«وقت مسواک زدن است.» چرا؟ «چون دندان‌ها هنگام خواب باید تمیز شوند.» چرا؟ «تا بتوانیم از آن‌ها مراقبت کنیم.» چرا؟ شاید شما هم با سوال‌های بی‌شماری که فرزندتان یا خواهرزاده و برادرزاده‌هایتان می‌پرسند روبرو شده باشید. از این همه سوال بی‌وقفه خسته و کلافه و درمانده شده باشید و ندانید که چه باید بکنید. در ادامه به دلایل پرسشگری در کودکان و نحوه برخورد با آن می‌پردازیم.
پرسشگری در کودکان چه تاثیری بر زندگی آن‌ها دارد؟
طبق مطالعاتی که اخیرا انجام شده است، کودکان هر روز حدود ۷۳ سوال می‌پرسند. اما، در فکر آن‌ها چه می‌گذرد که باعث شده تا این حد کنجکاو باشند.
پرسشگری در کودکان بسیار مهم است. درک دلایل و قوانین دنیا فرآیند تفکر را در کودک هوشیار می‌کند. در واقع، پرسیدن سوال بن‌مایه آموختن است. بنابراین، مهم است که به سوال‌های بی‌وقفه کودکان بها داده و با صبر و حوصله به آن پاسخ دهید.
شما به‌عنوان والدین با پرورش کنجکاوی در کودکان می‌تونید آینده خوبی را برای کودک رقم بزنید که به اتفاق‌های خوب منجر شود. انیشتین، در میان سایر دانشمندان، موفقیت خود را مدیون طبیعت کنجکاوش است.
پیشنهاد می‌شود حس کنجکاوی را در کودکان تا بزرگسالی تشویق کنید. تا جایی‌که کاترینا شوارتز، ژورنالیست و تولید کننده آمریکایی اینگونه می‌نویسد:
یکی از ابتدایی‌ترین راه‌ها برای پرورش کنجکاوی در کودکان ارزشمند دانستن «پرسشگری در کودکان و سوال کردن» است. هنگامی که فرزندتان از مدرسه باز می‌گردد، به‌جای اینکه از او بپرسید، «امروز چی یادگرفتی؟» بپرسید، «چه سوال‌های مهمی از معلم خود پرسیدی؟». هنگامی که کودک سوالی می‌پرسد که شما جواب آن سوال را نمی‌دانید، اشکالی ندارد. لازم نیست پاسخ همه چیز را بدانید. در عوض به‌همراه فرزندتان شروع به جستجو کنید تا پاسخ آن سوال را بیابید.
چرا کودکان بی‌وقفه سوال می‌پرسند؟
پرسشگری در کودکان دلایل مختلفی دارد. اولین دلیل این است که آن‌ها می‌خواهند محیط اطرافشان را بیشتر و بهتر بشناسند. دانش خود را نسبت به جهانی که هنوز شناخت کافی نسبت به آن ندارند را افزایش دهند.
کودکان پیش‌دبستانی تنها به مدت کوتاهی پا به جهان گذاشته‌اند و تجربه بسیار کمی از زندگی کردن دارند. اما با همین تجربه کم در عین حال بسیار کنجکاو هستند. در این سن مغز کودکان به‌سرعت در حال رشد است. بسیار تلاش می‌کنند تا جای خالی ندانسته‌هایشان را با سوال کردن پر کنند. دائما در حال کشف علامت‌های سوال در تصوراتشان هستند.
دلیل بعدی این است که گاهی واقعا به‌دنبال جوابی برای سوال‌هایشان نیستند. تنها هنگامی که والدین مشغول به کار هستند و زمان کمتری را با کودک می‌گذرانند و به آن‌ها کمتر توجه می‌کنند سوال می‌پرسند. چرا که دریافته‌اند که به این وسیله می‌توانند با آن‌ها ارتباط برقرار کنند و موجودیت خود را اثبات کنند. یا نشان بدهند که این بده بستان برای آن‌ها موضوع جالبی است و بیشتر می‌خواهند بدانند.
مسلما کودکان پیش دبستانی دایره لغت وسیعی برای شروع یک مکالمه طولانی مدت را ندارند. همچنین درک زبانی بالایی برای درک پاسخ‌های طولانی را نیز ندارند. اما صحبت کردن و پرسیدن سوال برای آن‌ها تامل برانگیز است و تلاش می‌کنند هر طور شده ارتباط برقرار کنند.
بعضی اوقات واقعا از شنیدن چراهای بی‌وقفه و پاسخ دادن به سوال‌های آن‌ها درمانده می‌شوید. اما در این مواقع نحوه برخورد والدین یا اطرافیان به سوال‌های پیدرپی کودک چگونه باید باشد؟ در ادامه مقاله به این سوال پاسخ خواهیم داد.
عکس‌العمل والدین به پرسشگری در کودکان چگونه باید باشد؟
البته که پاسخ دادن به سوال‌های کودک اهمیت ویژه‌ای دارد. اما، پاسخ سریع و با بی‌حوصلگی فرصت فکر کردن و پرورش مهارت‌های کودک را از او می‌گیرد. در ادامه به بررسی نحوه برخورد با پرسشگری در کودکان می‌پردازیم.
سوال‌های پیدرپی
هنگامی که کودک با مسئله‌ای مواجه می‌شود به سراغ شما به عنوان والدین یا خواهر و برادر بزرگتر می‌آید. سوال اول را می‌پرسد. پرسیدن سوال اول سوال‌های بعدی را به‌همراه می‌آورد و این روال همچنان ادامه می‌یابد.
در این شرایط کلافه نشوید و با صبر و حوصله پاسخ‌های منطقی بدهید. ممکن است کودک با این روش قانع شود و مانع از گسترش سوال‌های بیشتر در ذهن او شود. نیازی نیست پاسخ تمام سوال‌ها را بدهید و خود را یک ابر قهرمان جلوه دهید. کاری که بسیار در جامعه رایج است و در واقع کار درستی نیست. در عوض، از او بپرسید که در رابطه با این سوال چه فکر می‌کند؟ به او بیاموزید که برای رسیدن به جواب باید خودش نیز جستجو کند. یا اگر پاسخ سوالی را نمی‌دانید، بگویید نمی‌دانم.
با این کار به کودک می‌آموزید که جستجو برای رسیدن به ندانسته‌ها هرگز پایان نخواهد یافت. با این دو روش کودک خردسال را برای ورود به دوره بعدی زندگی و ورود به مدرسه آماده می‌کنید.
سوال‌های تکراری
سوال‌های تکراری که کودک می‌پرسد معمولا به این معنی است که از جوابی که دادید راضی نیست. یا جواب را به خوبی درک نکرده است یا موافق آن نیست و انتظار دارد پاسخ بهتری دریافت کند. یا سوالی که پرسیده از نظر شما تایید نشده است.
در این هنگام، ابتدا سوال کودک را تایید کنید. به او اطمینان دهید که برای شما مهم است. از خود کودک بپرسید که نظر او راجع به این سوال چیست؟ یعنی توپ را در زمین کودک بیاندازید و او را در پاسخ دادن به سوال‌هایش شریک کنید.
در پایان
پرسشگری در کودکان عامل بیدار کردن تفکر انتقادی و تفکر خلاق در کودک است که هر دو پایه و اساس آموختن هستند. هرگاه از سوال‌های بسیار آن‌ها کلافه شدید، به‌یاد بیاورید که چه قدر برای بچه‌ها مهم است مسائل را زیر سوال ببرند. پس سعی کنید هنگام پاسخ دادن مشتاق باشید.
اما موضع خود را در پاسخ دادن حفظ کنید و اجازه دهید کودک نیز فکر کند. برای آشنایی بیشتر با تفکر خلاق می‌توانید به مقاله تفکر خلاق در کودکان مراجعه کنید. اگر روش دیگری در پاسخ دادن به سوال‌های کودکان می‌شناسید که در اینجا به آن اشاره نشده است، آن را با ما در قسمت نظرات به‌اشتراک بگذارید.
