چگونه می‌توان حس همدلی را در کودک پرورش داد؟ بازی یک نیاز ضروری برای توسعه مهارت‌های مختلف در کودک مانند، پرورش خلاقیت، تمرکز و همدلی است. بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان را انتخاب کنید که این نیازها را پوشش دهد.
همدلی چیست و چرا باید آن را به کودکان آموزش دهیم؟
همدلی یکی از مهم‌ترین مهارت‌های اجتماعی است، مهارتی آموختنی و قابل پرورش است. درک تفاوت میان احساسات و دیدگاه‌های بین انسان‌ها است که باید به فرد از کودکی آموخته شود. چرا که، جهان امروز به شهروندانی نیاز دارد که دلسوز باشند، مهر را در دل جامعه بکارند و آن را پرورش دهند.
همدلی همراه با رشد انسان از کودکی تا بزرگسالی رشد می‌کند. در هر مرحله از زندگی برای تداوم یک رابطه، از رابطه کاری گرفته تا دوستی و خانواده همواره همراه انسان است. بنابرین، کلید موفقیت در هر رابطه‌ای است.
بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان
پرورش همدلی از سنین خردسالی شروع می‌شود. کودک از طریق بازی و تجربه با پیرامون خود بیشتر آشنا می‌شود. به کمک بازی و تخیل می‌تواند بر ترس‌هایش غلبه کند و پا را فراتر گذاشته و از منطقه امن خود خارج شود. بنابراین، انتخاب بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان یکی از بهترین روش‌ها برای نهادینه کردن همدلی در او است. آکادمی اطفال آمریکا بازی را اینگونه تعریف می‌کند:
بازی کردن سلامت فیزیکی، اجتماعی و احساسی کودک و نوجوان را بهبود می‌بخشد. مرحله شناخت که از طریق فکر کردن، تجربه کردن و احساس کردن به‌دست می‌آید را برای او آسان‌تر می‌کند. بازی هم‌چنین فرصتی است برای والدین تا بتوانند وقت بیشتری را با فرزندانشان بگذرانند.
۱. تشخیص دادن و تقلید احساسات، بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان
لیستی از احساسات مختلف چون لبخند زدن، غمگین بودن و خندیدن را تهیه کنید. با فرزندتان این احساسات را در قالب یک نقش تمرین کنید.
• نقش فردی غمگین را بازی کنید و از او بخواهید که حدس بزند چه احساسی را نمایش می‌دهید.
• افراد خانواده را دور هم جمع کنید.هرکدام از افراد خانواده حالت‌های خشم، شادی و غم را بازی کنند. سپس، از کودک بخواهید که حالت شاد را از بین سایر نقش‌ها تشخیص بدهد.
• این بار اجازه دهید کودک نقش بازی کند و شما فردی باشید که قرار است حالت‌های مختلف احساسی را حدس بزند.
• موقعیت‌های احساسی مختلفی را برای کودک شرح دهید و از او بخواهید این سناریوها را بازی کند. به‌طور مثال، ۱.فرض کند که کسی را دیده است و می‌خواهد او را در آغوش بگیرد اما آن فرد که متوجه حضور او نشده است و می‌خواهد محیط را ترک کند. ۲.برنده جایزه‌ای شده است که انتظارش را نداشته است. ۳.ماهی قرمز کوچکش مرده است. ۴. حس دیدن خودش در تلویزیون. ۵. چیزی در دندان‌هایش، بعد از خوردن صبحانه گیر کرده است و دوستانش سعی می‌کنند این موضوع رابه او اطلاع دهند.
۲. نقش بازی کردن
از ۳ سالگی به بعد، پذیرفتن نقش اعضای خانواده یا حتی نقش حیوان خانگی یکی از بازی‌های محبوب کودکان است. از این فرصت استفاده کنید و در خلال بازی مسئولیت‌هایی را به نقش اضافه کنید. این کار باعث می‌شود کودک در آن شرایط قرار بگیرد و حس همدلی و مسئولیت‌پذیری را نیز تجربه کند. بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان مفید است که کودک بتواند در شرایط واقعی قرار بگیرد. یعنی بتواند وقایع را از دیدگاه افراد دیگر ببیند و مسائل را درک کند.
به‌طور مثال، در ابتدا به کودک اجازه دهید بازی را مدیریت کند؛ اما از او بپرسید، «من چه نقشی را بازی کنم؟» یا «دوست داری نقش خواهر کوچک را بازی کنی؟». سپس، «شما نقش یک کودک گریان را بازی کنید و از او بخواهید تا شما را آرام کند». صبور باشید تا بتواند نقش را درک کند و گام بعدی را در اجرای آن نقش بردارد.
۳. عروسک بازی، بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان
کودکان معمولا علاقه زیادی به عروسک بازی دارند. شما نیز یک عروسک انتخاب کنید. از فرزندانتان اجازه بگیرید و اگر اجازه داد، وارد بازی آن‌ها شوید. سعی کنید طبیعی بازی کنید و در خلال بازی مسائلی را مطرح کنید که کودک را به چالش بکشد. به‌خاطر داشته باشید که بازی را تحت کنترل نگیرید، رسمی رفتار نکنید و بچه‌ها را نصیحت نکنید. تمامی این نکات باید در قالب نقش به کودک آموزش داده شود.
به‌طور مثال، وانمود کنید که توپ عروسک شما گم شده است. به عروسک‌های دیگر بگویید «امروز ناراحت هستید چون، هیچ‌کس نمی‌خواهد به او کمک کند تا توپی که گم کرده است را پیدا کند.» سپس، منتظر بمانید و عکس‌العمل آن‌ها را در کمک کردن به خودتان ببینید.
۴. معرفی رفتارهای ضد همدلی
معرفی رفتارهای ضد همدلی به کودکان کمک می‌کند تا از تکرار آن‌ها در آینده بپرهیزند. بعد از معرفی این رفتارها از کودک بخواهید داستانی را از این رفتارها در ذهنش بسازد. از سایر فرزندان بخواهید که در مورد این رفتار صحبت کنند. حتی احساس‌شان را از رفتارهای ضد همدلی پیش آمده با شما به‌اشتراک بگذارند. این رفتارها به شرح زیر هستند.
حل کردن مشکلات
«من این مشکل را حل می‌کنم»، «اگر ناراحتی، من با او صحبت می‌کنم». به کودک بگویید که حل کردن مشکلات دیگران کار پسندیده‌ای است؛ اما اگر در زمان خودش انجام نشود به فرد آسیب می‌رساند. حل کردن مشکل او باعث می‌شود که فکر کند که احساسش نادیده گرفته شده است و به اعتمادبه‌نفسش آسیب بزند. هنگامی که فردی غمگین است، بهترین کار احساس همدردی، همدلی و صحبت کردن با او در مورد مشکلی است که پیش آمده است.
نصیحت کردن، بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان
«اگر من جای تو بودم..»، «چرا این کار را انجام نمی‌دهی یا…». به کودک بیاموزید که نصحیت کردن فرد آسیب دیده و غمگین کار بیهوده ای است. تنها کافی است با فرد غمگین همدلی کند و به درد و دل او گوش کند. به او فرصت دهد و تا زمانی که فرد برای رفع مشکل‌هایش به سراغ او نیامده هیچ اقدامی نکند.
نادیده گرفتن احساسات، بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان
«مشکل تو آنچنان مشکل بزرگی نیست…»، «نباید اینطوری احساس کنی.. »، «این موضوع مهمی نیست که به‌خاطر او ناراحت باشی..». این جملات برای فرد این حس را تداعی می‌کند که احساسی که دارد یک حس نادرست است.
به کودک اینگونه بیاموزید که احساسات را نمی‌توان به «خوب» یا «بد» دسته‌بندی کرد. احساسات وجود دارند و نباید فرد را برای آن محکوم کرد.
سخنان طعنه‌آمیز
نمونه جملات نادرست: «وااای! به ته خط رسیدی..»، «اوه! چه حادثه تلخی…»، «وای وای! چه خجالت آور…». سخنان طعنه‌آمیز باعث می‌شود فرد غمگین دچار سردرگمی شود و بیشتر رنج بکشد.
۵.بازی‌های رومیزی، بازی‌هایی برای آموزش همدلی به کودکان
بازی‌های رومیزی مانند «حدس بزنید من چه احساسی دارم؟» را برای بازی انتخاب کنید. این بازی هم فضایی شاد و مفرح را برای کل خانواده به‌همراه می‌آورد و هم همدلی را به کودک می‌آموزد. اینکه کودک بتوانند حدس بزنند که چرا یک فرد احساسی چون درد را تجربه می‌کند، تجربیاتش را در همدلی افزایش می‌دهد.
