بسیاری از والدین این رویا را در سر خود می‌پرورانند که نوجوانی مسئولیت‌پذیر و مستقل داشته باشند، نوجوانی که بدون اینکه از او خواسته شود در کارهای خانه کمک کند، همیشه به تماس مادر و پدر پاسخ دهد و همسالان مناسبی را برای دوستی انتخاب کند. در واقع، آنچه در این دوره سنی برای والدین اهمیت پیدا می‌کند افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان است.
اگرچه شما نیاز ندارید که فرزندتان، یک فرد بی‌عیب و نقص باشد، اما لازم است که او را برای واقعیت‌های دنیای بزرگسالی و مسئولیت‌های آن آماده کنید. به همین منظور برای آماده کردن فرزند خود باید بتوانید بین راهنمایی کردن و دادن آزادی به نوجوان، تعادل برقرار کنید. در ادامه به راه‌های افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان با جزئیات بیشتری پرداخته شده است. اما لازم است قبل از آن بدانید مسئولیت‌های یک نوجوان چیست.
نوجوانان چه مسئولیت‌هایی دارند؟
مسئولیت پذیری نوجوانان با پختگی و افزایش عزت نفس آن‌ها همراه است. زیرا در این صورت نوجوان متوجه می‌شود که یک فرد توانمند است. علاوه بر اینکه نوجوانان در قبال انجام تکالیف مدرسه و مرتب کردن اتاق خود مسئول هستند، با رسیدن فرزندتان به نوجوانی، می‌توانید پس از بررسی شرایط خانواده، مسئولیت‌های بیشتری به او بدهید. معمولا نوجوانان مانند بزرگسالان می‌توانند از پس انجام همه وظایف کاری در خانه بربیایند، با این تفاوت که ممکن است برای برخی کارها نیاز به آموزش داشته باشند.
از سوی دیگر، نوجوانان باید مسئول اعمال خود باشند. اگر آن‌ها به دلیل بی‌احتیاطی چیزی را از دست دادند باید هزینه جایگزین آن را پرداخت کنند یا برای به دست آورد پول آن کار کنند. اگر یک قرار ملاقات را فراموش کردند باید تماس بگیرند و از طرف مقابل عذرخواهی کنند و مجددا برنامه‌ریزی کنند. والدینی که همیشه از فرزندشان در مقابل تجربه عواقب رفتار محافظت می‌کنند در واقع مانع پیشرفت مسئولیت پذیری در او می‌شوند.
راه‌های افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان چیست؟
همه والدین می‌خواهند نوجوانانشان به بزرگسالانی عاقل و مسئولیت‌پذیر تبدیل شوند. این در حالی است که اگرچه نوجوانان باید در این دوره سنی، تکالیف مدرسه و کارهای خود را انجام دهند. اما اینکه چه تصمیمی بگیرند به عهده آن‌ها است. در واقع، نوجوانی دوره‌ای است که لازم است در آن والدین بیشتر به فرزند خود آزادی و اجازه تصمیم‌گیری بدهند و در عین حال او را در مسیر صحیح راهنمایی کنند. در ادامه به راه‌های افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان با جزئیات بیشتری پرداخته شده است.
۱. اجازه دهید فرزندتان به شما نشان دهد که تا چه حد آزادی را می‌تواند مدیریت کند
این مسئله را به فرزندتان نشان دهید که هروقت به شما ثابت کند می‌تواند تصمیمات درستی بگیرد، آزادی بیشتری به او خواهید داد. وقتی او به موقع به خانه می‌آید، وقتی دوستان مناسبی را انتخاب می‌کند و هنگامی که مسئولیت‌هایش را انجام می‌دهد متوجه می‌شوید که می‌توانید به او آزادی بیشتری بدهید.
ممکن است فرزندتان در آینده در موقعیت‌هایی قرار بگیرد که نیاز به بارش فکری برای حل مشکلات پیدا کند. بنابراین، برای مثال از او بپرسید که اگر با دوستانش بیرون رفت یا یک شب تنها ماند چگونه می‌تواند برخی مسائل را مدیریت کند. بپرسید اگر دوستت به تو سیگار تعارف کرد چه کار می‌کنی؟ اگر کسی زنگ خانه را زد و گفت تعمیرکار است و باید وارد خانه شود تو چه کار می‌کنی؟
در این مورد با فرزندتان صحبت کنید که همه ما اشتباه می‌کنیم اما پذیرفتن اشتباه به معنای مسئولیت‌پذیری است. به فرزند خود بگویید اگر سعی می‌کند با دروغ گفتن یا پنهان کردن واقعیت‌ها، اشتباهات خود مخفی کند، در واقع او آماده انجام مسئولیت‌های بیشتر نیست.
۲. همراه با نوجوان خود، یک برنامه بریزید
بیشتر نوجوانان، با مسائل متعددی درگیر هستند و برای اینکه رفتار مسئولانه‌ای داشته باشند نیاز به حمایت جهت مدیریت زمان دارند. به همین خاطر و برای افزایش مسئولیت‌پذیری نوجوانان، در کنار فرزند خود بنشینید و همراه با او یک برنامه‌ریزی انجام دهید. در این مورد با او صحبت کنید که برای انجام کارهای خانه، نوشتن مشق‌ها و فعالیت‌های فوق برنامه چقدر باید وقت بگذارد.
همچنین در این مورد با نوجوان صحبت کنید که چه برنامه‌ای برای او مناسب‌تر است. در حالی که ممکن است یک نوجوان بخواهد بعد از مدرسه به سرعت تکالیفش را انجام دهد، نوجوان دیگری ممکن است در این میان به یک ساعت استراحت نیاز داشته باشد. در دوران دیجیتال، نوجوان شما لزوما نیازی به تقویم کاغذی ندارد و ممکن است یک تقویم دیجیتالی بتواند به او در یادآوری مسئولیت‌ها کمک کند.
هنگامی که او فراموش کرد کارهای خود را انجام دهد یا مجبور شد برای انجام تکالیف درسی تا دیروقت بیدار بماند به اشتباه او به شکل فرصتی برای حل مسئله نگاه کنید که چگونه دفعه بعد بتواند عملکرد بهتری داشته باشد. کمک به نوجوان در ایجاد برنامه‌ای برای خود، مهارت‌های مدیریت زمان که برای پیشرفت در دنیای بزرگسالان نیاز دارد را به او یاد می‌دهد.
۳. نوجوان خود را به کمک کردن در جامعه تشویق کنید
انجام کارهای خانه، مسئولیت‌پذیری نوجوان را نشان می‌دهد اما فراتر رفتن از کارهای منظم خانه راهی عالی برای افزایش استقلال فرزندتان است. به نوجوان خود کمک کنید که به نوعی به جامعه خود کمک کند. داوطلب شدن برای مراقبت از حیوانات، شرکت در کارهای پاکسازی معابر یا جمع‌آوری کمک مالی برای رسیدن به اهداف خیریه می‌تواند در افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان به شدت موثر باشد.
آموزش بخشش به نوجوان به او کمک می‌کند که ببیند قدرت تغییر در زندگی یک شخص را دارد که این امر برای افزایش عزت نفس او بسیار مفید است. همچنین این کار به فرزندتان کمک می‌کند که در بزرگسالی به فردی مسئول و فعال تبدیل شود که برای حل مشکلات دیگران و حمایت از آن‌ها وقت می‌گذارد.
۴. مهارت‌های زندگی را به نوجوان آموزش دهید
به راحتی می توان تصور کرد که اگر نوجوان شما عملکرد خوبی در زمین فوتیال دارد یا تکالیفش را به موقع انجام می‌دهد، در مسیر استقلال قرار دارد. اما فقط به این دلیل که نوجوان شما در برخی از زمینه‌های زندگی خود خوب عمل می‌کند، به این معنی نیست که آماده است مسئولیت‌های دنیای واقعی را به عهده بگیرد.
مطمئن شوید که برای آموزش مهارت‌های زندگی نوجوان خود وقت صرف کرده‌اید. مهارت‌های عملی مانند نحوه شستن لباس‌ها و نحوه پخت غذا مهم هستند. اما همچنین لازم است اطمینان حاصل کنید که نوجوان شما می‌داند چگونه پول خود را مدیریت کند و از نحوه برقراری ارتباط موثر با دیگران نیز آگاه است. در این مورد پیشنهاد می‌کنیم مقاله ۶ راهکار برای آموزش هوش مالی به کودکان را مطالعه کنید.
اگرچه فرزندتان می‌تواند مهارت‌های زیادی را صرفا از طریق مشاهده شما یاد بگیرد. اما او همه چیز را با دیدن بزرگسالان یاد نمی‌گیرد. بنابراین، به طور فعالانه به نوجوان خود بیاموزید که چگونه یک خانه را اداره کند و چگونه مشکلات واقعی را حل کند.
۵. پیامدها را برای فرزندتان روشن کنید
مواقعی پیش می‌آید که فرزندتان اشتباه می‌کند یا حتی عمدا قوانین شما را زیر پا می‌گذارد. اطمینان حاصل کنید که انتخاب‌های نادرست او منجر به عواقب منفی می‌شود. پیامدهای منطقی مانند از دست دادن امتیازات، می‌توانند معلمان تاثیرگذاری برای نوجوان باشند.
در برابر توجیه کردن رفتار نوجوان یا نجات دادن او از اشتباهاتش مقاومت کنید. گاهی اوقات، پیامدهای طبیعی بهترین آموزش‌ها را برای نحوه درست انتخاب در آینده به همراه دارند. سخت است که فرزندتان را بزرگ کنید و متوجه شوید که او برای همیشه کودک کوچک شما نخواهد بود. با این حال، اگر به او احساس مسئولیت را القا نکنید در واقع به نوجوان خود ضرر می‌رسانید. مطمئن باشید در طولانی مدت، نوجوانتان از شما تشکر می‌کند که او را به یک بزرگسال مسئولیت‌پذیر و مستقل تبدیل کرده‌اید.
در نهایت، به یاد داشته باشید که فرزند شما در تمامی ابعاد زندگی بی نقص نخواهد بود. نه شما فردی کامل هستید نه فرزندتان. بنابراین، برای افزایش مسئولیت پذیری نوجوانان، تنها بر روی پیشرفت کردن خود و فرزندتان تمرکز کنید. اگرچه غیرمسئولانه عمل کردن نوجوان می‌تواند برای شما سخت باشد، اما به جای سرزنش و تنبیه او نکاتی که در این مقاله مطرح شد را انجام دهید تا بتوانید به او کمک کنید در آینده انتخاب‌های مناسب‌تری داشته باشد.
