‌ای از مخروط‌ها مانند میوه کاج، میوه‌های خشک شده و… کودک را با مفاهیمی چون بزرگ و کوچک، همانند و مختلف، کوتاه و بلند، کم و زیاد، سنگین و سبک آشنا می‌کند.
هنگامی که کودک با مواد طبیعی بازی می‌کند، مهارت حل مسئله و تصمیم‌گیری را می‌آموزد. نوع‌آوری، طراحی، کاوش، ساخت‌وساز، چیدن و دسته‌بندی کردن را یاد می‌گیرد.
بازی با مواد طبیعی هماهنگی دست و چشم را در کودک تقویت می‌کند و او را با توانایی و قدرت دستانش آشنا می‌کند. از آنجایی که مواد طبیعی در دسترس هستند، به‌راحتی و بدون هیچ هزینه‌ای می‌توانید این مواد را از درون حیاط خانه یا پارک‌ها برای فرزندتان تهیه کنید.
راه‌های مختلف شناخت مواد طبیعی برای کودکان
شناخت مواد طبیعی در یادگیری و رشد کودک حیاتی است. والدین یا معلم‌ها باید شرایطی را برای بچه‌ها فراهم کنند تا کودک هم با طبیعت پیوند بخورد هم مهارت‌های مختلفی را یاد بگیرد. پیدا کردن مواد طبیعی کار سختی نیست. با کمی گشت و گذار در حیاط خانه و پارک یا اگر به دریا و جنگل دسترسی دارید در این مکان‌ها، می‌توانید مواد طبیعی بسیاری را بیابید که کودک بتواند آن‌ها را بشناسد و با آن‌ها بازی کند.
برای جستجو و پیدا کردن مواد طبیعی کودک را با خود همراه کنید. الان بهترین زمان است که به کودک نشان دهید که چیزهایی را می‌تواند لمس کند و از لمس چه مواردی باید بپرهیزد. موادی که در حیاط یا پارک پیدا می‌کنید از نظر بافت، بو و رنگ کمی با مواد موجود در جنگل متفاوت است. این مواد به شرح زیر است.
شاخه و ترکه
برگ
گل
چمن سبز، خشک، سبز روشن یا سبز تیره
علف هرز
آب
سنگ
سنگریزه
پوست درختان
الوار و شاخه‌های بزرگ درختان
خاک
گل
میوه و سبزیجات و مواد غذایی
دانه‌ها
صدف و شن و ماسه
خزه درختان جنگلی
چوب
پر پرنده‌ها
میوه درخت کاج
لانه پرند‌هایی که بر روی زمین افتاده و دیگر قابل استفاده نیست.
جلبک دریایی
استخوان ماهی
اهمیت شناخت مواد طبیعی در یادگیری و رشد کودک از طریق بازی
فرصت یادگیری و شناخت همواره در همه شرایط موجود است. تنها کافی است با دقت به اطراف نگاه کنید تا چیزهای بسیاری بیاموزید و به فرزندانتان نیز انتقال دهید. برای ارتقا سطح دانش و آگاهی کودک می‌توانید با او به دل طبیعت بروید. اجازه دهید تا کودک محیط اطرافش را کشف کند. با موادی که جهان اطرافش را تشکیل داده است، بیشتر آشنا شود. تفاوت رنگ خاک، برگ درختان و کوه‌ها را تشخیص بدهد و دلایل آن را جویا شود. در ادامه فعالیت‌ها و بازی‌های مختلفی را در راستای شناخت مواد طبیعی معرفی خواهیم کرد.
۱. پیدا کردن تقارن در طبیعت
یک روز که زمان کافی برای گشت و گذار در طبیعت را داشتید، به‌همراه فرزندانتان به دل طبیعت بروید. حین پیاده‌روی، تقارن و اشکال متقارن را برای کودک توضیح دهید. سپس، با کمک همدیگر مواد طبیعی متقارن از برگ درختان گرفته تا چوب و گل و گیاه را پیدا کنید.
برای اینکه کودک کاملا مفهوم تقارن خطی را درک کند می‌توانید از یک آینه استفاده کنید. آینه را وسط برگی که پیدا کرده‌اید قرار دهید یا از برگ عکس بگیرید و آینه را وسط عکس قرار دهید. اگر سمت دیگر برگ درست مانند آنچه در تصویر دیده می‌شد بود، برگ متقارن خطی است. یا به‌طور مثال، میوه درخت کاج تقارن چرخشی دارد. این یک روش سرگرم کننده و عملی برای آموزش ریاضی به کودکان است. روشی است که نه تنها برای کودک خسته کننده نیست. بلکه، برعکس کاملا تجربی و هیجان‌انگیز است.
۲. در جستجوی مواد طبیعی
در این بازی ابتدا می‌توانید لیستی از مواد طبیعی که قرار است فرزندتان در طبیعت پیدا کند را تهیه کنید. لیست را به او تحویل دهید تا به‌دنبال این مواد بگردد. هر کدام را که پیدا کرد را در لیست تیک بزند. سپس، بعد از یک استراحت کوچک، در مورد خواص و کاربرد هر کدام از این مواد به بحث و تبادل نظر با کودک بپردازید.
۳. خلق شخصیت داستانی با کمک مواد طبیعی
قوه تخیل فرزندتان را به‌کار بگیرید. با همدیگر یک داستان جدید بسازید و سعی کنید شخصیت‌های داستان را با کمک مواد طبیعی مانند، پر، برگ، پوست میوه‌ها، سبزیجات و خزه درختان بسازید. می‌توانید به‌جای نقاشی کردن منظره با کمک مواد طبیعی یک دشت زیبا بر روی کاغذ یا یک تخته چوب به تصویر درآورید. از آب برای ایجاد رودخانه استفاده کنید. از برگ‌ها برای ایجاد درختان و از خاک بر کشیدن کوه می‌توانید استفاده کنید.
۴. ارتقا دانش
مهم‌ترین مزیت تجربه در طبیعت و بازی با مواد طبیعی، ارتقا دانش کودکان است. کودک می‌تواند مجموعه‌ای از برگ‌ها با رنگها، شکل‌ها و اندازه‌های مختلف را جمع‌آوری کند، بافت آن‌ها را باذره‌بین مشاهده کند، آن‌ها را باهم مقایسه کند و هنگام مطالعه برگ‌ها ذهن کودک را بیشتر درگیر کنید و از او بپرسید:
چرا برگ‌ها از درخت جدا شده و بر روی زمین می‌افتند؟
کار برگ چیست؟
چه برگ‌هایی شبیه به‌هم هستند و چه برگ‌هایی متفاوتند؟
کدام حیوانات از برگ‌ها تغذیه می‌کنند؟
مقایسه و بررسی کاربرد برگ‌ها و اندازه و تفاوت رنگ‌های آن‌ها مهارت مشاهده و علت و معلول را در کودک ارتقا می‌دهد. کنجکاوی او را برمی‌انگیزد و او را به دانستن بیشتر ترغیب می‌کند. البته می‌توانید این مقایسه را برای انواع سنگ‌ها، خاک و مانند آن نیز انجام دهید.
۵. آزمایش علمی در کلاس یا خانه
در این روش می‌توانید از هر دانش‌آموز بخواهید که یک گلدان گل کوچک را با خود به کلاس بیاورد. یا شما گلدان‌های گل را در اختیار بچه‌ها قرار دهید. از آن‌ها بخواهید اندازه گل، رنگ، بو و تمام ویژگی‌های ظاهری آن را بررسی کنند و از آن یک گزارش تهیه کنند. این فعالیت فرصت خوبی را برای کودک فراهم می‌کند تا بتواند دانشش را در حوزه چرخه زندگی گیاهان و رشد و شکل آن‌ها افزایش بدهد.
۶. نقاشی سه‌بعدی
زیبایی طبیعت غیر قابل تکرار است. هنگامی که مواد موجود در طبیعت در یک اثر هنری استفاده می‌شوند، این زیبایی را دوچندان می‌کنند. نقاشی یک اثر هنری است که از آن می‌توان برای ارتقا سطح درک کودکان از محیطی که در آن زندگی می‌کنند نیز استفاده کرد. می‌توانید برای اینکه حس زنده‌تر و شاداب‌تری به نقاشی کودک بدهید از گلبرگ‌ها یا برگ درختان طبیعی در نقاشی خود استفاده کنید. حالتی سه‌بعدی و برجسته به نقاشی بدهید. برای آشنایی بیشتر با روش‌ها و سبک‌های نقاشی به مقاله تکنیک های نقاشی کودکان و نقاشی خلاق برای کودکان مراجعه کنید.
در پایان
مواد طبیعی به کودک کمک می‌کند تا از تمام حواس خود استفاده کند و بهتر بتواند جهان اطرافش را لمس کند. اما، این نکته را نباید فراموش کرد که انتخاب مواد طبیعی برای کودکان نوپا باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که غیر قابل بلعیدن باشد. شناخت مواد طبیعی کودک را با موجودات دیگری که در این کره خاکی با او زندگی می‌کنند آشنا می‌کند. حس مسئولیت‌پذیری نسبت به آن‌ها را در کودک پرورش می‌دهد. باعث می‌شود بچه‌ها از طفولیت یادبگیرند که به طبیعت و گونه‌های جانوری احترام بگذارند که این نکته قابل توجهی است.
سوال‌های پرتکرار
اهمیت شناخت مواد طبیعی برای کودکان چیست؟
بازی و شناخت مواد طبیعی مهارت‌های حسی کودک را پرورش می‌دهد، او را با محیط اطرافش گره می‌زند، علوم و ریاضی را در کودک تقویت می‌کند و باعث می‌شود کودک بتواند کاردستی‌های مختلفی با مواد طبیعی بسازد و مهارت‌های حرکتی او نیز تقویت شود.
مواد طبیعی شامل چه چیزهایی هستند؟
انواع چوب‌ها و پوسته درختان و برگ درختان، الیاف طبیعی مانند پشم، پنبه، کتان، کنف و خزه و مواد غیر آلی مانند انواع سنگ‌ها مانند سنگ گرانیت، سنگ‌های قیمتی، سنگ چخماق، شن و ماسه و فلزهایی چون طلا، مس، آهن و سایر مواد طبیعی چون پر پرنده‌ها و خاک همگی در این دسته قرار می‌گیرند.
چگونه طبیعت بر رشد کودک تاثیر می‌گذارد؟
بازی بیرون از خانه و در دل طبیعت قدرت جسمانی کودک را پرروش می‌دهد و بر شخصیت، رفتار و هوش کودک نیز تاثیر می‌گذارد.
نکات طلایی
شناخت مواد طبیعی تفکر انتقادی، خلاقیت و درک کودک را ارتقا می‌دهد.
بازی با مواد طبیعی هماهنگی چشم و دست را در کودک پرورش می‌دهد و کودک را با قدرت انگشتانش آشنا می‌کند.
بازی با مواد طبیعی دانش کودک را در حوزه ریاضی، علوم و چرخه زندگی گیاهان و حیوانات آشنا می‌کند.
نقاشی با قطره چکان روشی سرگرم کننده و منحصربه‌فرد برای خلق یک کاردستی یا اثری هنری است. این اثر هنری علاوه بر زیبایی، مهارت‌های حرکتی در کودکان را نیز تقویت می‌کند. در ادامه چندین روش مختلف نقاشی با قطره چکان را برای ایجاد یک اثر هنری زیبا معرفی خواهیم کرد. با این مقاله همراه باشید.
۵ روش برای کشیدن نقاشی با قطره چکان
مواد لازم اولیه برای نقاشی با قطره چکان در روش‌های مختلف تا حد زیادی یکسان است. به همین دلیل، ابتدا مواد لازم را در حالت کلی معرفی می‌کنیم. سپس، تکنیک‌های نقاشی با قطره چکان را در ادامه بررسی خواهیم کرد.
مواد لازم:
کاغذ مخصوص آبرنگ
مداد
قطره‌چکان
رنگ مایع آبرنگ
شاسی نقاشی (برای تکنیک شماره ۱)
یک کاسه بزرگ (برای تکنیک شماره ۲ )
قلم‌موی متوسط (برای تکنیک شماره ۳)
دستمال کاغذی و زیر دستی (برای تکنیک شماره ۴)
رنگ غذا و آب (در هر تکنیکی می‌توانید از آن استفاده کنید)
نکته ۱: چرا باید از کاغذ مخصوص آبرنگ استفاده کرد؟ اگر کاغذ دیگری را انتخاب کنید، نتیجه کار، یک نقاشی مچاله با رنگ‌های درهم و برهم خواهد شد. اما، در هر صورت برای اینکه کاغذ مچاله نشود، بهتر است قبل از نقاشی، پشت کاغذ را به‌صورت X ضربدر بزنید تا بعد از استفاده از آبرنگ، کاغذ مچاله نشود.
نکته ۲: توجه کنید که می‌توانید به‌جای آبرنگ از رنگ غذا نیز استفاده کنید. اما رنگ غذا غیرقابل شست و شو است و هنگام تمیز کردن محیط نقاشی ممکن است دچار مشکل شوید.
۱. نقاشی با قطره چکان روی شاسی نقاشی
این نقاشی مخصوص کودکان خردسال است. برای تقویت مهارت‌های حرکتی کودکان نوپا و تشخیص رنگها و ترکیب آن‌ها باهم فعالیت بسیار مناسبی است.
نقاشی با قطره چکان عضلات انگشتان کودک را برای در دست گرفتن مداد در آینده آماده می‌کند. درعین حال، نقاشی روی یک سطح عمودی مهارت حرکتی کودک در قسمت مچ دست‌ها را قوی‌تر می‌کند. پس این روش هم یک سرگرمی خوب و هم یک کلاس آموزشی است.
ابتدا یک سینی تهیه کنید. آن را در قسمت زیرین شاسی نقاشی عمودی قرار دهید تا رنگها بر روی آن چکه کند. می‌توانید به‌جای استفاده از آبرنگ مایع، از ترکیب آب و رنگ غذا نیز استفاده کنید.
به کودک نشان دهید که چگونه قطره‌چکان را داخل ظرف رنگ قرار داده، سپس، آن را فشار دهد و رنگ را به داخل قطره‌چکان هدایت کند. برای چکاندن رنگ بر روی کاغذ چگونه کاهک قطره‌چکان را رها کند. سپس، همین کار را برای سایر رنگها انجام دهد و یک نقاشی رنگارنگ ایجاد کند.
۲. نقاشی رنگین کمان
برای شروع کار ابتدا بهتر است با مداد طرح رنگین کمان را روی کاغذ مخصوص آبرنگ رسم کنید. از آنجایی که رسم کمان برای بچه‌ها ممکن است با دردسر همراه باشد یا بچه‌ها نتوانند از پس آن بربیایند، بهتر است به کمک یک کاسه بزرگ کمان‌ها را رسم کنید.
کاسه را روی کاغذ قرار دهید. دور نیمه بالایی کاسه را که خود یک کمان است، با کمک مداد خط بکشید. سپس، برای ادامه کار رسم کمان‌ها را تا پایین صفحه ادامه دهید.
در این مرحله برای تکمیل نقاشی با قطره چکان، رنگ مایع آبرنگ را در هفت رنگ رنگین‌کمان آماده کنید. برای هر رنگ یک قطره‌چکان مجزا استفاده کنید که رنگها مخلوط نشوند. رنگ و آب را به نسبت یک به یک مخلوط کنید. این نوع ترکیب کیفیت رنگ را حفظ می‌کند.
در اضافه کردن رنگ به کمان‌ها بسیار دقت کنید. چرا که اگر قسمتی از کار خراب شود، پاک کردن آن دشوار یا غیر ممکن است.
به کودک کمک کنید که بتواند با قطره‌چکان به‌راحتی کار کند و از نقاشی لذت ببرد. هر قطره‌چکان را با یک رنگ پر کنید. قطرات رنگی را پشت سرهم و در اندازه کوچک روی هر کمان بچکانید. اجازه دهید نقاشی کاملا خشک شود. سپس، می‌توانید آن را جابه‌جا کنید.
۳. نقاشی روی کاغذ مرطوب
در این روش ابتدا سطح کاغذ مخصوص آبرنگ را با کمک قلم‌مو به آب آغشته کنید. رنگ‌های دلخواه‌تان را در ظرف‌های مجزا آماده کنید. اگر می‌خواهید رنگها حالت سرزنده‌تر و شاداب‌تری داشته باشند، می‌توانید آن‌ها را با مقدار کمی آب مخلوط کنید یا اصلا مخلوط نکنید.
اگر ظرف کافی برای ترکیب رنگها باهم را نداشتید، می‌توانید از قالب‌های یخ مکعبی شکل یا در نوشابه برای نگه داشتن رنگها استفاده کنید. نحوه استفاده از قطره‌چکان را به فرزندتان بیاموزید تا او کم‌کم با فشردن کلاهک بالای آن، اجازه دهد رنگ وارد قطره‌چکان شود. سپس، چند قطره را متناسب با طرحی که در ذهنش است را روی کاغذ بچکاند و یک نقاشی رنگارنگ زیبا خلق کند.
کودک می‌تواند تخیلش را به‌کار گیرد. به‌طور مثال، اینبار رنگها را روی هم بچکاند و منتظر شود تا رنگ بر سطح کاغذ پخش شود و نتیجه کار را ببیند. برای هیجان بیشتر می‌تواند همزمان از دو قطره‌چکان با دو رنگ متفاوت نیز استفاده کند.
۴. نقاشی روی دستمال کاغذی
لذت نقاشی روی دستمال کاغذی در سادگی مراحل انجام آن است. لازم نیست همه چیز را به نحو احسنت انجام دهید. در واقع هیچ معیاری برای صحیح و غلط انجام دادن آن وجود ندارد.
اجازه دهید بچه‌ها از نقاشی لذت ببرند و از خلاقیت خود برای خلق تصاویر استفاده کنند. اجازه دهید با خیال راحت رنگها را باهم ترکیب کنند و هر طرحی که دوست دارند را روی دستمال اعمال کنند.
در این تکنیک، به‌جای کاغذ به یک دستمال کاغذی یا دستمال سفره و یک زیردستی احتیاج داریم. ابتدا یک زیردستی زیر دستمال بگذارید تا رنگ پس ندهد. بچه‌ها می‌توانند قطره‌چکان را با رنگ مورد علاقه خود پر کنند. سپس، قطره‌های رنگی را روی دستمال بچکانند و پخش شدن رنگ و پیشروی آن روی دستمال را تماشا کنند.
می‌توانند کمی خلاقیت چاشنی کار کنند و انگشتانشان را نیز به رنگ آغشته کنند. نقاط خالی باقی‌مانده روی دستمال را با انگشت نقاشی کنند.
۵. ترکیبی از طراحی و نقاشی با قطره چکان
در این روش می‌توانید تصویر چیزی که در ذهنتان وجود دارد را با مداد روی کاغذ آبرنگ رسم کنید. سپس، با کمک قطره‌چکان بخش‌های ضروری را رنگ‌آمیزی کنید و یک اثر هنری زیبا خلق کنید.
به‌طور مثال، می‌توانید تصویر دست خود را به‌همراه رگ‌های آن ترسیم کنید. سپس، قسمت رگ‌ها را با کمک قطره‌چکان و با رنگ آبی و قرمز، رنگ را در آن قسمت‌ها بچکانید.
یا می‌توانید تصویر یک درخت را به‌همراه شاخه و برگ آن نقاشی کنید و با قطره‌چکان برای درخت میوه بگذارید. این تکنیک مهارت بیشتری لازم دارد. بنابراین، برای کودکان در رده سنی ۶ سال به بالا مناسب‌تر است.
کودکان با اسباب بازی های خود وقت می‌گذرانند، با آن‌ها صحبت می‌کنند و به کمک آن‌ها رشد می‌کنند. بازی کردن یکی از مهم‌ترین عوامل در پرورش مهارت های ذهنی، جسمی و اجتماعی کودک است و در نتیجه انتخاب صحیح اسباب بازی می‌تواند آن‌ها را برای چالش‌های آینده آماده کند.
در این مقاله روش های انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان را بررسی می‌کنیم و می‌پرسیم یک اسباب بازی سرگرم کننده و در عین حال آموزنده چه ویژگی‌هایی دارد؟
بهترین اسباب بازی برای کودکان چه ویژگی‌هایی دارد؟
شاید انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان کار بسیار ساده‌ای به‌نظر برسد. اما، با وجود بازار رنگارنگی که برای رده سنی خردسالان وجود دارد، چطور می‌توان فهمید که کدام‌یک از این وسایل برای کودکمان مناسب است؟ در ادامه مهم‌ترین ویژگی‌های یک اسباب بازی مناسب را بررسی می‌کنیم.
۱. می‌تواند به روش‌های متفاوتی کودک را سرگرم کند
کودکان نوپا علاقه زیادی به جدا کردن، چسباندن و اضافه کردن قطعات اسباب‌بازی به هم دارند. بنابراین، بهتر است اسباب‌بازی‌هایی را انتخاب کنید که کودک بتواند با آن بازی‌های مختلفی را انجام دهد.
به طور مثال، بلوک‌های چوبی یا پلاستیکی متراکم، انتخاب مناسبی برای ساخت جاده، باغ وحش، پل یا یک سفینه فضایی هستند. اسباب‌بازی‌هایی از این قبیل باعث می‌شوند تخیل کودک پرورش یابد و مهارت حل مسئله و تفکر منطقی در او رشد کند.
می‌توانید از انواع بلوک‌های به‌هم پیوسته، تودرتو یا اسباب‌بازی برای بازی با شن و آب استفاده کنید.
۲. برای سنین مختلف مناسب است
شاید بسیاری از ما این موضوع را تجربه کرده باشیم. اسباب‌بازی‌ای را برای فرزند خردسالمان می‌خریم که بعد از چند روز بازی کردن با آن دیگر به‌سراغ آن نمی‌رود.
بهتر است اسباب بازی‌هایی را انتخاب کنید که در مراحل مختلف رشد برای کودک سرگرم کننده باشند.
به‌طور مثال، حیوانات کوچک پلاستیکی نمونه خوبی برای انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان نوپا و کمی بزرگتر هستند. چرا که، کودکان نوپا می‌توانند با آن‌ها بازی کنند. مثلا می‌توانند حیوانات را در جعبه قرار دهند و بیرون بیاورند که خود مهارت حرکتی آن‌ها را نیز تقویت می‌کند.
کودکان در سنین بالاتر که درک بیشتری از محیط اطراف دارند، می‌توانند از این اسباب‌بازی استفاده کنند، نام حیوانات را بیاموزند، با کمک آن‌ها داستان بسازند و آن‌ها را در زندگی روزمره خود شریک کنند.
اسباببازیهای دیگری نیز در این دسته قرار می‌گیرند. اسباب‌بازی‌هایی چون، شخصیت‌های اکشن، کارتونی، خانه عروسکی، قطار، کامیون، کمپرسی و وسایل نقلیه دیگر. عروسک‌ها نمونه‌های دیگری از این وسایل هستند.
۳. مهارت حل مسئله و کنجکاوی را در کودک تشویق می‌کند
بازی به کودک این فرصت را می‌دهد تا بتواند مهارت‌های جدیدی را کسب کند. اسباب‌بازی‌هایی که به کودک اجازه می‌دهند، روش‌های جدید و متفاوتی را کشف کنند، مهارت تفکر منطقی را در کودک پرورش می‌دهند.
این نوع بازی‌ها به کودکان کمک می‌کنند به‌طور مداوم در معرض حل مسائل قرار بگیرند. درنتیجه، جرات حل مسئله و غلبه بر ترس در آن‌ها تقویت می‌شود.
همچنین برخی اسباب بازی ها مهارت درک فضایی، یعنی اینکه چگونه دو قطعه از یک پازل کنار هم جور می‌شوند را پرورش می‌دهند. هماهنگی بین چشم و دست و مهارت‌های حرکتی کودک با استفاده از ماهیچه کوچک دست و انگشتان تقویت می‌شود.
نمونه‌هایی چون، پازل‌ها، بازی مرتب کردن اشکال، بلوک‌ها، وسایل هنری چون سفالگری، نقاشی، مدادشمعی و خمیر بازی از این نوع هستند. برای آشنایی بیشتر با نحوه و فواید خمیر بازی به مقاله فواید خمیر بازی برای کودکان مراجعه کنید.
۴. تخیل کودک را درگیر می‌کند
قوه تخیل کودک از ۳ سالگی به بعد به سرعت رشد می‌کند. کودک دائما خودش را در نقشهای متعدد تجسم می‌کند، می‌تواند یک بلوک اسباب‌بازی را در نقش یک کیک تخیل کند و خودش را در نقش یک پادشاه، خلبان یا پلیس تجسم کند.
بنابراین، به‌دنبال اسباب‌بازی‌هایی باشید که فرزندتان بتواند هنگام داستان‌پردازی و تخیل کردن از آن‌ها استفاده کند.
بازی تظاهر یک بازی مناسب برای پرورش تخیلات کودک است. این بازی مهارت‌های زبانی و سواد، مهارت حل مسئله و توالی‌سازی (قرار دادن اتفاق‌های منطقی کنار هم) را در کودکان پرورش می‌دهد.
مواد غذایی اسباب‌بازی، بشقاب‌های پلاستیکی، قطار، کامیون، خانه عروسک‌ها، عروسک‌های پارچه‌ای، ابزار واقعی مانند شلنگ آتش‌نشانی، جعبه‌های بزرگ یخچال یا وسایل دیگری که از آن برای ساختن خانه، ماشین مقوایی یا کشتی دزدان دریایی می‌توانید استفاده کنید، همه نمونه‌هایی از اسباببازیهای مناسب برای پرورش خلاقیت کودک هستند.
۵. یک ابزار واقعی است و مهارت های حرکتی را تقویت می‌کند
عصر، عصر تکنولوژی است. خردسالان آنقدر هوشیارند که به‌خوبی می‌توانند با ابزار مختلف مانند، تلفن‌های هوشمند یا کنترل تلویزیون کار کند. آن‌ها در این سن علاقه دارند رفتار بزرگترها را تقلید کنند. چون دوست دارند مانند آن‌ها توانمند باشند و از پس کارهای مختلف بربیایند.
بازی با وسایل واقعی مهارت حل مسئله، درک روابط بین اشیا و مهارت حرکتی کودک را تقویت می‌کند. اسباببازیهای دیگری چون، مواد غذایی و ظروف پلاستیکی، تلفن و کلیدهای اسباب‌بازی، آلات موسیقی، جارو و برس مخصوص کودک وسایل مناسبی برای پرورش این مهارت‌ها در کودک هستند.
۶. خواندن و نوشتن را تقویت می‌کند
کتاب، حروف الفبای مغناطیسی، ماژیک، مداد شمعی و رنگ انگشتی، مهارت خواندن و نوشتن زودهنگام را در کودک توسعه می‌دهد. تماشای منو، کاتالوگ یا مجلات برای کودکان بسیار جذاب است.
بعد از اینکه کودک کمی با خواندن و نوشتن آشنا شد، می‌توانید در خانه هنگام صرف ناهار منو تهیه کنید. منو را به او بدهید تا محتوای آن را بخواند و گزینه مورد علاقه‌اش را انتخاب کند. با قراردادن کودک در شرایط واقعی حس خوبی را به او منتقل خواهید کرد.
۷. کودک را به انجام فعالیت‌های بدنی ترغیب می‌کند
خردسالان معمولا به‌طور ذاتی و خودجوش بسیار فعال و پر انرژی هستند. دوست دارند همه چیز را کشف کنند. انرژی زیادی برای بازی کردن دارند. اما، ورود تکنولوژی کمی آن‌ها را از بازی با توپ و دویدن و فعالیت‌های بدنی دور کرده است.
برای از بین بردن عادت خیره شدن به صفحه تلفن و کنسول‌های بازی انتخاب اسباب‌بازی مناسب برای کودکان، باید با مهارت خاصی انجام شود. این انتخاب باید آنقدر هیجان‌انگیز باشد تا بتواند کودکان را برای ساعاتی از تکنولوژی جدا کند و به سمت انجام فعالیت‌های جسمانی سوق دهد.
بهتر است قبل از هر اقدامی، خلق و خوی کودکتان را مد نظر قرار دهید. سپس، متناسب با آن برای او اسباب‌بازی تهیه کنید.
اسباب‌بازی‌هایی چون، توپ در اندازه‌های متفاوت، سه چرخه، اسکوتر، بولینگ پلاستیکی، حلقه و توپ بسکتبال، ابزار باغبانی و حفاری در باغچه، اسباببازیهای مناسبی برای این کار هستند.
۸. ارتباط والدین و کودک را تشویق می‌کند
تاکنون بازی‌ها و اسباببازیهای بسیاری برای مشارکت والدین با بچه‌ها ساخته شده است. از این میان بازی‌هایی چون، بازی تخته یا برد گیمزهای ساده که نیازی به خواندن عدد یا حروف ندارد برای همه سنین جذاب است.
با ورود کودک به سن ۳ سالگی و بعد از آن می‌توانید با آن‌ها برد گیم بازی کنید. یک عصر یا یک شب که همه اعضای خانواده حضور دارند را در نظر بگیرید. آن‌ها را دور هم جمع کنید و باهم دبرنا یا راز جنگل بازی کنید. برای تهیه بردگیم می‌توانید به باشگاه برد گیم سر بزنید.
برد گیم‌ها فواید زیادی برای آموزش کودک دارند. به کودک می‌آموزند که هنگام برنده شدن بخشنده باشند و از شکست نترسند. علاوه بر آن، شمارش اعداد، تطابق دادن، مهارت حافظه، شنیدن، مهارت‌های زبانی، ارتباط با سایر افراد و خودداری کردن را در کودک پرورش می‌دهند. مهارت خودداری مهارتی است که به کودک می‌آموزد چگونه از قوانین تبعیت کند.
در پایان
کودکان نوپا کاوشگران کوچکی هستند که انجام کاری را به‌طور عملی بهتر یاد می‌گیرند. آموزش از طریق بازی نه تنها سخت نیست، بلکه بهتر می‌تواند کودک را در معرض یادگیری قرار دهد و کودک بهتر می‌تواند مفاهیم را درک کند. اما، گاهی علاوه بر بازی با رنگها، مداد رنگی و وسایل هنری کودک به اسباب‌بازی نیاز دارد.
یک اسباب بازی خوب مهارت‌های حرکتی کودک را تقویت می‌کند و او را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند. برای آشنایی بیشتر با روش‌های تقویت مهارت‌های حرکی به مقاله تقویت مهارت های حرکتی کودکان مراجعه کنید. اسباب‌بازی‌هایی که همراه با رشد کودک همچنان قابل استفاده هستند، کودک را به چالش می‌کشند. مهارت تفکر، مهارت‌های جسمانی، عاطفی و اجتماعی او را نیز پرورش می‌دهند.
سوال و جواب
در انتخاب اسباب بازی باید به چه نکاتی توجه کنیم؟
هنگام خرید اسباب‌بازی ابتدا خلق‌وخو و عادات رفتاری فرزندتان را مد نظر قرار دهید. هر کودک شخصیت منحصربه‌فردی دارد و بر اساس آن به فعالیت‌های خاصی گرایش دارد. به یاد داشته باشید که بازی کردن یکی از مهم‌ترین عوامل در رشد فردی و اجتماعی کودک است. اسباب بازی ها باید در این مسیر به کودک کمک کنند.
چه نوع اسباب‌بازی‌هایی به رشد کودک کمک می‌کنند؟
تاب، کالسکه عروسک، وسایل نقیله مخصوص کودکان قدرت، اعتمادبه‌نفس و تعادل را در کودک ایجاد می‌کنند. برای رشد خلاقیت و رشد هنر درکودک نیز می‌توانید از خمیر بازی، نقاشی با انگشت و مداد شمعی استفاده کنید. هر دو این‌ها در نهایت مهارت‌های حرکتی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهند.
فواید اسباببازیهای موزیکال و پر از نور و دکمه چیست؟
از این نوع اسباب‌بازی‌ها اغلب با نام اسباببازیهای پرورشی یاد می‌شود. چرا که کاربردهای بسیاری دارند. اما، تنها نکته ضعف آن‌ها این است که گاهی آنقدر از این وسایل جانبی در آن اسباب‌بازی زیاد به‌کار می‌رود که دیگر لازم نیست کودک با آن کاری انجام بدهد. فقط باید آن را تماشا کند. یعنی از حالت آموزشی خارج شده و به سرگرمی صرف تبدیل می‌شود.
نکات کلیدی
بهترین اسباب بازی ها فعالیت بدنی را در کودکان تشویق می‌کنند، تخیل او را به چالش می‌کشند و او را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کنند.
اسباب بازی هایی مثل بلوک‌های چوبی و خمیر بازی، در سنین مختلف کودک را سرگرم می‌کنند و در نتیجه هدیه‌های ماندگارتری هستند.
کتاب، حروف الفبای مغناطیسی، مداد شمعی و رنگ انگشتی کودک را برای یادگیری خواندن و نوشتن آماده می‌کنند.
برد گیم‌ها نه تنها مهارت‌های ذهنی مختلف را در کودک تقویت می‌کنند، بلکه بستری برای ایجاد ارتباط بین اعضای خانواده هستند.
خلاقیت در انسان در ۵ سالگی به نقطه اوج خود می‌رسد. اگر این ویژگی در کودک به‌درستی پرورش یابد، او را در زمره افراد موفق جامعه قرار خواهد داد. بازی های تیمی و خلاقیت ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. یکی از روش‌های پرورش خلاقیت انتخاب بازی‌های تیمی مناسب است. در ادامه بهترین بازی‌های تیمی برای رشد خلاقیت کودکان را معرفی می‌کنیم.
آیا بازی‌های تیمی در رشد خلاقیت کودکان موثر هستند؟
بازی های تیمی در رشد خلاقیت کودکان بسیار مهم هستند. کودک از طریق بازی‌های تیمی نظم و همکاری کردن را می‌آموزد و فرصت ارتباط برقرار کردن با سایر بچه‌ها در گروه را پیدا می‌کند. طی بازی می‌تواند نظراتش را با سایر اعضای گروه به‌اشتراک بگذارد.
به‌اشتراک گذاشتن عقاید در بازی‌های تیمی باعث می‌شود، این ایده‌ها در ذهن سایر بچه‌ها هم نقش ببندند و قوه تخیل آن‌ها فعال شود. خلاقیت یکی از روش‌های کودک برای ابراز خود است. ابراز این درونیات برای سلامت روانی کودکان ضروری است.
در بطن بازی‌های تیمی عشق، احترام به هم‌نوع و پرورش خلاقیت نهفته است که کودک را برای زندگی در آینده آماده می‌کند. انگیزه کودک را برای انجام کارهای خلاقانه، تلاش مضاعف و رسیدن به اهدافش افزایش می‌دهد. چرا که خلاقیت و نو‌آوری کلید تغییرات در جامعه هستند. یک انسان خلاق فردی است که خلق می‌کند، تصور می‌کند و می‌تواند مشکلاتش را حل کند.
بازی‌های تیمی:
ارتباط شما را با فرزندتان یا دانش‌آموزان‌تان بیشتر و محکم‌تر می‌کند.
تجربه دل‌انگیزی را در ذهن کودکان به‌جای می‌گذارد.
اجازه بیان نظرات را برای کودک فراهم می‌کند که منجر به پرورش خلاقیت در کودک می‌شود.
توانایی خلق کردن، چیزی خارج از چارچوب فکر کردن است. خلاقیت نیازمند بینش و خرد است. بنابراین، برای فعال کردن و حفظ قوه تخیل باید شرایط شکوفایی آن را فراهم کرد. اما چگونه؟
با شرکت در فعالیت‌های گروهی ابتکار عمل کودک افزایش می‌یابد، چالش‌های مختلف بستر رشد را برای او فراهم می‌کند، استفاده از تکنیک‌های خلاقانه ایده‌های جدیدی را در ذهن کودک تولید می‌کند و این همه تلاش منجر به داشتن جامعه‌ای سالم و خلاق می‌شود.
بازی های تیمی که در ادامه معرفی شده‌اند، این مهارت‌ها را در کودک پرورش می‌دهند.
۱. قصه‌خوانی
داستان‌گویی، قصه‌خوانی، گفت‌وگو و آواز به رشد کودک کمک می‌کند، تخیلات او را تحریک می‌کند و به او اجازه می‌دهد تا دنیای اطرافش را بهتر بشناسد. همچنین کودک را با اصوات، کلمات، زبان و لذت کتابخوانی آشنا می‌کند، مهارت سوادآموزی پایه را که پیش‌نیاز آماده شدن برای تحصیل است را در کودک ارتقا می‌دهد و در نتیجه، او را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند.
برای تاثیر بیشتر قصه‌خوانی سعی کنید دانش‌آموزان یا فرزندانتان را حلقه‌وار دور خود جمع کنید. اگر توانایی داستان‌سرایی دارید، داستانی را تعریف کنید.
می‌توانید حتی این فعالیت را در قالب بازی های تیمی انجام دهید. به این صورت که داستانی را فی‌البداهه شروع کنید. از بچه‌ها بخواهید ادامه آن را با استفاده از تخیلاتشان تکمیل کنند. برای تشویق و مشارکت بیشتر بچه‌ها می‌توانید این داستان را به یک نمایشنامه نیز تبدیل کنید.
برای آشنایی بیشتر با موضوع همدلی در کودکان به مقاله همدلی در کودکان چیست و چگونه می‌توانیم آن را پرورش دهیم مراجعه کنید.
۲. نقش بازی کردن
نقش بازی کردن یک بازی تیمی برای کمک به رشد خلاقیت در کودکان است. کودک با ظاهر شدن در نقشهای متفاوت نکات بسیاری را می‌آموزد، حس مسئولیت‌پذیری و همدلی در او افزایش می‌یابد که همگی به رشد مهارت‌های زبانی، ذهنی، تحصیلات و مهارت‌های احساسی و اجتماعی کودک منجر می‌شوند. برای آشنایی بیشتر با روش‌های تقویت فن بیان در کودکان می‌توانید به مقاله راهکارهایی برای تقویت فن بیان کودکان مراجعه کنید.
نقش بازی کردن به کودک کمک می‌کند تا با اجرای نقشهای مختلف جهان اطرافش را درک کند و احتمالات و شگفتی‌های آن نقش را تجربه کند. بازی تیمی وانمود کردن، خلاقیت و توانایی حل مسائل را در کودک توسعه می‌دهد.
برای نقش بازی کردن، بچه‌ها می‌توانند نقش والدین، پلیس، آشپز، پزشک یا هر شغل دیگری را انتخاب کنند. سپس آن نقش را اجرا کنند و سایر بچه‌ها که او را تماشا می‌کنند، حدس بزنند که چه نقشی را دارد وانمود می‌کند. با این روش هر دو طرف بازی نکات زیادی یاد می‌گیرند و با نقش افراد در جامعه آشنا می‌شوند.
۳. معماری
معماری یکی از بهترین بازی‌های تیمی برای پرورش خلاقیت است. برای انجام این بازی کودکان به گروه‌های مختلف دسته‌بندی می‌شوند. این بازی به کودکان کمک می‌کند تا از توانایی‌های منطقی و خلاقیت خود استفاده کنند و با فنونی ساده یک اثر هنری مهندسی خلق کنند و مهارت حل مسئله در آن‌ها تقویت شود.
این بازی ممکن است رویای ساخت‌وساز در دنیای واقعی را در ذهن کودک ایجاد کند و کودک را با شغل‌هایی چون مهندسی معماری و عمران آشنا کند.
برای انجام این بازی ابتدا باید مواد اولیه این کاردستی را تهیه کنید. می‌توانید از چسب، روزنامه باطله، طناب، چوب باریک، نوار چسب یا ابزار دیگری که لازم دارید استفاده کنید. دانش‌آموزان را به چند گروه دسته‌بندی کنید و این مواد اولیه را در اختیار آن‌ها قرار دهید.
محدوده زمانی مشخصی را در نظر بگیرید تا بچه‌ها آنچه در ذهن دارند را بسازند. محدودیت زمانی، این بازی را مهیج می‌کند و سرعت عمل بچه‌ها در تصمیم‌گیری، همکاری و مشورت کردن را افزایش می‌دهد.
۴. زبان بدن
در این بازی هدف یافتن شی پنهان شده است که کودک را با زبان بدن آشنا می‌کند. این بازی تمرکز را در کودکان افزایش می‌دهد.
شی کوچکی انتخاب کنید که در دست جا شود. کودکان باید به‌صورت دایره دور هم بنشینند. سپس، یکی از بچه‌ها داوطلب شود که شی پنهان شده را بیابد. او باید در وسط این دایره قرار بگیرد. درحالی‌که سایر بچه‌ها آن شی را بدون اینکه او ببیند به هم پاس می‌دهند، او باید حدس بزند که شی در دست چه کسی است.
با این روش کودک باید تمرکز کند و با توجه به زبان بدن افراد و حالت نگاه آن‌ها متوجه به راز آن‌ها شود. در نهایت بفهمد که شی مورد نظر در دست چه کسی پنهان شده است.
۵. بازی با حروف الفبا
این بازی برای گسترش دایره لغت کودک، آشنایی بیشتر با حروف الفبا و نحوه بیان کلمات به کمک زبان بدن طراحی شده است. بازی های تیمی که مهیج در ذهن کودک باقی می‌ماند و اهمیت کار گروهی را در ذهن کودک حک می‌کند.
برای انجام این بازی ابتدا بچه‌ها را به دو گروه دسته‌بندی کنید. مقداری روزنامه باطله تهیه کنید. یک حرف از حروف الفبا را انتخاب کنید و مسئولیت پیدا کردن کلماتی که شامل آن حرف هستند را به گروه اول بسپارید.
به‌طور مثال، بچه‌ها کلماتی را که با حرف «ب» شروع می‌شوند مانند، بشقاب، بیل، بندرعباس را از داخل روزنامه پیدا کنید. یکی از اعضای گروه اول از بین کلمه‌های مشخص شده، یکی را انتخاب کند. آن را با حالت پانتومیم برای گروه دوم اجرا کند.
بچه‌های گروه دوم نیز هرآنچه را که دریافته‌اند را باید با کمک هم نقاشی کنند. سپس، آن را به گروه اول و مربی خود نشان دهند. اگر درست حدس زده بودند بازی را می‌برند. در غیر اینصورت، این بار نوبت آن‌ها است که حرفی را انتخاب کنند و درست مراحل را دوباره تکرار کنند.
در پایان
خلاقیت را می‌توانیم به کمک تکنیک‌های مختلفی در کودک پرورش دهیم. یکی از این روش‌ها قراردادن کودک در جمعی است که او را بپذیرند، به ایده‌های او گوش کنند و اجازه دهند کودک بدون ترس از انتقاد و قضاوت شدن نظراتش را بیان کند. این کار قوه تخیل کودک را تقویت می‌کند و به او اجازه می‌دهد پایش را فراتر از ترس‌هایش بگذارد و رشد کند.
بازی های تیمی به این شرط که شرایط رشد را برای کودک فراهم کنند، در پرورش خلاقیت کودک بسیار تاثیر گذار هستند. در بالا به چند بازی اشاره شد، اگر شما نیز بازی‌های تیمی بیشتری می‌شناسید که قوه تخیل کودک را فعال می‌کند. با ما به اشتراک بگذارید.
سوال و جواب
پرورش خلاقیت در کودکان چه اهمیتی دارد؟
مهم‌ترین هدف در پرورش خلاقیت در کودکان، این است که کودک بتواند خودش را ابراز کند. تجربیات خلاقانه به کودک کمک می‌کنند، بتواند احساساتش را به‌درستی مدیریت کند. خلاقیت با فراهم کردن فرصتی برای ایده‌پردازی، مهارت حل مسئله و رشد ذهنی کودک را تقویت می‌کند.
بازی های تیمی چه تاثیری در رشد خلاقیت کودک دارند؟
هنگامی که کودک در جمع همسالان خود، توانایی و جرات ایده‌پردازی و بیان نظراتش را پیدا کند، ترس او از شکست، نقد شدن و مسخره شدن کم‌کم از بین می‌رود. به اصطلاح کودک خودش را پیدا می‌کند. شروع به شناخت محیط اطرافش می‌کند و از خارج شدن از محیط امن خود واهمه ندارد.
چه عواملی ممکن است خلاقیت کودکان را محدود کنند؟
استرس، شرایط محیطی آشفته، کارهای روزمره کسل کننده، ترس، سرزنش خود، باورهای نادرست همگی عواملی هستند که خلاقیت کودک را محدود می‌کنند.
نکات کلیدی
بازی های تیمی در رشد خلاقیت کودکان بسیار موثر هستند.
بازی های تیمی شرایط ایده‌پردازی و ابراز وجود را برای کودک فراهم می‌کند؛ به همین جهت خلاقیت را در کودک پرورش می‌دهد.
بازی های تیمی علاوه بر پرورش خلاقیت، به رشد اجتماعی و عاطفی کودک کمک می‌کند و مهارت حل مسئله را در او تقویت می‌کند.
بعضی از کودکان در اوایل مدرسه، به‌خصوص در کلاس اول و دوم با خواندن و نوشتن به سختی ارتباط برقرار می‌کنند. یاد گرفتن شعر در سنین پیش از دبستان روش مناسبی برای برطرف کردن این مشکل است. آموختن شعر مهارت‌های شنیداری و گفتاری کودک را تقویت می‌کند و او را با کلمات و هجاها آشنا می‌کند. در ادامه علاوه بر بررسی فواید یاد دادن شعر به کودکان، روش‌های آموزش آن را بررسی خواهیم کرد.
فواید یاد دادن شعر به کودکان
کودک در مسیر رشد نیاز به محرک‌هایی دارد که بتواند به او کمک کند تا خودش را بیشتر بشناسد و استعدادهایش را کشف کند. یاد دادن شعر به کودکان یکی از همان محرک‌ها است که مهارت‌های مختلفی را در کودک شکوفا می‌کند. در ادامه بیشتر در مورد فواید یاد دادن شعر به کودکان و راه‌های آموزش آن صحبت می‌کنیم.
۱. پرورش مهارت‌های زبانی، واج شناسی و سوادآموزی
شعرهای کودکان معمولا کوتاه، اما پر از تکرار هستند و از اولین تجربه‌های کودک در حوزه بازی با کلمات و اصوات محسوب می‌شود. یاد دادن شعر به کودکان کمک می‌کند تا با تلفظ صحیح کلمات آشنا شوند و بتوانند آن‌ها را به‌درستی ادا کنند.
شعرهای کودکان آهنگین هستند و به کودک کمک می‌کنند تا بتواند کلمات دشوار را تکرار کند.
تکرار کلمات به کودک این فرصت را می‌دهد تا آنچه که شنیده است را در ذهنش بسپارد؛ با اجزای کلمه، یعنی واج‌ها آشنا شود و در مجموع، بر گفتار کودک تاثیر می‌گذارد و قدرت بیانش را تقویت می‌کند. برای مطالعه بیشتر درباره این موضوع می‌توانید مقاله راهکارهای تقویت فن بیان کودک را هم مطالعه کنید.
۲. پرورش حافظه و گفتار
شعرهای کودکان معمولا قافیه دارند. هنگامی که کودک با الگو صدا در شعر آشنا می‌شود، ذهن او ورودی لازم برای دسته‌بندی کلمات را بر اساس ساختار داخلی آن‌ها دریافت می‌کند. کودک می‌تواند شباهت بین بعضی از کلماتی که هم‌قافیه هستند یا با یک صدا شروع می‌شوند را تشخیص دهد. درنتیجه، یاد می‌گیرد که حروف می‌توانند صدای کلمات را نشان دهند و با زبان نوشتاری نیز آشنا می‌شود.
درک زبانی در سنینی بین ۵ تا ۶ سالگی گسترش می‌یابد. کودک توالی صدا در کل یک کلمه را در این سن درک می‌کند. در نتیجه، مهارت خواندن و هجی کردن کلمات که مهارت بسیار مهمی است در او پرورش می‌یابد و او را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند.
پس به طور خلاصه، یاد دادن شعر به کودکان:
به کسب مهارت زبانی کمک می‌کند.
به رشد گفتار کمک می‌کند.
مهارت‌های شنیداری کودک مانند تمایز بین صداها و گوش دادن به موسیقی کلمات را گسترش می‌دهد.
به کودک کمک می‌کند تا بدون ترس از انتقاد و مسخره شدن کلمات را بیان کند.
با تکرار کلمات در شعر ماهیچه‌های زبان و دهان کودک تقویت می‌شود.
۳. تقویت مهارت شنیداری
یکی از فواید یاد دادن شعر به کودکان تقویت مهارت شنیداری و ایجاد علاقه به کتاب خواندن در کودک است. مهارت گوش دادن یک مهارت بنیادی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. اما، یاد دادن شعر به کودکان این مهارت را به‌خوبی پوشش می‌دهد.
مخصوصا که شعرهای کودکان کوتاه و آهنگین هستند؛ لازم نیست کودک مدت زیادی را سرجایش بنشیند تا تمرکزش را از دست بدهد یا حوصله‌اش سر برود. هرچه که سنش بیشتر شد، می‌توانید از شعرها و داستان‌های طولانی‌تری استفاده کنید.
۴. درک مفاهیم، تقویت مهارت تصویرسازی در ذهن
شعر خواندن از سنین کم کودک را با لغات و درک مفاهیم مختلفی آشنا می‌کند. این کار هم دایره لغت کودک را گسترش می‌دهد، هم نحوه صحبت کردن او را در سال‌های آتی تحت تاثیر قرار خواهد داد.
از همه مهم‌تر، آموزش شعر به کودکان قوه تخیل آن‌ها را پرورش می‌دهد و باعث می‌شود بتوانند مفاهیم را بهتر درک کنند. در نتیجه هنگام شنیدن یا خواندن شعر می‌توانند شعر را در ذهن‌شان تصویرسازی و با آن بیشتر ارتباط برقرار کنند.
شعر کودک را با مفاهیم انتزاعی چون بزرگ، کوچک، عقب، جلو، اول و آخر آشنا می‌کند.
یک ایده خوب برای پرورش بیشتر خلاقیت در کودکان این است که شعرها را در قالب نمایش به‌همراه کودک اجرا کنید. با این روش فرصت یادگیری را از طریق ترکیب حرکت و موسیقی به‌طور موثرتر و مفیدتر در کودک پرورش می‌دهید.
۵. پرورش مهارت‌های اجتماعی در کودکان
خواندن شعر در مهد کودک معمولا به‌صورت گروهی انجام می‌شود. در خانه هم خود شما می‌توانید هنگام خواندن شعر با او همراهی کنید. به این صورت که یک مصرع را شما بخوانید و مصرع بعدی را فرزندتان بخواند.
مشارکت کردن به کودک می‌آموزد که خودش را بخشی از گروه بداند. از شعر خواندن با دیگران لذت ببرد. با سایر بچه‌ها ارتباط برقرار کند و مهارت‌های اجتماعی‌اش رشد کند. از فواید یاد دادن شعر به کودکان در حوزه پرورش مهارت‌های اجتماعی و عاطفی می‌توانیم به نکات زیر اشاره کنیم:
شعر کودک را سر شوق می‌آورد و شوخ طبعی را در او پرورش می‌دهد.
شعر خواندن به‌دلیل ارتباط بین حرکت، ریتم و کلمات یک فعالیت گروهی بسیار مناسب است.
شعرهای کودکانه محتوای قابل فهمی دارند و خواندن آن‌ها در شرایط ناراحت کننده احساس خوبی به کودک می‌دهد.
۶. پرورش مهارت‌های شناختی در کودکان
مهارت‌های شناختی حافظه، تمرکز، هوش مکانی و مهارت تفکر را در کودک بهبود می‌بخشد و کودک را با زبان نوشتاری آشنا می‌کند. تکرار شعرها و داستان‌ها برای مغز مفید است و توانایی استنباط کردن و مهارت لازم برای یادگیری کلمات جدید و مهارت خواندن را در کودک پرورش می‌دهد.
۷. روش‌های یاد دادن شعر به کودکان
آموزش و یادگیری فرآیندی زمان‌بر است. بنابراین، صبور باشید و از روش‌های زیر برای آموزش بهتر و راحت‌تر استفاده کنید.
شعر مورد علاقه فرزندتان را در خانه بخوانید.
همراه با فرزندتان آواز بخوانید، دست بزنید و ریتم شعر را با ضرب زدن روی سطوح همراهی کنید.
با کمک وسایل خانه لذت شعر خواندن را برای کودک بیشتر کنید.
با استفاده از زبان بدن و اجرای نمایش و حرکات موزون به کودک کمک می‌کنید شعر را بهتر یاد بگیرد.
بعضی از قسمت‌های شعر را نخوانید و از کودک بخواهید قسمت‌های خالی را پرکند. با این کار حافظه کودک را تقویت می‌کنید.
از شعرهایی برای کودکان استفاده کنید که مفاهیمی چون اعداد، رنگها، اشکال، آب‌وهوا را آموزش دهد. این نوع انتخاب علاقه کودک به یادگیری را افزایش می‌دهد.
برای دریافت اشعار کودکانه می‌توانید به وب‌سایت آپارات مراجعه کنید و اشعار کودکانه را همراه با ویدئو آن با کودک تماشا کنید و بارها آن را برای فرزندتان پخش کنید.
در پایان
شعر خواندن یک سنت دیرینه است که امروزه به‌دلیل تغییر در سبک زندگی و ورود تکنولوژی کم‌رنگ شده است. شعر مهارت شفاهی، شنوایی و رشد آگاهی در کودک را تقویت می‌کند. مهارت‌های شناختی او را توسعه می‌دهد و او را برای رفتن به مدرسه آماده می‌کند.
فواید یاد دادن شعر به کودکان تنها به این نکات ختم نمی‌شود. بلکه، به کمک شعر کودک می‌تواند حتی بر ترس‌هایش مانند، ترس از تاریکی، تنهایی و ترس از حشرات نیز غلبه کند. چرا که شعر دشواری‌ها را تلطیف می‌کند و فضا را برای درک و پذیرش آماده می‌کند. به نظر شما یاد گرفتن شعر چه تاثیر دیگری بر زندگی کودک دارد؟
سوال‌های پرتکرار
یاد دادن شعر به کودکان چه تاثیری در رشد آن‌ها دارد؟
یاد دادن شعر به کودکان چیزی فراتر از سرگرمی است. شعر کودک را با داستان‌سرایی آشنا می‌کند، مهارت‌های اجتماعی و قدرت زبان او را تقویت می‌کند و خواندن و هجی کردن را در او پایه‌ریزی می‌کند.
از چه سنی آموختن شعر به کودکان را شروع کنیم؟
متخصصان سوادآموزی و رشد کودک دریافته‌اند که اگر هر کودک تا چهار سالگی هشت شعر کودکانه حفظ کند، در خواندن و هجی کردن کلمات در مدرسه موفق‌تر عمل خواهد کرد.
چگونه به کودکان پیش‌دبستانی شعر بیاموزیم؟
آموزش را با شعرهای ساده شروع کنید. از شعرهای کوتاه استفاده کنید. چرا که، اگر شعر بلند و طولانی باشد، ممکن است کودک نتوانند آن را حفظ کند.
نکات کلیدی
شعر اولین تجربه کودک از بازی با کلمات است.
شعر مهارت شنیداری، گفتاری، عاطفی و اجتماعی کودک را تقویت می‌کند.
یاد دادن شعر به کودکان، آن‌ها را با کلمات جدید و شمارش اعداد آشنا می‌کند.
هنگامی که شعر را همراه با حرکات موزون و رقصیدن به کودک می‌آموزید، در واقع مهارت حرکتی او را پرورش می‌دهید.
آخرین دیدگاه‌ها