بسیاری از ما در دوران کودکی یاد گرفته‌ایم احساسات خود را سرکوب کنیم. برای مثال بارها این جمله را شنیده‌ایم که «گریه نکن و اشکات رو پاک کن. اتفاق خاصی نیفتاده» در واقع، در این موقعیت‌ها کودک شنیده و دیده نمی‌شود. اجازه ندادن به کودک برای ابراز احساسات خود، این پیام را به او می‌رساند که احساسات او مهم نیست و این مسئله می‌تواند منجر به مشکلات متعددی شود. به همین دلیل، آموزش ابراز احساسات به کودکان برای مراقبت از سلامت آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد.

انجام یک سری از کارها توسط والدین می‌تواند کودک را تشویق کند که احساسات خود را به روشی سالم، ابراز کند. این نکته نیز لازم به ذکر است که ابراز بیش از حد احساسات می‌تواند منجر به این احساس در کودک شود که همه دنیا حول محور او و مشکلاتش می‌چرخد. به همین دلیل مهم است که تعادل را در این امر در نظر بگیرید. در ادامه با این موضوع بیشتر آشنا می‌شوید اما قبل از آن لازم است در مورد اهمیت آموزش ابراز احساسات به کودکان، بیشتر بدانید.

اهمیت آموزش ابراز احساسات به کودکان

کودکانی که احساسات خود را می‌شناسند کمتر برای ابراز وجود اقدام به پرخاشگری یا سرکشی می‌کنند. کودکی که می‌تواند بگوید: «من عصبانی هستم»، کمتر احتمال دارد که دیگران را کتک بزند. همچنین کودکی که می‌تواند بگوید: «تو من رو ناراحت کردی» بهتر می‌تواند تعارض با دیگران را به صورت صلح‌آمیز حل کند.

آموزش احساسات به کودک، به او کمک می‌کند تا از نظر ذهنی و روانی قوی شود. کودکانی که احساسات خود را درک می‌کنند و مهارت‌های مقابله‌ای لازم با آن‌ها را دارند، می‌توانند اطمینان حاصل کنند که از عهده زندگی برمی‌آیند. از سوی دیگر، لازم است بدانید مهارت ابراز احساسات در کودکان یکی از ارکان اساسی هوش هیجانی است که در این مورد خواندن مقاله پرورش هوش هیجانی در کودکان نیز می‌تواند برای شما مفید باشد.

آموزش ابراز احساسات به کودکان

سال‌های اول زندگی، برای رشد کودک بسیار مهم است. در این زمان است که آن‌ها در مورد دنیای اطراف خود اطلاعات کسب می‌کنند. در کنار این اکتشافات، کودکان، نکات زیادی را در مورد احساسات خود و نحوه ابراز آن‌ها یاد می‌گیرند. به همین دلیل، والدین در این زمان لازم است بدانند آموزش ابراز احساسات به کودکان چگونه است و به این ترتیب از سلامت فرزند خود مراقبت کنند. در ادامه به روش‌های آن پرداخته شده است. از سوی دیگر، خواندن کتاب احساس‌های من برای کودک نیز می‌تواند مفید باشد.

۱. به نشان‌های آن‌ها پاسخ دهید

هنگامی که فرزندان شما کوچک و آسیب‌پذیر هستند، بهترین زمان برای آموزش ابراز احساسات به آن‌ها، زمانی است که شما را صدا می‌زنند. بسیاری از افراد متعلق به نسل قدیم معتقدند که پاسخگویی به کودک، می‌تواند او را لوس کند. در صورتی که چنین باوری اشتباه است. اگر یاد بگیرید که نسبت به ابراز احساسات کودک، به موقع و به صورت مناسب واکنش نشان دهید، او متوجه می‌شود که به او گوش می‌دهید.

کودکی که والدین به گریه‌هایش اهمیت نمی‌دهند یا می‌خواهند فرزندشان طبق برنامه‌ای دقیق عمل کند یا یاد می‌گیرد که احساساتش را ابراز نکند یا اینکه ممکن است با نشان دادن رفتارهای منفی سعی کند توجه مورد نیازش را از شما بگیرد و دچار مشکلات رفتاری شود.

۲. با نیازهای کودک خود هماهنگ شوید

معمولا وقتی والدین نمی‌توانند کودک نوپای خود را درک کنند، این کودکان قشقرق به پا می‌کنند که تحمل چنین موقعیت‌هایی برای والدین دشوار است. سعی کنید در این وضعیت، آرامش خود را حفظ کنید. این نوع رفتار کردن کودک، تنها یک مرحله طبیعی از رشد اوست و لازم است احساس امنیت لازم را به فرزندتان بدهید تا او بتواند احساسات خود را ابراز کند.

اگر متوجه نمی‌شوید که فرزندتان از شما چه می‌خواهد به چشمان او نگاه کنید. چشم‌های کودک نوپا می‌تواند حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد و به شما سرنخ اصلی در مورد موضوع را می‌دهد.

۳. در مورد احساسات خود صحبت کنید

الگوی خوبی برای فرزندتان باشید و به او نشان دهید که چگونه احساسات خود را ابراز کند. از کلماتی استفاده کنید که او بتواند آن‌ها را درک کند و هنگامی که از کلمات مربوط به احساس استفاده می‌کنید منظورتان را برای او توضیح دهید. می‌توانید بگویید: «من خیلی ناراحتم که بابا واسه چند روز رفته ماموریت، دلم براش تنگ شده» یا «من عصبانیم که هیچکس توی کارای خونه بهم کمک نمیکنه، از این که همه کارا رو باید خود انجام بدم خسته شدم.» اکنون فرزندتان می‌داند شما چه احساسی دارید و این، یک فرصت عالی یادگیری ابراز احساسات برای کودک است.

۴. به فرزندتان کمک کنید که احساسات خود را نام‌گذاری کند

وقتی فرزندتان ناامید یا عصبانی می‌شود زمان مناسبی است که به او کمک کنید احساسات خود را نام‌گذاری کند. حتی می‌توانید از بازی برای آموزش ابراز احساسات به کودکان استفاده کنید. در این صورت، کودک می‌تواند احساسات خود و دیگران را بهتر بشناسد و مهارت همدلی او تقویت شود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله منتشر شده در کارپازل با عنوان همدلی در کودکان چیست را نیز مطالعه کنید.

۵. احساسات فرزندتان را سرکوب نکنید

وقتی احساسات فرزندمان را سرکوب می‌کنیم این پیام را به او می‌دهیم که احساسات او برای ما مهم نیستند. بنابراین، چنین جملاتی را به کودک نگویید: «انقدر غر نزن، همیشه یه مشکلی داری» یا «اجازه نداری اینطوری عصبانی بشی». این رفتار باعث می‌شود کودک احساس کند لیاقت توجه را ندارد و در نتیجه عزت نفس او کاهش می‌یابد.

۶. بیش از اندازه انجام ندهید

ما کودکانی متعادل و سازگار می‌خواهیم. ما نمی‌خواهیم فرزندمان را طوری بار بیاوریم که بدون توجه به نیازهای دیگران، احساسات خود را ابراز کند. سعی کنید به طور سازنده به مسئله او بپردازید. به او فرصت دهید دیدگاه خود را توضیح دهد و برای مدت معینی گریه کند (اگر به آن نیاز دارد). پس از آن موضوع را تمام کنید و اجازه ندهید مسئله بیش از اندازه ادامه پیدا کند (مگر اینکه کودک، آسیب شدید یا تروما را تجربه کرده باشد).

۷. پذیرا باشید

فرزندتان باید بداند که شما همیشه در کنار او هستید. با کلمات و زبان بدن خود این موضوع را به او نشان دهید. با کودکتان تماس چشمی داشته باشید و در سطح او بنشینید. مراقب باشید حالت دست‌ها و پاهایتان به صورت ضربدری نباشد زیرا این وضعیتی دفاعی است. در عین حال، اجازه دهید کودک، حرف‌هایش را مطرح کند. تمام توجه خود را معطوف به کودک و حرف‌هایش کنید.

۸. گوش کردن همدلانه را تمرین کنید

گوش دادن همدلانه در واقع به این معنی است که به فرد مقابل نشان دهید او را درک می‌کنید و حرف‌های او را شنیده‌اید. برای مثال: «می‌بینم غمگینی، میتونی بهم بگی چرا؟» یا «دوستت تو رو هل داد عقب، چه احساسی پیدا کردی؟». به فرزندتان نشان دهید که نیازش را می‌بینید.

۹. به فرزندتان یاد بدهید که چگونه درخواست کمک کند

خیلی مهم است که یاد بگیریم در زندگی چگونه درخواست کمک کنیم. به فرزندتان نشان دهید که خودتان چگونه این کار را انجام می‌دهید. فرزندتان از اقدامات شما یاد می‌گیرد نه از توصیه‌های شما.

۱۰. فرزندتان را تشویق کنید

هر زمان دیدید فرزندتان به روشی مناسب، احساساتش را ابراز می‌کند او را تشویق کنید. وقتی کودک برای رفتاری تشویق می‌شود آن را بیشتر تکرار می‌کند.

۱۱. راه‌های جایگزین برای ابراز خشم ارائه دهید

احساس خشم داشتن اشکالی ندارد اما خالی کردن آن بر سر دیگران، روش مطلوبی نیست. به فرزند خود به خصوص اگر نوجوان باشد یاد بدهید که هر وقت عصبانی شد از طریق ورزش، دویدن، شنا و غیره، خشم خود را بروز دهد. این‌ها روش‌های مثبتی برای ابراز خشم هستند.

در نهایت، لازم است بدانید آموزش ابراز احساسات به کودکان، نیاز به عزم راسخ و صبر بسیار زیادی توسط شما به عنوان والدین دارد. فراموش نکنید که الگوی مثبتی در نحوه ابراز احساسات برای کودک باشید و تا جایی که می‌توانید آرام و صبور باشید. آموزش این موضوع به کودکان، در درازمدت نتایج مثبت بسیار زیادی در زندگی آن‌ها دارد.