پدر و مادر یا روانشناس چگونه می‌توانند اطلاعات دقیقی در مورد یک کودک خاص کسب کنند؟ این امر می‌تواند از طریق مشاهده کودک در محیط خانه و در جایی که تعامل اعضای خانواده با کودک در حال رخ دادن است به بهترین وجه انجام شود. در حالت ایده‌آل، این مشاهدات لازم است به صورت مداوم انجام بگیرد و با یادداشت‌برداری از همه نکات مربوط به کودک و سعی در درک بهتر معنای تعاملات با کودک و در نتیجه درک بهتر او همراه باشد. این کاری است که گرتراود دیم ویله انجام داده و در کتاب کودکان خردسال و والدین آنها به شرح آن پرداخته است. به همین دلیل در این مقاله به معرفی کتاب کودکان خردسال و والدین آنها پرداخته ایم.

گرتراود دیم ویله، در کتاب خود سه کودک را در مدت سه سال، به صورت هفتگی مورد مشاهده دقیق قرار داد و خواننده با خواندن این کتاب می‌تواند زندگی‌هایی پر از عشق، پرخاشگری، بالا و پایین‌ها و جزئیاتی از زندگی این کودکان را ببیند که پنجره‌ای به روان آن‌ها است. خواندن این کتاب به افراد و از جمله والدین و روانشناس ها کمک می‌کند بتوانند کودکان را به صورتی دقیق‌تر مشاهده کنند، در مورد رشد جسمی، هیجانی، اجتماعی و ذهنی آن‌ها اطلاعات کسب کنند و در واقع مشاهده کردن را یاد بگیرند.

درباره کتاب کودکان خردسال و والدین آنها

لازم است در معرفی کتاب کودکان خردسال و والدین آنها (دیدگاه‌هایی برگرفته از مشاهده روانکاوانه شیرخوار) به این امر اشاره کنیم که در این کتاب بر درهم‌تنیدگی‌های میان تحول روان کودک و رفتار والدین تمرکز شده و به  الگوهای پیچیده‌ی رابطه متقابل در چند سطح پرداخته شده است.

از آنجایی که در این کتاب، سه کودک به طور دقیق و در محیط خانه مشاهده می‌شوند، نمونه‌هایی عینی از فرایندهای تحول روانشناختی در نوزادان و کودکان خردسال و روابط خانوادگی آن‌ها فراهم شده است. هرچند نویسنده این کتاب به دنبال معرفی شیوه صحیحی در ارتباط با پدر و مادر با کودکان و چگونگی تربیت کودک نیست، بلکه به خواننده کمک می‌کند که در مورد پیچیدگی و منحصر به فرد بودن هر بافت خانوادگی و هر کودکی کنجکاو شود.

درباره نویسنده

گرتراود دیم ویله، استاد روانکاوی در دانشگاه کلاگنفورت است. او روانکاو آموزش‌دیده کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جامعه روانکاوی وین و انجمن روانکاوی بین‌المللی (IPA) است. او سردمدار و حامی آموزش رویکردهای مشاهده روانکاوانه برای یادگیری در زمینه‌های روانکاوی و تربیتی است. او استاد سازمان‌دهنده و علمی PG MA در مطالعات مشاهده روانکاوانه در دانشگاه کلاگنفورت است. همچنین، گرتراود دیم ویله، نویسنده کتاب سال‌های اولیه زندگی: نظریه تحولی روانکاوانه بر طبق نظر فروید، کلاین و بیون (کارنک) است.

سرفصل‌های کتاب

کتاب کودکان خردسال و والدین آنها ، برای هر سال زندگی کودکان مورد مطالعه، فصول جداگانه‌ای در نظر گرفته است و پس از این فصول، به دیدگاه‌های نویسنده در مورد این مشاهدات پرداخته می‌شود. در ادامه، فهرست مطالب این کتاب را مرور می‌کنیم:

1. فصل یک: درک تحول روانشناختی
2. فصل دو: اولین سال زندگی
3. فصل سه: دومین سال زندگی
4. فصل چهار: سومین سال زندگی
5. فصل پنج: چشم‌انداز و دیدگاه‌ها: مهار کردن دوران کودکی اولیه

بخش‌هایی از کتاب کتاب کودکان خردسال و والدین آن‌ها

«دانستن اینکه در طول دوران بارداری به طور خاص، زن و مردی که قرار است مادر و پدر شوند با سیلی از احساسات مبهم روبرو می‌شوند، می‌تواند بسیار تسلی‌بخش باشد. دانستن آن مفید است که نه تنها چشم‌انتظار بچه بودن، بلکه گاهی تنفر از بارداری، ترجیح دادن خلاص شدن از شر بچه، ترس از نادیده گرفته شدن و نداشتن وقت برای خود و همسر نیز عادی است. مجاز بودن برای احساس کردن و صحبت کردن در مورد حسادت و رقابت می‌تواند در غلبه بر نیاز به واپس‌زنی این احساسات منفی نقش داشته باشد.» (صفحه‌ی ۸۰)

«اشیاق مادر به خوابیدن نوزاد زیر سینه یا در آغوشش، با فانتزی نوزاد برای تداوم بخشیدن به وجود هم‌آهنگی‌ای که در رحم از آن لذت می‌برد، مطابقت دارد. در اینجا حتی اشتیاق مادر برای همه‌توانی، برای ارائه دنیای بهشتی، مثبت و پرورش‌دهنده به نوزاد خود نیرومندتر از فانتزی نوزاد است. با این وجود، در این مورد، والدین وظیفه مهم دیگری را فراموش می‌کنند: باید به نوزاد در ایجاد تواناهایی‌هایش کمک کرد.» (صفحه‌ی ۱۰۸)

«شیوه‌ای که مادر برای غذا دادن به مکس آن را انتخاب کرده، نشانگر احساسات مبهم اوست. از یک سو، می‌خواهد مقداری استقلال از سینه را به مکس بدهد، از سوی دیگر، او را از لمس کردن غذا و گذاشتن آن در دهانش باز می‌دارد. غذا خوردن نه تنها دربرگیرنده هضم غذا، بلکه خودمختاری و قدرت نیز می‌باشد. در وضعیتی که مادر مکس اتخاذ کرده است، تنها امکان‌های باز برای مکس عبارت‌اند از باز کردن دهانش و دادن اجازه ورود یک قاشق غذا به آن، یا برگرداندن سرش. در حقیقت، تا حدی برای مشاهده‌گر گیج‌کننده است که بفهمد چه کسی غذا داده می‌شود، زیرا هر قاشق غذا پیش از رفتن به سمت مکس، در دهان مادر گذاشته می‌شود. این فرایند تا حدی یادآور غذا دادن به پرندگان است، در جایی که پرنده مادر پیش از آنکه غذا را به جوجه‌هایش بدهد، آن را در منقار خود نگه می‌دارد.» (صفحه‌ی ۱۵۴)

اگر تصمیم به داشتن فرزند دارید یا روانشناس و متخصص کودک هستید و می‌خواهید در مورد کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید، خواندن این کتاب می‌تواند به شما کمک کند که کودکان را به دقت مشاهده کنید و در مورد روابط میان والدین و کودک و همچنین تحول چندبعدی کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید.

اگر کتاب کودکان خردسال و والدین آنها را مطالعه کرده‌اید، می‌توانید نظرات و برداشت خود از این کتاب را در بخش نظرات با ما درمیان بگذارید.