هر پدر و مادری آرزوی استقلال و موفقیت فرزندان خود را دارند. استقلال و موفقیت در دوران امروزی، با وجود مسائلی از قبیل رشد جمعیت، بحران اقتصادی و افزایش تقاضا برای مشاغل پایدار، به سختی امکان پذیر هستند. به همین دلیل بسیاری از والدین نگران آینده‌ی فرزندان خود هستند. واقعیت این است که دریافت مدرک دانشگاهی همچون گذشته برای رسیدن به موفقیت کافی نیست.
آینده‌ی بازار شغلی، با پیچیدگی‌های زیادی همراه است و تنها افرادی در این راه موفق می‌شوند که برای این کار آماده شده باشند. اینجاست که موضوع آموزش کارآفرینی به کودکان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. در این مطلب به بررسی مفهوم کارآفرینی و روش‌های پرورش کودکان کارآفرین می‌پردازیم.
کارآفرینی چیست و آموزش کارآفرینی به کودکان چه اهمیتی دارد؟
هرساله تعداد قابل توجهی از دانشجویان مستعد از دانشگاه‌های برتر در سراسر دنیا فارغ التحصیل می‌شوند. فرآیند پیداکردن شغل مناسب برای اغلب این افراد تا چندین ماه و یا حتی سال‌ها به طول می‌انجامد. علاوه بر این، دوره‌های کارآموزیِ بدون حقوق و قوانین پیچیده‌ی استخدام نیرو، شرایط را برای متقاضیان کار سخت کرده است. به عبارتی، بسیاری از جوانان بهترین روزهای زندگی خود را صرف یافتن شغل مناسب و دست و پنجه نرم کردن با مشکلاتی از این قبیل می‌کنند.
به‌نظر می‌رسد با افزایش جمعیت، نسل آینده با شرایط دشوارتری روبرو باشد. بهترین راهکار برای رفع این موانع، آموزش کارآفرینی به کودکان امروز یا به عبارتی، جوانان نسل آینده است. پرورش کودک خلاق و ایده‌پرداز نخستین گام‌ها برای تضمین موفقیت او در آینده خواهد بود.
آموزش کارآفرینی از کودکان شما رهبران شایسته‌ای می‌سازد و به آنها کمک می‌کند تا از طریق سرمایه‌گذاری هدفمند، به جایگاه ایده‌آلی در زندگی خود دست پیدا کنند. یک کارآفرین موفق باید از ویژگی‌های مختلفی برخوردار باشد. نقش والدین در انتقال و آموزش این مفاهیم و ویژگی‌ها به فرزندان، بسیار موثر است.
سواد مالی را به کودکان آموزش دهید
یکی از تاثیرگذارترین عوامل موجود در زمینه‌ی آموزش کارآفرینی به کودکان، سواد مالی است. متاسفانه سیستم آموزشی ما توجهی به این موضوع ندارد. پس این وظیفه‌ی والدین است که مفاهیم سواد مالی را از سنین کودکی به فرزند خود آموزش دهند. کودکان باید از سنین پایین با روش‌های پس‌انداز کردن، سرمایه‌گذاری و کسب درآمد آشنا شوند.
پس سعی کنید در مواقع برنامه‌ریزی و مدیریت هزینه‌ها برای خرید، سفر و… با فرزندان خود مشورت کنید. در واقع شما با این عمل حس مسئولیت و مفید بودن را به آنها القاء می‌کنید و به مرور ذهنیت کارآفرینی را در فرزند خود پرورش می‌دهید. در این شرایط کودک به مرور درک واضحی از مسائل مالی، روش‌های اصولی پس‌انداز و افزایش سرمایه پیدا می‌کند.
به آنها یاد دهید که از فرصت‌هایشان استفاده کنند
کارآفرینی طرز فکری است که به ما در حل مشکلات و روبرو شدن با نقاط ضعف خود کمک می‌کند. یک فرد کارآفرین به خوبی می‌تواند مشکلات را تشخیص دهد و برای رفع آنها، چاره‌ای بیندیشد. یا در صورتی که مشکل و راه حل هردو شناسایی شده باشد، راه‌های بهتر و ساده‌تری را پیشنهاد دهد.
پس از سنین کم باید شناسایی فرصت‌ها و استفاده‌ی صحیح از آنها را به کودکان خود آموزش دهید. به این شکل که اگر کودک شما نسبت به موضوعی ابزار ناراحتی و نارضایتی کرد، او را ترغیب کنید تا روشی برای بهبود شرایط پیشنهاد دهد. توجه داشته باشید که ایده‌های آنها لزوما نباید منحصربه‌فرد و جدید باشند. حتی اگر روش پیشنهادی آنها قبل از این هم وجود داشته باشد، از آن استقبال کنید.
واکنش صحیح شما در این شرایط به کودک احساس بهتری می‌بخشد و ذهن او را پویا و خلاق‌تر می‌کند. مثلا اگر کودک شما از غذایی خوشش نمی‌آید، از او بخواهید راهی برای تغییر طعم غذا پیشنهاد دهد. این موارد جزئی تاثیر مهمی در آموزش کارآفرینی به کودکان خواهند داشت.
مهارت حل مسئله را به کودکان آموزش دهید
یکی از اشتباهاتی که بسیاری از والدین مرتکب می‌شوند این است که پا را از مرز حمایت فراتر می‌گذارند. در واقع بسیاری از والدین به قصد حمایت و مراقبت از کودک، مانع رشد او می‌شوند. زمانی که به جای کودک‌مان تصمیم می‌گیریم، برای او انتخاب می‌کنیم و فرصت فکر کردن را از او سلب می‌کنیم، در اصل مسیر پیشرفت او را سد کرده‌ایم.
وظیفه‌ی والدین محافظت از فرزندان است. اما نه به بهای سرکوب کردن توانایی‌های آنها. به فرزندان خود اطمینان دهید که می‌توانند با موانع مختلف مواجه شوند و به بهترین شکل ممکن آنها را رفع کنند. واژه‌ی «مشکل» را از فرهنگ واژگان کودک خود حذف کنید. به او اطمینان دهید که با تکیه بر تمرکز، خلاقیت و تلاش خود می‌تواند مسائل پیش روی خود را حل کند.
به یاد داشته باشید که والدین سپر محافظ فرزندان نیستند. بلکه راهنمای آنها در مواجهه با مسائل مختلف زندگی هستند. کودکانی که قدرت تصمیم‌گیری نداشته باشند، با هر اتفاقی سردرگم و مضطرب می‌شوند و در نتیجه توان مواجهه با چالش‌های بزرگتر را نخواهند داشت که این مسئله در تضاد با سیستم آموزش کارآفرینی به کودکان است.
خودانگیزشی را به آنها آموزش دهید
فرزندان شما باید به این باور برسند که دنیای اطراف آنها سرشار از فرصت‌های شغلی و راه‌های رسیدن به موفقیت است. فرصت‌هایی که یافتن آنها نیازمند خود انگیزشی، مشاهده‌ی دقیق، مطالعه و خلاقیت است. والدین می‌توانند در پاسخ به تقاضای کودک برای خرید اسباب‌بازی مورد علاقه‌ی خود، وی را به چالش بکشانند. این انگیزه‌ای خواهد بود تا کودک برای رسیدن به خواسته‌ی خود، به راه‌های مختلفی بیندیشد.
استفاده از تکنیک‌های طوفان فکری در حین بازی با کودکان و تشویق آنها به نظر دادن، انگیزه‌ی آنها برای کارآفرینی را افزایش می‌دهد. آموزش کارآفرینی به کودکان می‌تواند به همین سادگی باشد که در قبال کمک به انجام کارهای خانه، به آنها دستمزد بدهید. فروش محصولات خانگی به دوستان، همسایه‌ها و آشنایان هم می‌تواند ایده‌ی خوبی باشد. به این ترتیب فرزندان شما درمی‌یابند که روش‌های زیادی برای کسب درآمد وجود دارد. تنها کافیست به درستی ایده پردازی کنند.
روحیه‌ی پرسشگری و ماجراجویی را در آنها تقویت کنید
حس کنجکاوی از بدو تولد همراه با کودک است. این ویژگی را می‌توانید در رفتار او ببینید. والدین به عنوان راهنمای کودک، موظف‌اند این احساس را به هر طریقی در آنها تقویت کنند. شما باید همواره فرزندان خود را به کشف جزئیات محیط پیرامون خود تشویق کنید. اجازه ندهید به راه حل‌های تکراری و همیشگی برای مسائل پیش روی خود اکتفا کنند.
«پیِر امیدوار» بنیانگذار کمپانی موفق eBay معتقد است قرار گرفتن کودک در موقعیت‌هایی که کنجکاوی آنها را برمی‌انگیزد، منجر به شکوفایی آنها می‌شود. بنابراین سعی کنید با حفظ ملاحظات و جوانب احتیاط، اجازه دهید فرزند شما در جامعه حضور داشته باشد و با شرایط مختلف آشنا شود. به کودک خود نشان دهید که نیازی نیست دنباله‌رو نسل پیشین خود باشد. او این توانایی را دارد که با به‌کارگیری خلاقیت، ایده‌های جدیدی بیافریند.
برنامه‌ریزی و تعیین هدف را در آنها تشویق کنید
تعیین هدف در زندگی چشم انداز روشنی از آینده را پیش روی انسان قرار می‌دهد. در واقع این اهداف هستند که به فرد برای ادامه‌ی مسیر زندگی انگیزه می‌دهند. افرادی که از سن کودکی هدفمند باشند، زندگی موفق‌تری خواهند داشت. تعیین هدف و برنامه‌ریزی منظم، دو عادت مهمی است که باید از سنین پایین در وجود افراد نهادینه شوند. بنابراین شما به عنوان والدین باید با پرسیدن سوالات مختلفی در این زمینه، به فرزند خود در انتخاب یک هدف صحیح کمک کنید.
یک هدف بزرگ در صورتی محقق می‌شود که به اهداف کوچک‌تر در بازه‌های زمانی مشخص تقسیم شود. لازمه‌ی رسیدن به این اهداف، برنامه‌ریزی منظم و عمل به آن است. در چنین شرایطی است که فرد می‌تواند ایده‌های بهتری برای رفع موانع موجود در مسیر موفقیت خود ارائه دهد.
فرزندان شما می‌توانند بارها هدف خود را تغییر دهند. مسئله‌ای که در این زمینه مهم است، انتخاب صحیح هدف و تلاش برای دستیابی به آن است. از فرزند خود بخواهید ۵ نمونه از مهم‌ترین اهداف خود را یادداشت کند. سپس ۵ راه برای تحقق اهداف خود را پیشنهاد دهد. با کودکان خود در این زمینه گفتگو کنید و آنها را تشویق کنید. این عمل عزت نفس و اعتماد بنفس آنها را دو چندان می‌کند.
کار گروهی را در کودکان نهادینه کنید
هیچکس در تمامی زمینه‌ها متخصص نیست. از این رو همه‌ی ما برای پیشبرد اهداف خود نیازمند همکاری با سایر افراد هستیم. افرادی که با تخصص‌های مختلف در کنار شما و برای یک هدف مشترک تلاش می‌کنند. اینجاست که اهمیت کار گروهی نمود پیدا می‌کند. کودک شما باید به خوبی مهارت‌های کار گروهی را فرا بگیرد. شرکت در ورزش‌های تیمی، گروه موسیقی و… این مهارت‌ها را در او تقویت می‌کند و در نهایت کودک شما به اهمیت نقش خود در کار گروهی برای دستیابی به هدف مشترک گروه پی می‌برد.
برای آموزش کارآفرینی به کودکان خود، باید آنها را به همراهی با افرادی تشویق کنید که دارای هدف مشابهی هستند. فرزند شما باید به این باور برسد که هیچ فردی کاملا خودکفا نیست و تشکیل یک گروه با تفکرهای متفاوت نتایج به مراتب بهتری برای آنها به دنبال خواهد داشت.
به آنها کمک کنید که از اشتباهات خود درس بگیرند
کودکان در فضای مدرسه، بازی‌های کودکانه و… همواره در رقابتی برای پیروز شدن هستند. هرچند درک مناسبی از شکست ندارند. شکست در دنیای کودکانه نکته‌ای منفی طلقی می‌شود. اما در جهان کارآفرینی می‌تواند تجربه‌ای بسیار ارزشمند باشد. «ناپلئون هیل» سخنران برجسته‌ی انگیزشی معتقد است که «هر ناکامی با خود بذر موفقیت‌های مشابه یا بزرگتری را به همراه دارد».
بنابراین به جای تحقیر و سرزنش فرزندان خود، سعی کنید به آنها کمک کنید که دلایل شکست و نقاط ضعف خود را بیابند. در زمان شکست و ناکامی‌ها در کنار فرزندان خود باشید و با آنها صحبت کنید. به آنها اطمینان دهید که شکست چندان هم بد نیست. بلکه فرصتی برای درس گرفتن از اشتباهات و یافتن راه‌های جدیدتر و بهتر است.
ترس از شکست و تسلیم شدن بزرگترین مانع برای رسیدن به رویاها است. از جمله تفکراتی که در آموزش کارآفرینی باید به کودکان خود انتقال دهید، روحیه‌ی تسلیم نشدن و یافتن مسیری بهتر از میان اشتباهات و شکست‌ها است.
آنها را تشویق کنید که به جامعه کمک کنند
هریک از ما به عنوان عضوی از یک جامعه‌ی کوچک یا بزرگتر، نقش موثری در تحول آن داریم. همه‌ی ما همچون زنجیره‌ای به یکدیگر مرتبط هستیم و موفقیت یا شکست ما در پیشرفت جامعه تاثیرگذار خواهد بود. افرادی که در موفقیت دیگران سهیم هستند، موفق‌تر خواهند بود و زندگی شاد و زیباتری خواهند داشت. این باور که کودکان با کارآفرینی خود می‌توانند جهان اطراف را به مکانی بهتر و زیباتر برای زندگی تبدیل کنند، انگیزه و اعتماد بنفس زیادی به آنها می‌بخشد.
نقش شما به عنوان والدین این است که با تعریف داستان‌های واقعی از زندگی افراد تاثیرگذار در دنیا، ارزش کمک به دیگران را به آنها بیاموزید. شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه و کمک به افراد نیازمند بخشی از برنامه آموزش کارآفرینی به کودکان است. به کودکان نشان دهید که کمک به جامعه نتایج مثبتی را به همراه دارد.
کسب درآمد و داشتن ایده‌های اقتصادی را از سنین پایین حمایت کنید
برخلاف تصور بسیاری از والدین، کسب درآمد کودکان ایده‌ی چندان بدی نیست. کودکان با وجود حمایت والدین نیازی به درآمدزایی ندارند. اما این ایده، ذهن کودک شما را پویاتر می‌کند. شما می‌توانید در این مسیر همراه کودک خود باشید. با او درباره روش‌های مختلف درآمدزایی به بحث بنشینید. از ایده‌های او، هرچند ساده و ابتدایی باشند، استقبال کنید.
نقاشی، کاردستی یا اسباب بازی‌های دست ساز را از او خریداری کنید. می‌توانید در کارهای جزئی خانگی از او کمک بخواهید و در ازای آن مبلغ مشخصی بپردازید. مجموعه‌ی این فعالیت‌ها انگیزه‌ای می‌شود تا کودکان ایده‌های بزرگتری داشته باشند.
مهارت‌های ارتباطی را در فرزندان خود تقویت کنید
در میان عواملی که تا اینجا به آنها اشاره کرده‌ایم، مهارت ارتباطی نقش بسیار مهمی در آموزش کارآفرینی به کودکان دارد. چرا که موثر واقع شدن تمامی این موارد به نحوه‌ی برقراری ارتباط فرزند شما با محیط پیرامون خود وابسته خواهد بود. برقراری ارتباط موثر به کودکان امکان می‌دهد تا ایده‌ها و نظریات خود را به شکلی واضح، روشن و قابل درک بیان کنند. فرزندان خود را جسور، فرهیخته و مبادی آداب پرورش دهید.
به آنها بیاموزید قاطعانه از نظرات خود حمایت کنند. ارتباط چشمی با مخاطب در حین مکالمه حضوری بسیار مهم است. سخن گفتن آرام، شمرده و جسورانه، نگاه و حواس مخاطب را به خود جلب می‌کند. در ارتباطات کتبی استفاده صحیح و بجا از کلمات و جملات بسیار مهم است. فرزند شما باید به خوبی با مهارت‌های ارتباط رو در رو و کتبی آشنا باشد تا از هرگونه سوء تفاهمی در ارتباطات خود جلوگیری کند.
نتیجه‌گیری
در نهایت باید اشاره کنیم که کودکان از اطرافیان و به ویژه والدین خود به شدت تاثیر می‌پذیرند. آنها از کلام، حرکات و رفتار شما در شرایط مختلف الهام می‌گیرند و به مرور به نسخه‌ی دیگری از شما تبدیل می‌شوند. بنابراین برنامه‌ی آموزش کارآفرینی به کودکان نه تنها کلامی بلکه باید در زندگی و رفتار شما نیز اجرا شود تا نتایج بهتری در پی داشته باشد.
به عنوان مثال زمانی که به فرزند خود توصیه می‌کنید که به سختی تلاش کند و از اشتباهات خود درس بگیرد، باید تلاش و روحیه‌ی تسلیم ناپذیری را در زندگی شما مشاهده کند. زمانی که از آنها تقاضا می‌کنید صبور، محترم و با جسارت باشد، باید این ویژگی‌ها را در رفتار شما درک کند.
به یاد داشته باشید که شما بزرگترین الگوی فرزندان خود هستید و تاثیر رفتار شما برای همیشه در وجود فرزندانتان باقی خواهد ماند. اگر این مطلب برای شما مفید بود، آن را با دوستان خود به اشتراک بگذارید. همچنین می‌توانید تجربه‌ی خود در پرورش فرزندان موفق را در بخش کامنت‌ها با دیگران درمیان بگذارید.
