بسیاری از والدین برای بهبود عملکرد فرزندشان در یادگیری و تحصیل به دنبال روش‌هایی برای افزایش تمرکز او می‌گردند. لازم است بدانید علاوه بر دارو و مشاوره روانشناسی، راه‌های دیگری نیز هستند که می‌توانند برای رسیدن به این هدف به شما کمک کنند. یکی از این راه‌ها استفاده از موسیقی برای تمرکز کودکان است.
پیش از این درباره‌ی تاثیر موسیقی بر یادگیری کودکان صحبت کردیم. موسیقی می‌تواند به کودکان در تمرکز کردن و مطالعه کمک کند اما بسته به نوع موسیقی، این امر می‌تواند موجب حواس‌پرتی‌های بسیار زیادی نیز بشود. معمولا والدین و فرزندان بر سر اینکه کدام موسیقی برای تمرکز موثرتر است و کدام موسیقی مضرات بیشتری نسبت به فوایدش دارد اختلاف نظر دارند. در این مقاله، توضیح می‌دهیم که چگونه موسیقی بر روی مغز تاثیر می‌گذارد و چگونه می‌توان به کودکان در انتخاب موسیقی مناسب برای افزایش تمرکز کمک کرد.
موسیقی و مغز
تاثیر موسیقی بر روی مغز بسیار پیچیده است و مطالعات مختلف به مزایای مختلفی اشاره کرده‌اند. گفته شده است که گوش دادن به موسیقی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن، کاهش اضطراب، بهبود رشد شناختی و موارد دیگر می شود. شاید مفیدترین فایده موسیقی برای دانش‌آموزان، توانایی موسیقی در بهبود حافظه و تمرکز در طول مطالعه است. با این حال، فواید موسیقی برای تمرکز همیشه قابل مشاهده نیست. به خصوص وقتی که درس مورد مطالعه کسل‌کننده باشد.
تحقیقات علمی نشان می‌دهند که گوش کردن به نوعی از موسیقی که دارای هرج و مرج و در عین حال الگوهای قابل پیشبینی است، بیشترین تاثیر را بر روی مغز دارد. تُنِ بیش از حد یکنواخت می تواند باعث خواب آلودگی یا کسالت شود اما ضرب موسیقی همراه با غیرقابل پیش بینی‌بودن بیش از حد، احتمالاً باعث تحریک و حواس‌پرتی خواهد شد. اکثر موسیقی‌های مدرن پاپ، تعادل مناسب موسیقیایی را برای کار و لذت بردن فراهم می‌کنند.
هیچ چیز به اندازه موسیقی، مغز را فعال نمی‌کند. مطالعات نشان می‌دهند موسیقی لذت‌بخش باعث افزایش سطح دوپامین در مغز می‌شود. دوپامین وظیفه تنظیم انگیزه، حافظه فعال و توجه را بر عهده دارد که اغلب این کارکردها در افراد دچار کمبود توجه- بیش فعالی دچار مشکل است. به همین دلیل است که موسیقی می‌تواند برای تمرکز مفید باشد زیرا کارکردهای مغز را بهبود می‌بخشد.
توجه آگاهانه در مقابل توجه ناخودآگاه
بسیاری از والدین با این استدلال که موسیقی یک حواس‌پرتی پر سر و صدا است ترجیح می‌دهند فرزندانشان در سکوت مطالعه کنند. با این حال، موسیقی مناسب می‌تواند به عنوان یک عایق عمل کند و جلوی حواس‌پرتی‌ها را برای کودک بگیرد. اما این مسئله چگونه اتفاق می‌افتد؟ در واقع با ارائه‌ی وسیله‌ای به سیستم توجه ناخودآگاه مغز برای تمرکز کردن.
سیستم توجه انسان به دو دسته آگاهانه و ناخودآگاه تقسیم می‌شود که اگرچه هر دوی آن‌ها همزمان با هم کار می‌کنند، اما کارهای بسیار متفاوتی انجام می‌دهند. توجه آگاهانه، به انجام کار اصلی (برای مثال، مطالعه کردن کودک) معطوف است اما توجه ناخودآگاه، نشانه‌های محیطی مثل صدای آژیر ماشین، بوی نشات گرفته از آشپزخانه یا صدای جیرجیر کف خانه را تشخیص می‌دهد. بنابراین، حتی اگر توجه ناخودآگاه کودک، کارش را به خوبی انجام می‌دهد به هرحال موجب حواس‌پرتی او می‌شود.
مطالعات در مورد موسیقی برای تمرکز نشان می‌دهند موسیقی، به توجه ناخودآگاه انسان، چیزی برای گوش دادن و تمرکز کردن بر آن می‌دهد. موسیقی موجب می‌شود حواس‌پرتی‌های دیگر محو شوند، توجه ناخودآگاه مشغول شود و در نهایت، کودک با تمرکز بیشتری درس بخواند.
تاثیر موسیقی بر سازماندهی
برخی کودکان مثل کودکان مبتلا به کمبود توجه-بیش فعالی (ADHD)، در داشتن یک مسیر خطی در تمرکز و تنظیم افکار و رفتارهای خود با مشکل مواجه‌اند. موسیقی ساختار مشخصی دارد و می‌تواند به بازیابی حس سازماندهی کمک کند. همچنین، می‌تواند برای کودکان، مانند راهنما عمل کند. بسیاری از کودکانی که با مشکلات توجه روبرو هستند، در دنبال کردن مسیرها مشکل دارند. موسیقی می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا توجه خود را حفظ کنند و ریتم و ملودی را به عنوان جهت تفسیر کنند.
ساختار موسیقی به کودکان کمک می‌کند تا به فعالیت‌های خود ساختار ببخشند و همچنین به واکنش‌های خود نسبت به مسائل اطراف سازمان بدهند. ساختار به کودکان کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی کنند، پیشبینی کنند و واکنش نشان دهند.
تاثیر اجتماعی موسیقی
نوشتن، تمرین و اجرای موسیقی همه فعالیت‌های اجتماعی هستند. به همین دلیل است که می‌توان از موسیقی برای بهبود رفتارهای کودکان در موقعیت‌های اجتماعی استفاده کرد. برای مثال، کودکان می‌توانند با تمرین موسیقی یاد بگیرند که چگونه با توجه کامل به دیگران گوش بدهند، نحوه پیشبینی تغییرات را بشناسند و همچنین در رعایت نوبت، عملکرد بهتری داشته باشند.
تاثیر آرامش‌بخش موسیقی
موسیقی این قدرت را دارد که خلق و خوی ما را تغییر دهد و احساسات ما را تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل طبیعی است که انواع خاصی از موسیقی، عمدتا موسیقی‌های آهسته و آرام ، فرصتی عالی برای کاهش تکانشگری و بی‌قراری است که کودکان با مشکلات توجه اغلب از آن رنج می‌برند. از سوی دیگر، موسیقی می‌تواند به کاهش علائم استرس و اضطراب کمک کند و در نتیجه تمرکز پایین ناشی از اضطراب را بهبود ببخشد.
نحوه انتخاب موسیقی مناسب برای افزایش تمرکز کودکان
موسیقی تأثیر بسیار قدرتمندی بر مغز، بدن و احساسات ما دارد. به همین دلیل، اگر می‌خواهید به مطالعه کردن فرزندتان کمک کنید، لازم است موسیقی مناسبی را برای افزایش تمرکز او انتخاب کنید. برای انتخاب موسیقی برای تمرکز کودکان، نکات زیر را در نظر بگیرید:
موسیقی بدون متن
ثابت شده است که موسیقی با متن کاملا حواس پرت‌کننده است. به خصوص اگر شنونده عمیقا درگیر متن آهنگ شود و هر کلمه‌ای را به خاطر بسپارد. برای تهیه موسیقی پس زمینه مفید از موسیقی ساز یا موسیقی متن فیلم‌های مورد علاقه خود یا بازی‌های ویدیویی مورد علاقه فرزند خود استفاده کنید.
موسیقی با صدای متوسط
صدای بلند موسیقی، بیشتر از آن که باعث افزایش تمرکز کودک شود، موجب حواس‌پرتی او می‌شود. صدای موسیقی را در حد متوسط کاهش دهید اما صدایش را به اندازه‌ای بلند بگذارید تا شنیده شود. موسیقی برای تمرکز و مطالعه باید به عنوان موسیقی پس زمینه باشد.
موسیقی دلخواه
برخی از مطالعات نشان می‌دهد اگر به موسیقی مورد علاقه خود گوش دهید، موسیقی به مطالعه و تمرکز شما کمک بسیار بیشتری خواهد کرد. بنابراین، به جای اینکه فرزندتان را به شنیدن موسیقی مورد علاقه خودتان ترغیب کنید، موسیقی مورد علاقه خودش را پخش کنید.
در نهایت، برای اینکه بتوانید بهترین موسیقی را برای افزایش تمرکز فرزندتان انتخاب کنید لازم است کمی وقت بگذارید و موسیقی‌های مختلف را برای این کار امتحان کنید. همچنین، لازم است بدانید هر کودکی متفاوت است و در حالی که موسیقی کلاسیک برای افزایش تمرکز برخی کودکان موثر است، ممکن است کودکان دیگری به موسیقی راک اند رول، واکنش بهتری نشان دهند.
موسیقی برای تمرکز و مطالعه کودکان، چه دبستانی باشند چه دبیرستانی، می‌تواند کمک بزرگی باشد. پس از اینکه متوجه شدید بهترین موسیقی برای افزایش تمرکز فرزندتان از چه سبکی است، چند آهنگ را آماده کنید تا هروقت که فرزندتان نیاز به تمرکز داشت آن‌ها را برای او پخش کنید.
