چه انگیزه‌ای باعث خواهد شد که دخترم تکالیفش را انجام دهد؟ یا اتاقش را مرتب کند؟ یا دوباره ویولن تمرین کند؟ این‌ها همگی سوال‌هایی هستند که به ذهن ما به‌عنوان والدین خطور می‌کند. برای حل این مشکل ابتدا باید بدانیم انگیزه در کودکان چه ماهیتی دارد و نحوه تقویت آن چگونه است؟ با ادامه مقاله همراه باشید.
انواع انگیزه
انجام هر فعالیتی نیازمند داشتن انگیزه است. انگیزه نیرویی است که انسان را حتی در شرایطی که همه چیز دشوار به‌نظر می‌رسد به ادامه مسیر دعوت می‌کند. انگیزه سنگ بنای یادگیری است. علم روانشناسی انگیزه را به انگیزه درونی و انگیزه بیرونی دسته‌بندی می‌کند.
انگیزه درونی از درون نشات می‌گیرد و فرد کاری را تنها به‌دلیل لذتی درونی آن انجام می‌دهد. نه به دلیل نتیجه‌ای که دربر دارد.
درحالی‌که، انگیزه بیرونی نیازمند عاملی بیرونی است که فرد را به سمت انجام کاری سوق دهد. یعنی فعالیتی را به دلیل وجود عوامل محیطی و برای رسیدن به نتیجه مورد نظر انجام دهد. نه به این دلیل که ذاتا علاقه‌ای به انجام آن داشته باشد.
درست مثل زمانی که والدین یا معلم‌ها بچه‌ها را تشویق می‌کنند. این تشویق می‌تواند به‌صورت یک پاداش مادی چون یک هدیه، شکلات، لوازم‌التحریر و مانند آن باشد. یا می‌تواند جنبه منفی چون منع شدن از انجام کاری باشد. به‌طور مثال، هنگامی که فرزندتان یا دانش‌آموزی در کلاس دل به کار نمی‌دهد، می‌توانید به او هشدار دهید.
به این صورت به او هشدار دهید که اگر تکالیفش را انجام ندهد اجازه بازی با سایر هم‌کلاسی‌هایش را ندارد. تحقیقات اخیر نشان داده است:
تکیه بیش از حد بر انگیزه‌های بیرونی باعث دلسردی کودکانی شود که قبلا انگیزه درونی قوی برای انجام کاری داشته‌اند.
اهمیت انگیزه در کودکان
«انگیزه» رابطه مستقیمی با موفقیت دارد. کودکی که تا دیر وقت بیدار می‌ماند تا تکالیفش یا یک پروژه علمی را انجام دهد انگیزه دارد. به همین دلیل بسیاری از والدین و معلم‌ها تلاش می‌کنند به هر طریقی در بچه‌ها انگیزه ایجاد کنند. یعنی به کمک جوایز، تشویق در کلاس، تهیه کالایی که کودک دوست دارد، او را برای یادگیری تشویق کنند.
چگونه انگیزه در کودکان را تقویت کنیم؟
کودکان انرژی بسیاری در آموختن و زندگی کردن دارند. در این میان بعضی از کودکان یا نوجوانان که حتی هوش بالایی دارند، انگیزه‌ای برای انجام هیچ کاری ندارند. یا در مدرسه به‌جای توجه به معلم در رویای خود فرو می‌روند. در ادامه روش‌های مختلفی در تقویت انگیزه در کودکان را بررسی خواهیم کرد که امیدواریم راهگشای مشکل شما باشد.
۱. کودکان بی‌انگیزه
قبل از یافتن راهی برای تقویت انگیزه در کودکان، بهتر است دلایل این میزان بی‌انگیزه بودن را در آن‌ها بررسی کنید. شاید فرزندتان به اختلال ADHD یا ADD دچار باشد. یا از مشکل افسردگی رنج می‌برد. یا شاید نمی‌تواند با محیط اطرافش به‌درستی ارتباط برقرار کند.
بنابراین، اولین گام این است که به یک متخصص اطفال مراجعه کنید. اگر این مشکل برطرف شد، روش‌های زیر را برای انگیزه دادن به فرزندتان امتحان کنید.
۲. اهدافی قابل دسترس برای کودک تعیین کنید
از دوران نوزادی به بعد، برای اینکه بتوانیم انگیزه‌ای را درون خود حفظ کنیم باید همواره برای آن تلاش کنیم. هنگامی که هدفی را برای کودک تعیین می‌کنید که قابل دسترس باشد، باعث می‌شود انگیزه در کودکان بیشتر شود.
چالشی را برای کودک درنظر بگیرید که از پس آن بربیاید. کم‌کم اعتمابه‌نفسش تقویت می‌شود و او انگیزه بیشتری برای رسیدن به آن هدف معین پیدا می‌کند.
۳. احساس موفقیت را در کودک حمایت کنید
احساس موفقیت تنها به سرانجام رساندن و تمام کردن یک پروژه محدود نمی‌شود. بلکه، با کمک کردن به کودک نیز می‌توانید این احساس را در او ایجاد کنید. اما چگونه؟
هنگامی که فرزندتان می‌خواهد کار بزرگی را شروع کند، به او کمک کنید. از او حمایت کنید. حمایت کودک لحظات خوبی را برای او ایجاد می‌کند و باعث می‌شود کودک احساس موفقیت کند. این یعنی بیدار کردن انگیزه در کودکان که اهمیت ویژه‌ای دارد.
به‌طور مثال، هنگامی که کودک می‌خواهد انشا بنویسد، می‌توانید به او ایده دهید. یا صفحه مقاله‌اش را به کمک نرم‌افزارهای گرافیکی تزیین کنید.
با یک قدم کوچک می‌توانید اعتماد‌به‌نفس کودک را افزایش دهید. در این شرایط حتی اگر نتواند نمره خوبی کسب کند، نا امید نمی‌شود و انگیزه‌اش را از دست نخواهد داد. بلکه، با احساس موفقیتی که در او ایجاد شده است، بیشتر تلاش می‌کند.
۴. تلاش کودک را ستایش کنید
روی تلاش کودک تمرکز کنید نه نتیجه کاری که انجام می‌دهد. اگر فرزندتان نمره خوبی گرفت، هیجان زده نشوید و دائما او را برای گرفتن نمره خوب ستایش نکنید. در عوض، با او در مورد اینکه چگونه خودش را برای رسیدن به این نمره آماده کرده است صحبت کنید.
البته، همین شیوه را هنگامی که نمره بدی گرفت نیز اتخاذ کنید. یعنی او را سرزنش نکنید. در عوض، با او در مورد علل موفق نبودنش در امتحان فوق صحبت کنید. سعی کنید او را درک و حمایت کنید.
با این روش کودک انگیزه پیدا می‌کند تا برای رسیدن به نتیجه بهتر روش دیگری را امتحان کند. یا بیشتر تلاش کند.
۵. برای ایجاد انگیزه در کودکان محیط آموزشی شادی را فراهم کنید
درسی مانند ریاضی درس سختی است و مانند نقاشی یا جغرافیا فضای شاد و مهیجی ندارند. بنابراین، می‌توانید با استفاده از ابزار و وسایل کمک آموزشی این فضا را مهیج کنید و در دانش‌آموزان انگیزه ایجاد کنید. برای توسعه مهارت‌های سوادآموزی می‌توانید از فلش کارت‌ها استفاده کنید.
۶. فرزندانتان را تحت فشار قرار ندهید
زمانی که صحبت از تحصیل به میان می‌آید، خانواده‌ها سخت‌گیری بیش از حدی را بر فرزندانشان اعمال می‌کنند. این روش به‌جای اینکه موثر باشد، انگیزه در کودکان را نابود می‌کند و برعکس، باعث می‌شود آن‌ها از قبول مسئولیت سرباز بزنند.
بنابراین، کودک را کنترل نکنید. تنها او را در فرآیند یادگیری هدایت کنید و اجازه دهید خودش کنترل کارها و تکالیفش را برعهده بگیرد. هرچه محیط بهتری برای کودک فراهم کنید. انگیزه و اشتیاق او در یادگیری بیشتر می‌شود.
۷. به کودک کمک کنید از منطقه امن خود بیرون بیاید
هنگامی که کودک با شکست مواجه می‌شود، ممکن است انگیزه خود را از دست بدهد. تمایلی برای ادامه کار نداشته باشد. یکی از بهترین راهکارها برای این مشکل، خروج کودک از منطقه امن و عادت‌های روزانه است. چرا که، به او کمک می‌کند تا نقاط قوت و علایق خود را دوباره کشف کند.
به‌طور مثال، ممکن است کودک در اولین تمرین‌های نواختن پیانو موفق عمل نکند و رغبتی برای شروع دوباره نداشته باشد که امری طبیعی است. در این شرایط شما باید به کمک او بشتابید و با این جملات او را حمایت کنید.
«من می‌دانم که الان کار سختی در پیش روی تو است. اما تصور کن بتوانی نوازنده ماهری شوی و روی صحنه اجرا کنی. چه حس خوبی خواهی داشت» یا «زمانی که بتوانی اهنگ مورد علاقه‌ات را بنوازی چه قدر لذت خواهی برد».
این جملات طلایی انگیزه بیرونی در کودک را هوشیار می‌کند. به کودک یادآوری می‌کند که در قبال موفق شدن چه پاداش خوبی در انتظارش خواهد بود.
۸. به علایق کودک اهمیت دهید
هنگامی که کودک به موضوعی علاقه داشته باشد، با تمام وجود آن را پیگیری می‌کند. آموختن برای او جنبه تفنن پیدا می‌کند و انگیزه در او روزبه‌روز بیشتر می‌شود. سعی کنید کودکان را در موضوعاتی که به آن علاقه دارند حمایت کنید.
۹. انواع سبک‌های یادگیری را درک کنید
هر کودک سبک یادگیری مخصوص به خود را دارد و متناسب با آن می‌آموزد. الزاما هیچ سبکی غلط نیست، فقط نوع آن متفاوت است. سبک یادگیری فرزندتان را کشف کنید و در همان راستا از تکنیک‌هایی استفاده کنید که یادگیری را در او بهبود ببخشد.
